Czy brat może nieodpłatnie zbyć swój udział w spadku na rzecz siostry bez jej obecności u notariusza?
Paweł
Szanowny Panie!
Spadkobierca ma prawo zbyć swój udział w spadku. Pozwala na to art. 1051 Kodeksu cywilnego, który wskazuje że spadkobierca, który spadek przyjął, może spadek ten zbyć w całości lub w części. To samo dotyczy zbycia udziału spadkowego.
Umowa zbycia spadku musi być zawarta w formie aktu notarialnego, co wynika z art. 1052 § 3 KC.. Dotyczy to także darowizny udziału w spadku. Oznacza to, że oświadczenie spadkobiercy o zbyciu udziału w spadku oraz obdarowanego muszą być w formie aktu notarialnego.
Niezachowanie formy aktu notarialnego skutkuje nieważnością umowy, bowiem stosownie do art. 73 § 2 zd. 1 KC jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej inną formę szczególną, czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna.
Czy umowa darowizny udziału w spadku może być zawarta w ten sposób, że oświadczenia darczyńcy i obdarowanego zostaną złożone w odrębnych aktach notarialnych w różnym czasie czy też konieczna jest równoczesna obecność darczyńcy i obdarowanego u notariusza?
Można spotkać się z różnymi stanowiskami, ale nad stanowiskiem zgodnie z którym przy zawarciu umowy w formie aktu notarialnego oświadczenia stron nie muszą być złożone jednocześnie, przeważa opinia, że odnośnie aktu notarialnego obowiązuje zasada unitas actus, co z kolei oznacza iż wszystkie zainteresowane osoby powinny być obecne przez cały czas sporządzania aktu notarialnego, i nie można spisać jednego aktu notarialnego częściowo w obecności jednej (np. oświadczenie zbywcy udziału w spadku), częściowo w obecności drugiej strony (np. oświadczenie nabywcy udziału w spadku).
Z doświadczenia wskażę, że z takie stanowisko przyjmuje większość notariuszy i w praktyce nie da się zawrzeć umowy zbycia spadku bez jednoczesnej obecności dwóch stron umowy. Trudno znaleźć notariusza, który zgodzi się na takie rozwiązanie. Wszystko zależy od interpretacji prawa dokonywanej przez różnych notariuszy.
Stan prawny na dzień 18.01.2020 r.
