Od dnia 20 stycznia 2008 r. obowiązuje przepis art. 52 § 1a Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który umożliwia wierzycielowi jednego z małżonków wystąpienie do sądu z żądaniem ustanowienie rozdzielności majątkowej.
Jak wskazuje wspomniany art. 52 § 1a KRO, ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać także wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków.
Celem przepisu art. 52 § 1a KRO jest zabezpieczenie sytuacji prawnej wierzyciela jednego z małżonków, który w obowiązującym do czasu nowelizacji prawa rodzinnego nie mógł żądać zaspokojenia z majątku wspólnego małżonków lub z udziału, który w razie ustania wspólności przypadł małżonkowi – dłużnikowi.
Art. 42 KRO wyraźnie stanowi bowiem, iż wierzyciel małżonka nie może w czasie trwania wspólności ustawowej żądać zaspokojenia z udziału, który w razie ustania wspólności przypadnie temu małżonkowi w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.
Przed 2008 r. nie było instrumentu prawnego, który pozwalałby wierzycielowi jednego z małżonków doprowadzić własnym działaniem do ustanowienia rozdzielności majątkowej i egzekucji z udziału jaki w wyniku ustania wspólności przypadł małżonkowi – dłużnikowi.
Aby wierzyciel mógł żądać ustanowienia rozdzielności majątkowej powinien on wykazać istnienie wierzytelności w stosunku do jednego z małżonków stwierdzonej za pomocą tytułu wykonawczego.
Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu (art. 52 § 2 KRO).
Stosownie do art. 51 § 3 KRO, ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd na żądanie jednego z małżonków nie wyłącza zawarcia przez małżonków umowy majątkowej małżeńskiej. Jeżeli rozdzielność majątkowa została ustanowiona na żądanie wierzyciela, małżonkowie mogą zawrzeć umowę majątkową małżeńską po dokonaniu podziału majątku wspólnego lub po uzyskaniu przez wierzyciela zabezpieczenia, albo zaspokojenia wierzytelności, lub po upływie trzech lat od ustanowienia rozdzielności.
Po ustanowieniu rozdzielności majątkowej na wniosek wierzyciela, wierzyciel może zająć prawo jednego z małżonków (małżonka – dłużnika) do żądania podziału majątku wspólnego. Po zajęciu prawa małżonka-dłużnika do żądania podziału majątku wspólnego małżeńskiego wierzyciel może żądać dokonania podziału majątku, a po dokonaniu tego podziału wierzyciel może żądać zaspokojenia z tych składników majątku wspólnego małżeńskiego, które przypadły w wyniku podziału małżonkowi-dłużnikowi.
Stan prawny na dzień 30.05.2011 r.
