Artykuły

POMOC SPOŁECZNA

 

Pomoc społeczna udzielana jest przez ośrodki pomocy społecznej, na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1507 ze zm.).

 

Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości.
Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka.
Zadaniem pomocy społecznej jest zapobieganie trudnym sytuacjom życiowym, których osoby i rodziny nie są w stanie pokonać,, przez podejmowanie działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem.
Rodzaj, forma i rozmiar świadczenia powinny być odpowiednie do okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy. Potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej.

POWODY PRZYZNANIA POMOCY SPOŁECZNEJ

Stosownie do art. 7 ustawy o pomocy społecznej, pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom w szczególności z powodu:

• ubóstwa
• sieroctwa
• bezdomności
• bezrobocia
• niepełnosprawności
• długotrwałej lub ciężkiej choroby
• przemocy w rodzinie
• potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi
• potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności
• bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych
• trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach
• trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego
• alkoholizmu lub narkomanii
• zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej
• klęski żywiołowej lub ekologicznej

 

 

ŚWIADCZENIA Z POMOCY SPOŁECZNEJ

Świadczenia z pomocy społecznej to świadczenia pieniężne (zasiłki), jak również świadczenia niepieniężne.

Świadczeniami pieniężnymi są:

• zasiłek stały
• zasiłek okresowy
• zasiłek celowy
• specjalny zasiłek celowy
• zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie
• pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki
• świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach
• wynagrodzenie należne opiekunowi z tytułu sprawowania opieki przyznane przez sąd

Świadczenia niepieniężne to:

• praca socjalna
• bilet kredytowany
• składki na ubezpieczenie zdrowotne
• składki na ubezpieczenia społeczne
• pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie
• sprawienie pogrzebu
• poradnictwo specjalistyczne
• interwencja kryzysowa
• schronienie
• posiłek
• niezbędne ubranie
• usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych domach pomocy
• specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia
• mieszkanie chronione
• pobyt i usługi w domu pomocy społecznej
• pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie - w formie rzeczowej dla osób usamodzielnianych

 

 

KRYTERIUM DOCHODOWE

Jak wskazują przepisy ustawy o pomocy społecznej, co do zasady, o świadczenia pieniężne z pomocy społecznej, w tym o zasiłek okresowy, mogą się ubiegać osoby, które spełniają kryteria dochodowe określone w tej ustawie. Osoby przekraczające kryterium dochodowe mogą ubiegać się wyłącznie o zasiłek celowy specjalny.

Aktualnie, zgodnie z ustawą kryteria dochodowe wynoszą:

• dla osoby samotnie gospodarującej - 701 zł
• dla osoby w rodzinie - w wysokości 528 zł

Jak wskazuje ustawa o pomocy społecznej za rodzinę uznaje się – osoby spokrewnione lub niespokrewnione pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące.

Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej za rodzinę uznaje się – osoby spokrewnione lub niespokrewnione pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące.

 

DOCHÓD

Za dochód, w rozumieniu ustawy o pomocy społecznej, uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o:

• miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych
• składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach
• kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób

 

Do dochodu nie wlicza się:

• jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego
• zasiłku celowego
• pomocy materialnej mającej charakter socjalny albo motywacyjny, przyznawanej na podstawie przepisów o systemie oświaty
• wartości świadczenia w naturze
• świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych
• świadczenia pieniężnego, o którym mowa w ustawie z dnia 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych, i pomocy pieniężnej, o której mowa w art. 19 ust. 2 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji i okresu powojennego, w art. 7a ust. 2 ustawy z dnia 2 września 1994 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach md uranu i batalionach budowlanych, w art. 5a ust. 2 ustawy z dnia 31 maja 1996 r. o osobach deportowanych do pracy przymusowej oraz osadzonych w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, w art. 10a ust. 2 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych oraz w art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych
• dochodu z powierzchni użytków rolnych poniżej 1 ha przeliczeniowego
• 500+ czyli świadczenia wychowawczego, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci oraz dodatku wychowawczego, o którym mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej
• świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 8a ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka
• świadczenia pieniężnego przyznawanego na podstawie art. 9 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski
• nagrody specjalnej Prezesa Rady Ministrów przyznawanej na podstawie art. 31a ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów

 

Na potrzeby ustalenia prawa do świadczenia pieniężnego oraz opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszonej przez rodzinę osoby umieszczonej w domu pomocy społecznej, w dochodzie osoby lub rodziny nie uwzględnia się świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (500+ dla osób niepełnosprawnych).

