Jestem osobą niepełnosprawną od urodzenia bez rokowań na poprawę stanu zdrowia (znaczne problemy z poruszaniem się) przy obecnym poziomie medycyny. Niepełnosprawność była stwierdzona przez orzecznika ZUS przed 16 rokiem życia i po corocznych komisjach lekarskich przyznawano mi całkowitą niezdolność do pracy oraz na tej podstawie wypłacano rentę socjalną w wysokości ok. 550 zł „na rękę”. Dodam, że posiadam orzeczenie osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Ostatnie roczne orzeczenie było aktualne do końca lutego 2013 roku. W lutym 2012 r. podjąłem pracę w administracji państwowej na stanowisku pracy przystosowanym do mojej niepełnosprawności (praca biurowa, przy biurku przed komputerem).
Z racji, że moje wynagrodzenie przekraczało dopuszczalne przez ZUS limity, zgłosiłem ten fakt, a wypłacanie renty od tamtego okresu zostało wstrzymane.
W lutym tego roku ponownie złożyłem wniosek o rentę socjalną gdyż chciałem jedynie podtrzymać swoje prawo do niej oraz po to ażeby ZUS nie stwierdził, iż nagle cudownie ozdrowiałem (na wypadek gdybym w przyszłości utracił pracę i mógł odwiesić wypłatę renty).
Tym razem jednak orzecznik stwierdził, że nie jestem całkowicie niezdolny do pracy i wziął pod uwagę dokumentację medyczną (kilka operacji, pobyty rehabilitacyjne odbywane regularnie od dziecka) o dziwo, co napisano jedynie z roku 2013, fakt posiadanego wykształcenia (mgr inż.), możliwość wykonywania dotychczasowej pracy itd.
Chciałbym złożyć odwołanie od tego orzeczenia ale nie jestem pewien czy moje roszczenia są zasadne.
Z przepisów znowelizowanej ustawy wyczytałem, iż osoba ze stwierdzoną całkowitą niezdolnością do pracy może pracować w odpowiednich warunkach.
Jak to możliwe, że tyle lat byłem niezdolny do pracy, a gdy przyszło do odnowienia orzeczenia stwierdzono, że już jestem?
Czuję się dyskryminowany przez fakt posiadania wykształcenia i chęci własnej aktywizacji. Czy jest to powód do odebrania mi prawa do świadczenia?
Nie chciałbym wybrać się „z motyką na Słońce”, dlatego o stwierdzenie poprawności orzeczenia i ewentualne rady jak mógłbym się „bronić” na komisji lekarzy ZUS. Przecież dalej jestem osobą niepełnosprawną i tak zostanie do końca moich dni.
Szanowny Panie,
W pierwszej kolejności wskażę, że moim zdaniem, powinien Pan składać sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS, później (w razie negatywnego orzeczenia komisji) odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.
W sprzeciwie i w odwołaniu powinien Pan kłaść nacisk właśnie na to, że stan Pana zdrowia i Pana możliwości funkcjonowania nie uległy zmianie od czasu wydania poprzednich orzeczeń i decyzji ZUS w sprawie renty socjalnej.
W sprzeciwie powinien Pan wskazać, że lekarz orzecznik nie wskazał w uzasadnieniu orzeczenia jakie okoliczności spowodowały, że uznał Pana stan zdrowia za nieuzasadniający orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy. Wskazać Pan powinien, że jest to konieczne ze względu na to, że przez wiele lat był Pan uznawany za osobę całkowicie niezdolną do pracy a stan Pana zdrowia w żadnym wypadku nie uległ poprawie.
Podkreślić należy także, iż może Pan podejmować zatrudnienie wyłącznie na stanowiskach pracy specjalnie przygotowanych dla Pana. To, że w chwili obecnej Pan pracuje w żadnym stopniu nie może być uznane, że jest Pan zdolny do pracy. Pracuje Pan przecież na stanowisku specjalnie dla Pana (z uwzględnieniem Pana niepełnosprawności) przystosowanym. Gdyby to stanowisko pracy nie zostało przez pracodawcę specjalnie dla Pana przystosowane nie mógłby Pan wykonywać tej pracy.
W sprzeciwie należałoby także wskazać, że orzeczenie stoi w sprzeczności z przedłożoną przez Pana dokumentacją medyczną. Wskazać należy, że lekarze specjaliści u których Pan się leczy jednoznacznie wskazują, że jest Pan całkowicie niezdolny do pracy. Lekarze ci są najlepiej poinformowani o stanie Pana zdrowia, a więc ich zdanie powinno być wzięte pod uwagę.
Posiadane przez Pana wykształcenie nie powoduje, że możliwości podjęcia przez Pana pracy zwiększają się. To, że ma Pan wykształcenie wyższe sprawia, że ma Pan zwiększone szanse na podjęcie zatrudnienia, ale tylko na stanowisku specjalnie przystosowanym dla osób niepełnosprawnych, a to nie powoduje, że ma Pan choćby częściową zdolność do pracy.
W czasie posiedzenia komisji lekarskiej ZUS proszę wskazywać, że pracuje Pan na stanowisku specjalnie dla Pana przystosowanym, korzysta Pan z przywilejów osoby niepełnosprawnej (dodatkowy urlop, krótszy czas pracy, dodatkowa przerwa itp.).
Bez tych udogodnień i przystosowania stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej nie byłby Pan w stanie wykonywać pracy jaką Pan wykonuje.
