Użyczyłem bezpłatnie lokal mieszkalny osobie fizycznej (par.710 kc.). Czy ciążą na mnie z tego tytułu jakieś zobowiązania podatkowe?
Michał
Szanowny Panie,
Jak rozumiem w Pana pytaniu mamy do czynienia z umową użyczenia mieszkania zawartą pomiędzy dwoma osobami fizycznymi.
Stosownie do art. 710 Kodeksu cywilnego, umowa użyczenia to umowa, na podstawie której użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu do używania, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.
Istotą umowy użyczenia jest jej bezpłatny charakter. Oznacza to, że biorący do używania nie ma obowiązku dokonywania żadnych świadczeń i opłat na rzecz dającego do bezpłatnego używania.
Rozpatrując podatkowy aspekt umowy użyczenia należy stwierdzić, że w obecnym stanie prawnym, na osobie użyczającej lokal mieszkalny (nieruchomość) nie ciąży obowiązek podatkowy z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych.
Osoby użyczające lokal mieszkalny były zobowiązane do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych do dnia 31 grudnia 2008 r.
Do tego dnia ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych w art. 10 ust. 1 pkt 5 wskazywała, że źródłem przychodów podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych są nieruchomości lub ich części. Natomiast zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy, za przychód z nieruchomości odstąpionych bezpłatnie w całości lub części do używania innym osobom fizycznym i prawnym oraz jednostkom organizacyjnym niemającym osobowości prawnej uważa się wartość czynszową, stanowiącą równowartość czynszu, jaki przysługiwałby od tych osób w razie zawarcia umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości. Nie jest jednak przychodem wartość czynszowa lokali lub budynków mieszkalnych udostępnionych osobom pozostającym z podatnikiem w stosunku pracy, dla których stanowi ona nieodpłatne świadczenie, o którym mowa w art. 12 ust. 1.
Powyższe przepisy nie obowiązują od dnia 1 stycznia 2009 r. i od tego dnia osoby fizyczne użyczające lokale mieszkalne nie są zobowiązane do zapłaty z tego tytułu podatku dochodowego.
W umowach użyczenia, również użyczenia lokalu mieszkalnego często zamieszczany jest zapis wskazujący na to, że koszty użytkowania przedmiotu użyczenia (lokalu mieszkalnego) ponosi w całości biorący na użyczenie, w tym: opłaty eksploatacyjne, fundusz remontowy, koszty zarządu, gaz, energia elektryczna, itp.
Takie zapisy w umowie rodzą wątpliwości czy w związku z ponoszeniem przez biorącego do używania opłat związanych z mieszkaniem nie powstaje po stronie użyczającego przychód podlegający podatkowi dochodowemu.
Rozpatrując ten problem należy wziąć pod uwagę przepisy Kodeksu cywilnego odnoszące się do umowy użyczenia, a w szczególności do art. 713 który wskazuje, iż biorący do używania ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej. Jeżeli poczynił inne wydatki lub nakłady na rzecz, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.
Mając na względzie powyższy przepis stwierdzam, że dodatkowe opłaty ponoszone przez biorącego do używania, związane z umową użyczenia również nie powodują przysporzenia majątkowego po stronie osoby użyczającej, ponieważ z istoty umowy użyczenia wynika, że biorącego do używania obciążają koszty zwykłego użytkowania rzeczy.
W/w opłaty związane z lokalem mieszkalnym są kosztami zwykłego utrzymania tego mieszkania.
Tak więc, moim zdaniem, z tytułu nieodpłatnego oddania w używanie lokalu mieszkalnego oraz kosztów używania tego lokalu takich jak czynsz - opłaty eksploatacyjne, fundusz remontowy, koszty zarządu, gaz, energia elektryczna, itp., które będzie ponosić w całości biorący lokal w użyczenie, nie powstanie dochód do opodatkowania po stronie użyczającego ten lokal.
W tym duchu wypowiedział się np. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 2 lutego 2012 r. sygnatura: IBPBII/2/415-1210/11/HS.
Właściciel mieszkania, który oddaje je do bezpłatnego używania innej osobie fizycznej nie jest zobowiązany do zapłaty innych podatków w związku z zwarciem umowy użyczenia, w tym w szczególności do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie zawiera umowy użyczenia jako umowy podlegającej podatkowi).
Na marginesie dodam, że w związku z zawarciem umowy użyczenia obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych może ciążyć na osobie, której użyczono ten lokal.
W tym przypadku można bowiem mówić o świadczeniu nieodpłatnym, a stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodem jest wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Z kolei przepis art. 11 ust. 2a pkt 3 wskazuje, że jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku, wartość pieniężną tego nieodpłatnego świadczeń ustala się według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku.
Stan prawny na dzień 29.09.2012 r.