Prócz ww. świadczeń do dochodu, na potrzeby pomocy społecznej, wlicza się wszystkie inne świadczenia, w tym: zasiłki rodzinne i dodatki, świadczenia opiekuńcze, otrzymane alimenty, świadczenie z funduszu alimentacyjnego, zasiłek dla bezrobotnych, dodatek mieszkaniowy i energetyczny, renty i emerytury.

Dochód w działalności gospodarczej
W stosunku do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą:

• opodatkowaną podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych - za dochód przyjmuje się przychód z tej działalności pomniejszony o koszty uzyskania przychodu, obciążenie podatkiem należnym określonym w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych i składkami na ubezpieczenie zdrowotne określonymi w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, związane z prowadzeniem tej działalności oraz odliczonymi od dochodu składkami na ubezpieczenia społeczne niezaliczonymi do kosztów uzyskania przychodów, określonymi w odrębnych przepisach, z tym że dochód ustala się, dzieląc kwotę dochodu z działalności gospodarczej wykazanego w zeznaniu podatkowym złożonym za poprzedni rok kalendarzowy przez liczbę miesięcy, w których podatnik prowadził działalność, a jeżeli nie prowadził działalności, za dochód przyjmuje się kwotę zadeklarowaną w oświadczeniu tej osoby
• opodatkowaną na zasadach określonych w przepisach o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - za dochód przyjmuje się kwotę zadeklarowaną w oświadczeniu tej osoby.

 

Dochód z gopspodarstwa rolnego
W przypadku osób, które posiadają gospodarstwo rolne o powierzchni ponad 1 ha przeliczeniowego bierze się pod uwagę dochód z tego gospodarstwa. Kwota dochodu jest ustalana odgórnie i uzależniona jest od powierzchni gospodarstwa. Aktualnie porzyjmuje się, że z 1 ha przeliczeniowego uzyskuje się dochód miesięczny w wysokości 308 zł.

Dochód jednorazowy
W przypadku uzyskania w ciągu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku lub w okresie pobierania świadczenia z pomocy społecznej dochodu jednorazowego przekraczającego pięciokrotnie kwoty:

• kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, w przypadku osoby samotnie gospodarującej (aktualnie 3505 zł)
• kryterium dochodowego rodziny, w przypadku osoby w rodzinie (aktualnie 528 zł x ilość osób w rodzinie)

- kwotę tego dochodu rozlicza się w równych częściach na 12 kolejnych miesięcy, poczynając od miesiąca, w którym dochód został wypłacony.
W przypadku uzyskania jednorazowo dochodu należnego za dany okres, kwotę tego dochodu uwzględnia się w dochodzie osoby lub rodziny przez okres, za który uzyskano ten dochód.

 

ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE Z POMOCY SPOŁECZNEJ

Świadczeniami pieniężnymi z pomocy społecznej są zasiłek stały, zasiłek okresowy, zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy.

Zasiłek stały
Zasiłek stały przysługuje osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej.
W przypadku osoby samotnie gospodarującej zasiłek stały ustala się w wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 645 zł miesięcznie.

W przypadku osób w rodzinie, zasiłek stały przysługuje pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.
W przypadku osoby w rodzinie, zasiłek stały ustala się w wysokości różnicy między kryterium dochodowym na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie.

Zasiłek okresowy
Zasiłek okresowy przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego.

