O ile wiem, jeśli sąd orzeka władzę rodzicielską obojga rodziców, to pozostają oni oboje przedstawicielami ustawowymi dziecka - mogą je reprezentować. Czy - zatem nie jest tak, że przedstawicielem ustawowym jest tylko ten z rodziców, do rąk którego - zgodnie z wyrokiem rozwodowym - będą płacone alimenty na dziecko? Czy sąd powinien określić wówczas w wyroku, kto jest przedstawicielem ustawowym dziecka?
Jeśli jako rodzic - przedstawiciel ustawowy - przekażę dziecku swój cały majątek, (a mąż nie będzie również przedstawicielem ustawowym dziecka i jest między nami rozdzielność majątkowa)czy mąż nie będzie mógł sprawować zarządu nad tym majątkiem oraz czy nie będzie on mógł wówczas występować z jakimkolwiek roszczeniem majątkowym wobec mnie?
Katarzyna
Szanowna Pani,
Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw (art. 95 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
Stosownie do art. 98 § 1 KRO, rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka.
Z powyższego przepisu wynika, że każdy z rodziców, który posiada władzę rodzicielską jest przedstawicielem ustawowym dziecka.
Dopiero pozbawienie rodzica władzy rodzicielskiej nad dzieckiem lub zawieszenie mu tej władzy powoduje, że rodzic przestaje być przedstawicielem ustawowym dziecka.
Dopóki władza rodzicielska nie będzie odebrana lub zawieszona rodzic ma prawo i obowiązek reprezentowania dziecka.
Kwestia władzy rodzicielskiej i przedstawicielstwa ustawowego dziecka nie jest związana z obowiązkiem alimentacyjnym. Obowiązek alimentacyjny nie wynika z władzy rodzicielskiej lecz z samego faktu pokrewieństwa (bycia rodzicem).
Podobnie rzecz ma się z prawem i obowiązkiem utrzymywania kontaktów pomiędzy rodzicem i dzieckiem – obowiązek ten wynika z rodzicielstwa a nie z władzy rodzicielskiej.
Sąd w wyroku rozwodowym ma obowiązek orzec o władzy rodzicielskiej. Najczęściej jest to orzeczenie o powierzeniu wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców z ewentualnym ograniczeniem władzy rodzicielskiej. Sąd może także pozbawić rodzica władzy rodzicielskiej lub zawiesić mu tą władzę.
Jak wskazuje art. 58 § 1 KRO, w wyroku orzekającym rozwód sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków i o kontaktach rodziców z dzieckiem oraz orzeka, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Sąd uwzględnia porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.
Stosownie do § 1a art. 58 KRO, sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka. Sąd może pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom na ich zgodny wniosek, jeżeli przedstawili porozumienie, o którym mowa w § 1, i jest zasadne oczekiwanie, że będą współdziałać w sprawach dziecka.
Bardzo często jest tak, że sąd powierza jednemu z rodziców wykonywanie władzy rodzicielskiej i jednocześnie zasądza od drugiego z rodziców alimenty na rzecz dziecka, które są płatne do rąk rodzica.
Należy wskazać, że powierzenie jednemu z rodziców wykonywania władzy rodzicielskiej nie jest równoznaczne z tym, że wyłącznie ten rodzic jest przedstawicielem ustawowym dziecka.
W przypadku powierzenia wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców drugi z rodziców zachowuje władzę rodzicielską, która może być ograniczona np. do decydowania w określonych sprawach dziecka, edukacji, zdrowia, itp.
Dopóki jednak rodzic posiada władzę rodzicielską jest on przedstawicielem ustawowym dziecka i ma prawo i obowiązek wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka.
Należy podkreślić, że jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania (art. 97 § 1 KRO)
O istotnych sprawach dziecka rodzice powinni rozstrzygać wspólnie. Jeżeli nie będą w stanie się porozumieć co do tych spraw to, stosownie do art. 97 § 2 KRO, rozstrzyga sąd opiekuńczy.
Rodzic, któremu orzeczeniem sądu powierzono wykonywanie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem nie powinien zatem, w istotnych sprawach dziecka, rozstrzygać samodzielnie, chyba, że drugiemu z rodziców ograniczono prawo decydowania w określonych sprawach dziecka.
Rodzice posiadający władzę rodzicielską sprawują zarząd majątkiem dziecka. Należy jednak pamiętać, że na dokonanie w imieniu dziecka czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka rodzice (rodzic) musi uzyskać zezwolenie sądu opiekuńczego.
Jeżeli przekaże Pani swój majątek dziecko, to dopóki drugi z rodziców będzie posiadał władzę rodzicielską, będzie mógł sprawować zarząd tym majątkiem. Dopiero pozbawienie ojca dziecka władzy rodzicielskiej, zawieszenie mu tej władzy lub ograniczenie tej władzy poprzez określenie, że nie może on decydować w sprawach majątkowych dziecka, spowoduje, że ojciec dziecka nie będzie mógł sprawować zarządu majątkiem dziecka (oczywiście wspólnie z Panią).
Nie powinna się Pani obawiać, że ojciec dziecka posiadający władzę rodzicielską dokona w imieniu dziecka jakiś rozporządzeń niekorzystnych dla dziecka – jak powyżej wskazałem, rodzic sprawuje zarząd majątkiem dziecka pod nadzorem sądu opiekuńczego i musi mieć zezwolenie tego sądu na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem dziecka (np. zbycie składnika majątkowego).
Wskażę także, że rodzic nie może reprezentować swojego dziecka:
- przy czynnościach prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską
- przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo że dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania
- w postępowaniu przed sądem lub innym organem państwowym gdzie dziecko i rodzic lub jego małżonek są stronami
Ojciec dziecka, nawet jeżeli będzie miał władzę rodzicielską, będzie przedstawicielem ustawowym dziecka i będzie sprawował zarząd majątkiem dziecka, nie będzie mógł zatem przenieść majątku dziecka na siebie.
Przysporzenie dokonane przez Panią na rzecz dziecka (przepisanie majątku) nie ma wpływu na Pani ewentualne rozliczenia z mężem (byłym mężem). Dotyczy to przede wszystkim podziału majątku wspólnego.
Jeżeli np. przeniesie Pani na rzecz dziecka udział we wspólnej nieruchomości to nie powoduje to, że były mąż nie będzie mógł żądać podziału majątku wspólnego małżeńskiego. Co więcej, mając na względzie art. 46 KRO w zw. z art. 1036 Kodeksu cywilnego, rozporządzenie udziałem w przedmiocie wchodzącym w skład majątku wspólnego małżeńskiego może nastąpić za zgodą drugiego z małżonka. W braku zgody małżonka rozporządzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące temu małżonkowie na podstawie przepisów o podziale majątku wspólnego małżeńskiego.
Stan prawny na dzień 19.08.2014 r.
