Witam,
Złożyłam pozew o rozwód do sądu. Obecnie czekam na wyznaczenie rozprawy. Po złożeniu pozwu dowiedziałam się, że mój mąż ma wielkie długi. Od kilku lat nie mieszkamy razem. W tym czasie mąż wziął pożyczki i kredyty, które zapewne przepił.
Nie chcę ponosić jakiejkolwiek odpowiedzialności za długi męża.
Czy mogę uzupełnić mój pozew o żądanie rozdzielności małżeńskiej z datą wsteczną? Chciałabym, aby sąd ustalił, że rozdzielność majątkowa istnieje od co najmniej czasu, w którym wyprowadziłam się z dziećmi od męża.
Katarzyna
Szanowna Pani,
W postępowaniu o rozwód nie ma możliwości żądania ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej z datą wsteczną. Dopóki jednak wyrok rozwodowy nie zostanie wydany istnieje jednak możliwość złożenia do sądu rejonowego pozwu o ustanowienie rozdzielności majątkowej małżeńskiej z datą wsteczną.
Zgodnie z art. 58 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i o kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.
Stosownie do § 1a art. 58 KRO, sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka. Sąd może pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom na ich zgodny wniosek, jeżeli przedstawili porozumienie, o którym mowa w § 1, i jest zasadne oczekiwanie, że będą współdziałać w sprawach dziecka.
Przepis § 2 art. 58 wskazuje, iż jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe.
Wedle art. 58 § 3 KRO, na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu.
I w końcu § 4 art. 58 KRO mówi, iż orzekając o wspólnym mieszkaniu małżonków sąd uwzględnia przede wszystkim potrzeby dzieci i małżonka, któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej.
Rozwiązanie małżeństwa przez rozwód powoduje ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej. Podobnie jest w przypadku uprawomocnienia się orzeczenia o separacji. Kwestia tego czy sąd w wyroku rozwodowym może orzec o rozdzielności majątkowej z datą wsteczną budziła w orzecznictwie i doktrynie wiele kontrowersji.
Uchwała Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 10 lutego 1979 r., sygn. akt. III CZP 77/78 (OSNCP 1979/9 poz. 163) wskazywała, dopuszczalne jest dochodzenie jednym pozwem żądania orzeczenia rozwodu oraz zniesienia wspólności majątkowej z datą wsteczną.
Jednak z biegiem czasu oraz wraz ze zmianami w przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowisko Sądu Najwyższego w tej kwestii uległo zmianie.
W uchwale Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 15 października 1991 r., sygn. akt. III CZP 96/91 (OSNCP 1992/6 poz. 91) wskazano, iż niedopuszczalne jest dochodzenie jednym pozwem żądania orzeczenia rozwodu oraz zniesienia wspólności majątkowej z datą wsteczną.
Do takiego stanowiska przychylają się zdecydowana większość przedstawicieli doktryny prawa i sądy orzekające w sprawach o rozwód.
Wniesienie pozwu o rozwód do sądu okręgowego nie wyłącza natomiast możliwości złożenia w sądzie rejonowym pozwu o ustanowienie rozdzielności majątkowej, również z datą wsteczną. Jeżeli pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej zostanie złożony w sądzie przed uprawomocniniem się wyroku o rozwód to zostanie on rozpatrzony. Nie ma natomiast możliwości sądowego ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej z datą wsteczną, jeżeli pozew o rozdzielność majątkową zostanie złożony w sądzie już po uprawomocnieniu sie wyroku o rozwód.
Powyższe twierdzenie jest zgodne z orzecznictwem Sądu Najwyższego.
Uchwała Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 14 kwietnia 1994 r., sygn. akt. III CZP 44/94 (OSNCP 1994/10 poz. 190) wskazuje, iż orzekanie o zniesieniu małżeńskiej wspólności majątkowej z datą wsteczną jest dopuszczalne także po prawomocnym rozwiązaniu związku małżeńskiego przez rozwód, jeżeli powództwo zostało wytoczone przed tą datą.
Jeżeli sprawa o zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej została wytoczona przed uprawomocnieniem się wyroku orzekającego rozwód, nie jest wyłączone orzeczenie przez sąd - na podstawie art. 52 § 2 kro - o zniesieniu wspólności ustawowej z datą wcześniejszą (Uchwała Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 5 listopada 1993 r., sygn. akt. III CZP 161/93, LexPolonica nr 318232).
Podobnie stwierdzono w uchwale Sądu Najwyższego - Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 10 lutego 1982 r., sygn. akt. III CZP 62/82 (LexPolonica nr 309378) - uprawomocnienie się wyroku orzekającego rozwód wyłącza dopuszczalność orzekania przez sąd na podstawie art. 52 § 2 kro o ustaniu wspólności majątkowej z mocą wsteczną.
Jeżeli trwa postępowanie o rozwód i zostanie złożony pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną to te dwa postępowania będą toczyły się równolegle. Złożenie pozwu o rodzielność majątkową nie jest podstawą do zawieszenia postępowania o rozwód.
Tak wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Łodzi w orzeczeniu z dnia 29 grudnia 1992 r., sygn. akt. I ACz 522/92 (LexPolonica nr 307755) - brak jest podstaw do zawieszenia postępowania w sprawie o rozwód do czasu zakończenia procesu o zniesienie wspólności majątkowej z datą wsteczną.
Jeżeli zatem chce Pani zażądać orzeczenia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną to powinna Pani złożyć osobny pozew do sądu rejonowego. Ma Pani czas ze złożeniem tego pozwu, aż do czasu uprawmocnienia się orzeczenia o rozwodzie.
Podstawą orzeczenia rozdzielności majątkowej małżeńskiej z datą wsteczną jest przepis art. 52 KRO.
§ 1 art. 52 wskazuje, iż z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej.
Natomiast przepis art. 52 § 2 KRO, wskazuje, iż rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.
Jak wynika z powyższego, aby uzyskać orzeczenie o rozdzielności majątkowej z datą wsteczną musi Pani udowodnić, że istnieją ku temu ważne powody. Sąd wyda orzeczenie zgdone z takim pozwem wyłącznie wówczas jeżeli uzna, iż w danej sprawie można mówić o wyjątkowym wypadku.
Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 20 czerwca 2000 r., sygn. akt. III CKN 287/2000 (LexPolonica nr 379815) mówi, iż ważnym powodem w rozumieniu art. 52 kro jest wytworzenie się takiej sytuacji majątkowej, której dalsze trwanie zagraża interesom drugiego małżonka.
Z kolei w wyroku Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 3 lutego 1995 r., sygn. akt. II CRN 162/94 (OSNC 1995/6 poz. 100) stwierdzono, iż orzeczeniu o zniesieniu małżeńskiej wspólności ustawowej skutek wsteczny powinien być nadawany w sytuacjach rzadkich i wyjątkowych.
Należy też pamiętać, iż o zniesieniu wspólności majątkowej małżeńskiej ze skutkiem wstecznym sąd nie może orzec przy całkowitym pominięciu zagrożeń dla interesów osób trzecich tak wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 11 stycznia 1995 r., sygn. akt. II CRN 148/94, OSNC 1995/4 poz. 70).
Stan prawny na dzień 22.02.2014 r.