Zasiłek okresowy przysługuje osobie samotnie gospodarującej, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej.
W przypadku osoby samotnie gospodarującej zasiłek okresowy ustala się do wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 418 zł miesięcznie.

Zasiłek okresowy przysługuje rodzinie, której dochód jest niższy od kryterium dochodowego rodziny, w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego.

W przypadku rodziny zasiłek okresowy ustala się do wysokości różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny, z tym, że kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż 50% różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem tej rodziny. Kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż 20 zł miesięcznie. Okres, na jaki jest przyznawany zasiłek okresowy, ustala ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy.

Zasiłek celowy
W celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej może być przyznany zasiłek celowy. Zasiłek celowy może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, części opłat mieszkaniowych, zakupu leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu.

Zasiłek celowy jest fakultatywną formą pomocy i nawet w sytuacji, gdy występują wymienione ustawie przesłanki, ośrodek pomocy społecznej nie musi go przyznać. OPS rozpatrując wniosek o udzielenie pomocy musi brać pod uwagę zarówno cele pomocy społecznej, jak i środki finansowe, jakimi dysponuje organ na udzielenie beneficjentom tej pomocy, jak i indywidualne potrzeby beneficjentów, w tym ich sytuację życiową, materialną i zdrowotną. Co do zasady pomoc jest przewidziana dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej, a do organu należy ocena z jednej strony stopnia tej trudności, a z drugiej własnych możliwości finansowych, tak aby móc udzielić pomocy osobom w szczególnie trudnym położeniu.

Zasiłek celowy specjalny
W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie lub rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być przyznany:

• specjalny zasiłek celowy w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, który nie podlega zwrotowi
• zasiłek okresowy, zasiłek celowy lub pomoc rzeczowa, pod warunkiem zwrotu części lub całości kwoty zasiłku lub wydatków na pomoc rzeczową

Wynagrodzenie za sprawowanie opieki prawnej
Sąd opiekuńczy może przyznać (opiekunowi za sprawowanie opieki na jego żądanie stosowne wynagrodzenie okresowe albo wynagrodzenie jednorazowe w dniu ustania opieki lub zwolnienia go od niej, jeżeli uzna, że wkład pracy opiekuna jest znaczny.
Co do zasady wynagrodzenie jest pokrywane z dochodów lub majątku osoby, dla której opiekun lub kurator jest ustanowiony. Jeśli osoba ta nie ma odpowiednich dochodów lub majątku, wynagrodzenie pokrywane jest ze środków publicznych i wypłacane przez ośrodek pomocy społecznej.
Wysokość wynagrodzenia w stosunku miesięcznym, nie może przekroczyć 1/10 przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres poprzedzający dzień przyznania wynagrodzenia.

 

ŚWIADCZENIA NIEPIENIĘŻNE

Praca socjalna
Praca socjalna to działalność zawodowa mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi.
Praca socjalna świadczona jest na rzecz poprawy funkcjonowania osób i rodzin w ich środowisku społecznym. Praca socjalna prowadzona jest:

• z osobami i rodzinami w celu rozwinięcia lub wzmocnienia ich aktywności i samodzielności życiowej
• ze społecznością lokalną w celu zapewnienia współpracy i koordynacji działań instytucji i organizacji istotnych dla zaspokajania potrzeb członków społeczności.

Praca socjalna może być prowadzona w oparciu o kontrakt socjalny lub projekt socjalny.

W pracy socjalnej wykorzystuje się właściwe tej działalności metody i techniki, stosowane z poszanowaniem godności osoby i jej prawa do samostanowienia.
Praca socjalna świadczona jest osobom i rodzinom bez względu na posiadany dochód.

Bilet kredytowany
Bilet kredytowany jest niepieniężną formą zasiłku celowego. O ten rodzaj pomocy mogą ubiegać się osoby, które muszą udać się do innej miejscowości celem załatwienia ważnych spraw rodzinnych lub urzędowych, a nie mają środków na zakup biletu na przejazd.

