Od września 2012 r. jestem rodziną zastępczą dla mojej bratanicy. Bratanica ma 3 lata. Sąd ograniczył władzę rodzicielską jej rodziców właśnie przez umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej.
Czy jako rodzina zastępcza mogę ubiegać się o becikowe dla dziecka?
Mariusz
Szanowny Panie,
Becikowe to popularna nazwa jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia się dziecka, jaka przyznawana jest na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.).
Stosownie do art. 15b ust. 1 tej ustawy, z tytułu urodzenia się żywego dziecka przyznaje się jednorazową zapomogę w wysokości 1000 zł na jedno dziecko.
Jak natomiast wskazywał ust. 2 art. 15b ustawy w brzmieniu sprzed 1 stycznia 2013 r., jednorazowa zapomoga przysługuje matce lub ojcu dziecka, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu dziecka - niezależnie od wysokości dochodów.
(W Pana przypadku zastosowanie będzie miała ustawa w brzmieniu obowiązującym na dzień 31 grudnia 2012 r., ponieważ jak wskazuje art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 12 października 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych, Dz.U. z 2012 poz. 1255, w przypadku dziecka objętego opieką prawną, opieką faktyczną albo dziecka przysposobionego zapomogę z tytułu urodzenia się dziecka, przyznaje się na podstawie przepisów dotychczasowych, jeżeli dziecko zostało objęte tą opieką albo przysposobione przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Dodam, że po dniu 1 stycznia 2013 r. obowiązuje zmiana, która wprowadza kryterium dochodowe , którego przekroczenie powoduje, że becikowe nie zostanie wypłacone. Jest to kwota 1922 zł na osobę w rodzinie).
Z powyższego przepisu wynika, że o becikowe mogą ubiegać się:
- matka lub ojciec dziecka
- opiekun prawny dziecka
- opiekun faktyczny dziecka
Jak wskazuje art. 98 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską.
Rodzice Pana bratanicy są nadal przedstawicielami ustawowymi dziecka, ponieważ mają oni władzę rodzicielską, aczkolwiek została im ona ograniczona.
Opiekę prawną dla małoletniego ustanawia się wyłącznie wówczas jeżeli nie ma ono przedstawiciela ustawowego – jeżeli jego obaj rodzice nie żyją lub żadnemu z nich nie przysługuje władza rodzicielska. Wynika to z art. 94 § 3 KRO który wskazuje, że jeżeli żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska albo jeżeli rodzice są nieznani, ustanawia się dla dziecka opiekę.
Jako rodzina zastępcza nie pełni Pan zatem funkcji opiekuna prawnego dziecka. Utożsamianie rodziny zastępczej z opiekunem prawnym i traktowanie tej rodziny zastępczej jako opiekuna prawnego dziecka jest częstym błędem popełnianym zarówno przez same rodziny zastępcze jak i różne instytucje i urzędy.
Skoro nie jest Pan ani rodzicem dziecka, ani jego opiekunem prawnym to o becikowe mógłby się Pan ubiegać wyłącznie w sytuacji, w której można by uznać Pana za opiekuna faktycznego dziecka.
Niewątpliwie jest Pan osobą, która faktycznie opiekuje się dzieckiem. W sensie potocznym jest Pan zatem opiekunem faktycznym dziecka, które pozostaje u Pana w rodzinie zastępczej.
Jednak nie jest Pan opiekunem faktycznym w rozumieniu ustawy o świadczeniach rodzinnych. Art. 3 pkt 14 tej definiuje bowiem opiekuna faktycznego dziecka jako osobę faktycznie opiekującą się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka.
Skoro nie wystąpił Pan do sądu z wnioskiem o przysposobienie (adopcję) dziecka to nie jest Pan opiekunem faktycznym w rozumieniu ustawy. Tym samym nie jest Pan w kręgu osób uprawnionych do ubiegania się o „becikowe” czyli jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia się dziecka.
Fakt bycia rodziną zastępczą nie jest sam w sobie przesłanką do ubiegania się o becikowe. Osoba sprawująca funkcję rodziny zastępczej nie jest osobą uprawnioną do becikowego w rozumieniu przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych.
O zapomogę mogą ubiegać się wyłącznie rodziny zastępcze, które są jednocześnie opiekunami prawnymi dziecka (rodzice nie żyją lub nie mają władzy rodzicielskiej) lub takie, które wystąpiły o adopcję (przysposobienie dziecka).
Stan prawny na dzień 15.01.2013 r.
