Ojciec mój zawarł nowy związek małżeński, z którego ma dwoje dzieci. W roku 2013 zmarł. U notariusza został podpisany akt dziedziczenia. W tym tygodniu żona mojego ojca powiedziała, że chyba dziedziczę jeszcze w 1/8 prawo do spółdzielczego własnościowego mieszkania. Sytuacja jest na tyle skomplikowana, że w spółdzielni nie wiedzą jak jest naprawdę. Mieszkanie spółdzielcze przed wykupem było majątkiem odrębnym żony mojego ojca. W trakcie trwania ich małżeństwa zostało wykupione, czy w tej sytuacji podlega dziedziczeniu? Odpowiedź dla mnie jest ważna, bo muszę, w przypadku pozytywnej odpowiedzi, złożyć odpowiednie wyjaśnienia do Urzędu Skarbowego i korektę druku.
Jolanta
Szanowna Pani!
Jak rozumiem żona ojca posiadała spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu stanowiące jej majątek osobisty – przydział (umowa o ustanowienie tego prawa) nastąpił w czasie kiedy nie byli małżeństwem, a w czasie trwania małżeństwa nastąpiło przekształcenie prawa lokatorskiego w spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.
W takiej sytuacji, mimo, że lokatorskie prawo do lokalu stanowiło majątek osobisty żony, przekształcone prawo własnościowe spółdzielcze weszło w skład majątku wspólnego małżeńskiego.
Wynika to z art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, stosownie do którego, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Jako, że nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nastąpiło w czasie trwania wspólności małżeńskiej, to prawo to stanowiło majątek wspólny małżeński, a tym samym udział 1/2 w tym prawie wszedł w skład spadku po zmarłym ojcu.
Powyższe jest zgodne z orzecznictwem sądowym – Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał w swoich orzeczeniach, że spółdzielcze prawo do lokalu, przyznane w drodze przydziału jednemu z małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej lub ustanowione na podstawie umowy, stanowi przedmiot majątku wspólnego małżonków, chociażby wkład mieszkaniowy lub budowlany pochodził - w całości lub w części - z majątku odrębnego jednego lub obojga małżonków i został wypłacony przed powstaniem wspólności majątkowej.
Jeżeli nie ujęła Pani, w zgłoszeniu złożonym w urzędzie skarbowym dla celów zwolnienia z podatku od spadku, nabytego udziału w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu, należy obecnie złożyć korektę tego zgłoszenia, w której powinna Pani określić, iż powodem tej korekty jest Pani niewiedza odnośnie składu spadku po Pani ojcu dotycząca prawa do lokalu.
W Pani sytuacji należy także wziąć pod uwagę to, iż na wymagany przy ustanowieniu spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu wkład budowlany zostały przeznaczone środki, które wcześniej stanowiły, związany z prawem lokatorskim, wkład mieszkaniowy.
Część wkładu budowlanego związanego z prawem własnościowym do lokalu pochodząca z wkładu mieszkaniowego związanego z prawem lokatorskim (które stanowiło majątek osobisty żony ojca) stanowi nakład z majątku osobistego żony ojca na majątek wspólny małżeński.
Stosownie do art. 45 § 1 KRO, każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.
Podobnie, jeżeli przy przekształceniu prawa lokatorskiego we własnościowe doszło do umorzenia zobowiązań spółdzielni związanych z budową, w tym niewniesionego wkładu mieszkaniowego oraz do potrącenia nominalnego kwoty umorzenia kredytu lub dotacji jakie spółdzielnia otrzymała spółdzielnia w ramach pomocy państwowej to te kwoty stanowią dorobek małżonków.
Mając na względzie powyższe w skład spadku po Pani ojcu wchodzą – udział w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu oraz, po stronie długów, nakłady z majątku osobistego żony na majątek wspólny małżeński.
Rozliczenie związanego ze zwrotem nakładów na majątek wspólny nastąpić powinno w czasie dokonywania działu spadku. Po dokonaniu działu spadku, rozliczenie nakładów z majątków osobistych małżonków na ich majątek wspólny oraz ewentualnych nakładów z majątku wspólnego na majątki osobiste, nie będzie możliwe.
Przyjmując, iż w ramach tego działu spadku prawo do mieszkania przypadnie żonie ojca, za spłatą na rzecz pozostałych spadkobierców to z jednej strony powinna Pani uzyskać spłatę odpowiadającą wartości 1/8 prawa do mieszkania, a z drugiej strony będzie Pani zobowiązana do zwrotu żonie ojca kwoty odpowiadającej 1/8 nakładów z majątku osobistego żony na majątek wspólny małżeński.
Aby ustalić wartość nakładów z majątku osobistego żony ojca na ich majątek wspólny należy ustalić w spółdzielni mieszkaniowej jaka część wkładu budowlanego związanego ze spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu została, w chwili przekształcenia prawa lokatorskiego we własnościowe, pokryta z wkładu mieszkaniowego.
Jeżeli się Pani zwróci do spółdzielni z odpowiednim wnioskiem, spółdzielnia powinna wystawić stosowne zaświadczenie.
Stan prawny na dzień 22.09.2015 r.