Składki na ubezpieczenie zdrowotne
Ośrodki pomocy społecznej opłacają składki na ubezpieczenie zdrowotne:

• osobom Bezdomnym, objętym indywidualnym programem wychodzenia z bezdomności
• osobom pobierającym zasiłek stały
• osobom objętym indywidualnym programem zatrudnienia socjalnego w oparciu o ustawę o zatrudnieniu socjalnym

Warunkiem objęcia ubezpieczeniem i opłacania składek jest nie podleganie przez te osoby obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu

Składki na ubezpieczenia społeczne
Ośrodek pomocy społecznej może opłacać za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem.
Składki opłacane są od kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, jeżeli dochód na osobę w rodzinie osoby opiekującej się nie przekracza 150 % kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (aktualnie 792 zł) i osoba opiekująca się nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów lub nie otrzymuje emerytury albo renty. Dotyczy to również osób, które w związku z koniecznością sprawowania opieki pozostają na bezpłatnym urlopie.

Konieczność sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad członkiem rodziny stwierdza lekarz ubezpieczenia zdrowotnego w zaświadczeniu wydanym nie wcześniej niż na 14 dni przed złożeniem wniosku o przyznanie świadczenia.
Składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokości określonej przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych jest opłacana przez okres sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez okres niezbędny do uzyskania okresu ubezpieczenia (składkowego i nieskładkowego) wynoszącego 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.
Składka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie przysługuje osobie, która w dniu złożenia wniosku o przyznanie świadczenia:

• ukończyła 50 lat i nie posiada okresu ubezpieczenia (składkowego i nieskładkowego) wynoszącego co najmniej 10 lat;
• posiada okres ubezpieczenia (składkowy i nieskładkowy) wynoszący 20 lat w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn

 Przy ustalaniu okresu ubezpieczenia, okresy nieskładkowe ustala się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.

Pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie
Pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie może być przyznana w postaci świadczenia pieniężnego i rzeczowego. Pomoc pieniężna może przyjąć formę zasiłku celowego będącego świadczeniem jednorazowym lub nieoprocentowanej pożyczki. Warunki udzielenia i spłaty pożyczki oraz jej zabezpieczenia są określane w umowie z gminą. Do umowy tej powinny mieć zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego.
Pożyczka może być umorzona w całości lub w części, jeżeli przyczyni się to do szybszego osiągnięcia celów pomocy społecznej.
Pomoc w formie rzeczowej w celu ekonomicznego usamodzielnienia następuje przez udostępnienie, na podstawie umowy użyczenia maszyn i narzędzi pracy stwarzających możliwość zorganizowania własnego warsztatu pracy oraz urządzeń ułatwiających pracę niepełnosprawnym.

Sprawienie pogrzebu
Ośrodki Pomocy Społecznej sprawiają pogrzeby osobom zmarłym, które nie zostaną pochowane przez osoby uprawnione (rodzinę), organy lub instytucje.
Sprawienie pogrzebu odbywa się zgodnie z wyznaniem zmarłego lub też zgodnie z wyrażoną przez niego wolą odnośnie sposobu pochowania, a jeżeli nie są one znane - zgodnie z wolą jego osób bliskich.
W przypadku pokrycia kosztów pogrzebu przez gminę poniesione wydatki podlegają zwrotowi z masy spadkowej, jeśli po osobie zmarłej nie przysługuje zasiłek pogrzebowy.

Poradnictwo specjalistyczne
Poradnictwo specjalistyczne, w szczególności prawne, psychologiczne i rodzinne, jest świadczone osobom i rodzinom, które mają trudności lub wykazują potrzebę wsparcia w rozwiązywaniu swoich problemów życiowych, bez względu na posiadany dochód.
Poradnictwo prawne realizuje się przez udzielanie informacji o obowiązujących przepisach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, zabezpieczenia społecznego, ochrony praw lokatorów.
Poradnictwo psychologiczne realizuje się przez procesy diagnozowania, profilaktyki i terapii.
Poradnictwo rodzinne obejmuje problemy funkcjonowania rodziny, w tym problemy opieki nad osobą niepełnosprawną, a także terapię rodzinną.