I w końcu należy wskazać, że stan Pana zdrowia nie rokuje poprawy. Rehabilitacja i leczenie nie sprawiają, że Pana dotychczasowe ograniczenia się zmniejszają. Rehabilitacja pozwala wyłącznie na to, aby Pana niepełnosprawność nie powiększała się.
Jeżeli chodzi o stwierdzenie czy jest Pan całkowicie niezdolny do pracy to należy stwierdzić, że tylko lekarz może to stwierdzić. Ani Pan, ani żaden prawnik, ani sąd nie mają odpowiednich kwalifikacji do stwierdzenia czy dana osoba jest czy nie jest zdolna do pracy i czy ta niezdolność jest częściowa czy całkowita.
Dlatego też w ewentualnym postępowaniu przed sądem najważniejsza będzie opinia biegłych lekarzy. Na podstawie tej opinii sąd wyda wyrok w sprawie ewentualnego odwołania.
Ustalenie czy jest Pan całkowicie niezdolny do pracy czy też nie wymaga specjalistycznej wiedzy medycznej. Jak wskazuje art. 278 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii.
Wynikające z art. 278 § 1 kpc ograniczenie samodzielności sądu w zakresie dokonywania ustaleń wymagających wiadomości specjalnych obejmuje w sprawie o rentę socjalną ocenę etiologii, momentu powstania, aktualnego stopnia nasilenia diagnozowanych u wnioskodawcy schorzeń, ich wzajemnych powiązań i wpływu na możliwość świadczenia pracy zarobkowej. Sąd nie ma kompetencji do samodzielnego ustalania, czy równoczesne występowanie u danej osoby licznych dolegliwości zdrowotnych nie powoduje całkowitej niezdolności do pracy z tej tylko przyczyny, że jego zdaniem charakter i zaawansowanie poszczególnych schorzeń nie daje podstaw do przyjęcia tej postaci niezdolności do pracy. Do kompleksowej analizy stanu zdrowia strony niezbędne jest zasięgnięcie opinii biegłych właściwych specjalności (tak wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 28 lutego 2012 r., sygn. akt. I UK 279/2011, LexPolonica nr 4003529).
Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 marca 2006 r., sygn. akt. II UK 98/2005 (OSNP 2007/5-6 poz. 77) - Dokonując analizy pojęcia „całkowita niezdolność do pracy” należy brać pod uwagę zarówno kryterium biologiczne (stan organizmu dotkniętego schorzeniami naruszającymi jego sprawność w stopniu powodującym całkowitą niezdolność do jakiejkolwiek pracy), jak i ekonomiczne (całkowita utrata zdolności do zarobkowania wykonywaniem jakiejkolwiek pracy).
Osobą całkowicie niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest więc osoba, która spełniła obydwa te kryteria, a więc jest dotknięta upośledzeniem zarówno biologicznym, jak i ekonomicznym (por. niepublikowany wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2004 r. I UK 28/2004). W orzecznictwie przyjmuje się również (wyroki z dnia 20 sierpnia 2003 r. II UK 11/2003 oraz z dnia 5 lipca 2005 r. I UK 222/2004 niepublikowane), że decydującą dla stwierdzenia niezdolności do pracy jest utrata możliwości wykonywania pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu przy braku rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.
Gdy więc biologiczny stan kalectwa lub choroba, nie powodują naruszenia sprawności organizmu w stopniu mającym wpływ na zdolność do pracy dotychczas wykonywanej lub innej mieszczącej się w ramach posiadanych lub możliwych do uzyskania kwalifikacji, to brak prawa do tego świadczenia.
Prawa tego nie można w szczególności wywodzić z przewidzianych w art. 13 ustawy o emeryturach i rentach przesłanek, a więc: stopnia naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwości wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowości przekwalifikowania zawodowego, przy wzięciu pod uwagę rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych, bowiem odnoszą się one tylko do ustalania stopnia lub trwałości niezdolności do pracy. Są więc bez znaczenia, jeżeli aspekt biologiczny (medyczny) wskazuje na zachowanie zdolności do pracy.
Obiektywna możliwość podjęcia dotychczasowego lub innego zatrudnienia, zgodnie z poziomem kwalifikacji, wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych może być brana pod uwagę tylko wówczas, gdy ubiegający się o rentę jest niezdolny do pracy z medycznego punktu widzenia, gdyż oba te aspekty muszą występować łącznie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r. II UKN 675/98 OSNAPiUS 2000/16 poz. 624). O niezdolności do pracy nie decyduje więc niemożność podjęcia innej pracy warunkowana wiekiem, poziomem wykształcenia i predyspozycjami psychofizycznymi, lecz koniunkcja niezdolności do pracy z niezdolnością do przekwalifikowania się do innego zawodu.
Jak z powyższego wynika nawet zdefiniowanie całkowitej niezdolności do pracy nie sprawia, że łatwiej uzasadniać sprzeciw od orzeczenia czy odwołanie od decyzji. Tylko i wyłącznie lekarz jest w stanie stwierdzić czy dana osoba jest czy nie całkowicie niezdolna do pracy.
Z praktyki mogę wskazać, że komisje lekarskie ZUS z rzadka zmieniają orzeczenia lekarzy orzeczników ZUS. Wiele jednak decyzji ZUS o nieprzyznaniu świadczeń jest zmienianych przez sądy, ponieważ biegli lekarze orzekają o całkowitej niezdolności do pracy.
Stan prawny na dzień 28.05.2013 r.