Interwencja kryzysowa
Interwencja kryzysowa stanowi zespół interdyscyplinarnych działań podejmowanych na rzecz osób i rodzin będących w stanie kryzysu. Celem interwencji kryzysowej jest przywrócenie równowagi psychicznej i umiejętności samodzielnego radzenia sobie, a dzięki temu zapobieganie przejściu reakcji kryzysowej w stan chronicznej niewydolności psychospołecznej.
Interwencją kryzysową obejmuje się osoby i rodziny bez względu na posiadany dochód.
W ramach interwencji kryzysowej udziela się natychmiastowej specjalistycznej pomocy psychologicznej, a w zależności od potrzeb - poradnictwa socjalnego lub prawnego, w sytuacjach uzasadnionych - schronienia do 3 miesięcy.
Matki z małoletnimi dziećmi oraz kobiety w ciąży dotknięte przemocą lub znajdujące się w innej sytuacji kryzysowej mogą w ramach interwencji kryzysowej znaleźć schronienie i wsparcie w domach dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży. Do tych domów mogą być również przyjmowani ojcowie z małoletnimi dziećmi albo inne osoby sprawujące opiekę prawną nad dziećmi.

Schronienie
Osoba lub rodzina ma prawo do schronienia jeżeli jest tego pozbawiona.
Zapewnienie schronienia może nastąpić m. in. przez przyznanie tymczasowego miejsca noclegowego w noclegowni, ogrzewalni lub w schronisku dla osób bezdomnych albo schronisku dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi.
Noclegownia zapewnia schronienie osobom bezdomnym, świadcząc tymczasową pomocw postaci miejsca noclegowego, w ramach której umożliwia spędzenie nocy w warunkach gwarantujących ochronę życia i zdrowia.
W noclegowni i ogrzewalni mogą przebywać osoby zdolne do samoobsługi, których stan zdrowia nie zagraża zdrowiu i życiu innych osób przebywających w placówce.
W noclegowni nie mogą przebywać osoby będące pod wpływem alkoholu lub pod wpływem substancji psychoaktywnych.
Ogrzewalnia umożliwia interwencyjny, bezpieczny pobyt w ogrzewanych pomieszczeniach wyposażonych co najmniej w miejsca siedzące.
Schronisko dla osób bezdomnych zapewnia osobom bezdomnym, które podpisały kontrakt socjalny, całodobowe, tymczasowe schronienie oraz usługi ukierunkowane na wzmacnianie aktywności społecznej, wyjście z bezdomności i uzyskanie samodzielności życiowej. Przyznanie osobie bezdomnej tymczasowego schronienia w schronisku dla osób bezdomnych przez gminę miejsca jej pobytu, nie wymaga podpisania przez osobę bezdomną kontraktu socjalnego.
Schronisko dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi zapewnia osobom bezdomnym, które ze względu na wiek, chorobę lub niepełnosprawność wymagają częściowej opieki i pomocy w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych, ale nie wymagają usług w zakresie świadczonym przez jednostkę całodobowej opieki, zakład opiekuńczo-leczniczy lub zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, tymczasowe schronienie wraz z usługami opiekuńczymi oraz usługami ukierunkowanymi na wzmacnianie aktywności społecznej, w miarę możliwości wyjście z bezdomności i uzyskanie samodzielności życiowej.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobom bezdomnym, o których mowa w pkt 3, zapewnia się posiłek lub całodzienne wyżywienie, świadczone w schronisku dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach dopuszcza się przyznanie tymczasowego schronienia w schronisku dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi osobom bezdomnym, które posiadają decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej, przez okres oczekiwania na umieszczenie w domu pomocy społecznej, jednak nie dłużej niż przez 4 miesiące.
Jeżeli w schronisku dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi są przewidziane miejsca dla osób niewymagających usług opiekuńczych, osobie bezdomnej zdolnej do samoobsługi i niewymagającej usług opiekuńczych może być przyznane tymczasowe schronienie w schronisku dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi.
Pobyt w noclegowni i w ogrzewalni jest nieodpylany. Pobyt w schronisku dla osób bezdomnych i schronisku dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi jest odpłatny. Odpłatność ustalana jest zgodnie ze stosownymi uchwałami rad gmin (miast).

Posiłek
 Pomoc doraźna albo okresowa w postaci jednego gorącego posiłku dziennie przysługuje osobie, która własnym staraniem nie może go sobie zapewnić.
Pomoc w postaci posiłku przyznana dzieciom i młodzieży w okresie nauki w szkole może być realizowana w formie zakupu posiłków (np., w stołówce szkolnej).
Osoba lub rodzina może otrzymać pomoc w formie rzeczowej w postaci produktów żywnościowych.

Niezbędne ubranie
Przyznanie niezbędnego ubrania następuje przez zapewnienie osobie potrzebującej odpowiedniego rozmiaru bielizny, odzieży i obuwia odpowiednich do pory roku.

Usługi opiekuńcze
Pomoc w formie usług opiekuńczych przeznaczona jest dla tych osób, które z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymagają pomocy innych osób, a są tej pomocy pozbawione.
Osobom w rodzinie pomoc w formie usług opiekuńczych może być przyznana tylko w przypadku, gdy rodzina wspólnie zamieszkała z osobą objętą usługami nie jest w stanie zabezpieczyć pomocy w tym zakresie.
Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zalecaną przez lekarza pielęgnację oraz w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem.
Ośrodek pomocy społecznej przyznając usługi opiekuńcze, ustala ich zakres, okres i miejsce świadczenia a także wysokość odpłatności za usługi.
Wysokość odpłatności za usługi opiekuńcze uzależniona jest od sytuacji rodzinnej osoby oraz jej dochodu lub dochodu na osobę w rodzinie.
Usługi opiekuńcze świadczone są odpłatnie. Każda gmina ustala odpłatność za usługi opiekuńczego świadczone na jej terenie, w stosownej uchwale rady gminy (miasta).
Usługi opiekuńcze mogą być świadczone w miejscu zamieszkania osoby, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych domach pomoc.

Specjalistyczne usługi opiekuńcze
Pomoc w formie specjalistycznych usług opiekuńczych przeznaczona jest dla tych osób, które z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymagają pomocy innych osób, a są tej pomocy pozbawione.
Osobom w rodzinie pomoc w formie specjalistycznych usług opiekuńczych może być przyznana tylko w przypadku, gdy rodzina wspólnie zamieszkała z osobą objętą usługami nie jest w stanie zabezpieczyć pomocy w tym zakresie.

Specjalistyczne usługi opiekuńcze są to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym. Takie specjalistyczne przygotowanie zawodowe mają m. in.: psycholodzy, pracownicy socjalni, pedagodzy, logopedzi, terapeuci zajęciowi, pielęgniarki, asystenci osoby niepełnosprawnej, specjaliści w zakresie rehabilitacji medycznej, fizjoterapeuci, opiekunki środowiskowe.

Specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być świadczone w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia.

Specjalistyczne usługi opiekuńcze świadczone są odpłatnie. Każda gmina ustala odpłatność za usługi opiekuńczego świadczone na jej terenie, w stosownej uchwale rady gminy (miasta). W przypadku specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób chorych psychicznie odpłatność za te usługi określona jest w stosownym rozporządzeniu ministra odpowiedzialnego za politykę społeczną.

Mieszkanie chronione
Osobie pełnoletniej, która ze względu na trudną sytuację życiową, wiek, niepełnosprawność lub chorobę potrzebuje wsparcia w funkcjonowaniu w codziennym życiu, ale nie wymaga usług w zakresie świadczonym przez jednostkę całodobowej opieki, w szczególności osobie z zaburzeniami psychicznymi, osobie opuszczającej pieczę zastępczą w rozumieniu przepisów o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, zakład dla nieletnich, a także cudzoziemcowi, który uzyskał w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy, ochronę uzupełniającą lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, może być przyznane wsparcie w mieszkaniu chronionym.
Mieszkanie chronione jest formą pomocy społecznej przygotowującą pod opieką specjalistów osoby tam przebywające do prowadzenia samodzielnego życia lub wspomagającą te osoby w codziennym funkcjonowaniu.
Mieszkanie chronione może być prowadzone przez każdą jednostkę organizacyjną pomocy społecznej lub organizację pożytku publicznego i w zależności od celu udzielania wsparcia prowadzone jest jako mieszkanie chronione treningowe lub mieszkanie chronione wspierane.
W mieszkaniu chronionym treningowym zapewnia się usługi bytowe oraz naukę, rozwijanie lub utrwalanie samodzielności, sprawności w zakresie samoobsługi, pełnienia ról społecznych w integracji ze społecznością lokalną, w celu umożliwienia prowadzenia samodzielnego życia.
Mieszkanie chronione wspierane przeznaczone jest dla:

• osoby niepełnosprawnej, w szczególności osoby niepełnosprawnej fizycznie lub osoby z zaburzeniami psychicznymi
• osoby w podeszłym wieku lub przewlekle chorej

 

W mieszkaniu chronionym wspieranym zapewnia się usługi bytowe oraz pomoc w wykonywaniu czynności niezbędnych w życiu codziennym i realizacji kontaktów społecznych, w celu utrzymania lub rozwijania samodzielności osoby na poziomie jej psychofizycznych możliwości.
Decyzję o skierowaniu do korzystania ze wsparcia w mieszkaniu chronionym wydaje się na czas określony.
W stosunku do osób, które posiadają orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, a także w szczególnie uzasadnionych przypadkach w stosunku do innych osób, może być wydana decyzja o skierowaniu do korzystania ze wsparcia w mieszkaniu chronionym wspieranym na czas nieokreślony.

Pobyt i usługi w domu pomocy społecznej
Prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej przysługuje osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych.
Osobę wymagającej pomocy w formie domu pomocy społecznej kieruje się do domu pomocy społecznej odpowiedniego typu (odpowiedniego dla jej schorzeń), zlokalizowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania osoby kierowanejchyba że okoliczności sprawy wskazują inaczej, po uzyskaniu zgody tej osoby lub jej przedstawiciela ustawowego na umieszczenie w domu pomocy społecznej.
Można wyróżnić domy pomocy społecznej przeznaczone dla:

• Osób w podeszłym wieku
• Osób przewlekle somatycznie chorych
• Osób przewlekle psychicznie chorych
• Dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie
• Dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie
• Osób niepełnosprawnych fizycznie
• Osób uzależnionych od alkoholu

 

W przypadku gdy przewidywany termin oczekiwania na umieszczenie w domu pomocy społecznej danego typu zlokalizowanym najbliżej miejsca zamieszkania osoby kierowanej wynosi ponad 3 miesiące, osobę, kieruje się na jej wniosek do domu pomocy społecznej tego samego typu zlokalizowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania osoby kierowanej, w którym przewidywany termin oczekiwania na umieszczenie jest krótszy niż 3 miesiące.
Osoba wymagająca wzmożonej opieki medycznej kierowana jest do zakładu opiekuńczo-leczniczego lub pielęgnacyjno-opiekuńczego.
W przypadku gdy osoba bezwzględnie wymagająca pomocy lub jej przedstawiciel ustawowy nie wyrażają zgody na umieszczenie w domu pomocy społecznej lub po umieszczeniu wycofają swoją zgodę, ośrodek pomocy społecznej, centrum usług społecznych, o którym mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych, lub dom pomocy społecznej są obowiązane do zawiadomienia o tym właściwego sądu, a jeżeli osoba taka nie ma przedstawiciela ustawowego lub opiekuna – prokuratora.
Istnieje możliwość umieszczenia osoby w domu pomocy społecznej bez jej zgody – osoby chorej psychicznie – na podstawie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego.

Dom pomocy społecznej świadczy usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu, w zakresie i formach wynikających z indywidualnych potrzeb osób w nim przebywających.  Organizacja domu pomocy społecznej, zakres i poziom usług świadczonych przez dom uwzględnia w szczególności wolność, intymność, godność i poczucie bezpieczeństwa mieszkańców domu oraz stopień ich fizycznej i psychicznej sprawności. Dom pomocy społecznej może również świadczyć usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób w nim niezamieszkujących.

Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania.
Średni miesięczny koszt utrzymania mieszkańca:

• w domu pomocy społecznej o zasięgu gminnym - ustala wójt (burmistrz, prezydent miasta) i ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do dnia 31 marca każdego roku
• w domu pomocy społecznej o zasięgu powiatowym - ustala starosta i ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do dnia 31 marca każdego roku
• w regionalnym domu pomocy społecznej - ustala marszałek województwa i ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do dnia 31 marca każdego roku.

 

Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny. Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:

• mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka
• małżonek, zstępni przed wstępnymi
• gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej

- przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.

Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą:

• mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70 % swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70 % tego dochodu
• małżonek, zstępni przed wstępnymi - zgodnie z umową zawartą z kierownikiem ośrodka pomocy społecznej:

               a. w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium,
               b. w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie;

• gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej - w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez mieszkańca  i jego rodzinę.

Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej mogą wnosić osoby inne niż małżonek, zstępni lub  wstępni.

 

KTO MOŻE KORZYSTAĆ Z POMOCY SPOŁECZNEJ

Polacy i obywatele UE (i EFTA)
Ze świadczeń z pomocy społecznej mogą korzystać obywatele polscy mający miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, a także mający miejsce zamieszkania i przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz członkowie ich rodzin w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin, posiadający prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Cudzoziemcy, którzy mogą korzystać z pomocy społecznej
    Prawo do świadczeń z pomocy społecznej mają cudzoziemcy, którzy mają miejsce zamieszkania i przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

• na podstawie zezwolenia na pobyt stały
• na podstawie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej
• na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, tj. na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego cudzoziemcowi przybywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub przebywającemu na tym terytorium w celu połączenia się z rodziną, który jest członkiem rodziny cudzoziemca zamieszkującego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z nadaniem mu statusu uchodźcy lub w związku z udzieleniem mu ochrony uzupełniającej
• związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej, lub
• na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 186 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, tj. na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego ze względu na inne okoliczności udziela się cudzoziemcowi,, który posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE udzielone przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej oraz:

              a)    zamierza wykonywać pracę lub prowadzić działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie przepisów obowiązujących w tym zakresie na tym terytorium lub
              b)    zamierza podjąć lub kontynuować na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej studia lub szkolenie zawodowe, lub
              c)    wykaże, że zachodzą inne okoliczności uzasadniające jego zamieszkiwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Prawo do świadczeń w formie interwencji kryzysowej, schronienia, posiłku, niezbędnego ubrania oraz zasiłku celowego przysługuje cudzoziemcom przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zaświadczenia, o którym mowa w art. 170 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (tj. na podstawie zaświadczenia wydanego cudzoziemcowi, w stosunku do którego istnieje domniemanie, że jest ofiarą handlu ludźmi), lub na podstawie zezwolenia, o którym mowa w art. 176 ustawy o cudzoziemcach (tj. na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy dla ofiar handlu ludźmi).

 

ZŁOŻENIE WNIOSKU O POMOC SPOŁECZNĄ
Świadczenia z pomocy społecznej przyznawane są na wniosek osoby zainteresowanej lub innej osoby, za zgodą osoby zainteresowanej.
Wniosek o pomoc składa się w ośrodku pomocy społecznej właściwym ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy.
Co do zasady, przyznanie pomocy następuje w formie decyzji administracyjnej po uprzednim przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia.  Niektóre ze świadczeń przyznaje się bez przeprowadzania wywiadu środowiskowego i bez wydawania decyzji administracyjnej.