Czy musi upłynąć ileś czasu od ślubu aby żona miała prawo do majątku męża?
Krystyna
Szanowna Pani,
Termin nabycia uprawnienia do rozporządzania majątkiem współmałżonka jest zależny od woli małżonków. Wskazane zagadnienia unormowane są w Dziale III Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 31–54) - Majątkowe ustroje małżeńskie. Na wstępie należy podkreślić, że takie połączenie praw majątkowych małżonków oznacza wspólność, zaś źródłem jej powstania może być albo ustawa, albo umowa.
Z racji przyjętego w art. 31 § 1 KRO rozwiązania, podstawowym rodzajem majątkowego ustroju małżeńskiego jest wspólność ustawowa. W wypadku, gdy małżonkowie nic w tej kwestii nie postanowili, w dniu zawarcia małżeństwa powstaje bowiem między nimi – z mocy ustawy - wspólność majątkowa. Polega ona na tym, iż przedmioty majątkowe nabyte przez oboje małżonków lub przez jednego z nich podczas trwania małżeństwa stanowią ich majątek wspólny. Natomiast przedmioty majątkowe nieobjęte tą wspólnością należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Art. 31 § 2 KRO zawiera otwarty katalog (wyliczenie przykładowe) dóbr majątkowych, które wchodzą do majątku wspólnego:
- pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków
- dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków
- środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków
- kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
Art. 33 KRO wymienia z kolei przedmioty majątkowe należące do majątku osobistego małżonków pozostających we wspólności ustawowej. Są to:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej
Warto również zauważyć, iż zgodnie z art. 34 KRO, przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków - o ile spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił -
są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę.
Nabycie prawa do rozporządzania majątkiem współmałżonka jest możliwe poprzez zawarcie umowy w formie aktu notarialnego, także jeszcze przed zawarciem małżeństwa, o czym stanowi art. 47 § 1 KRO. Powstaje wówczas wspólność umowna. Powyższe rozwiązanie różni się od omawianego wyżej tym, że wspólność może zostać w drodze umowy rozszerzona bądź ograniczona.
Rozszerzenie wspólności majątkowej cechuje się tym, iż przedmioty wchodzące w skład majątku osobistego włącza się do majątku wspólnego.
Jednakże art. 49 KRO określa, iż nie można przez umowę majątkową małżeńską rozszerzyć wspólności na:
- przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny
- prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie
- wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, o ile nie wchodzą one do wspólności ustawowej, jak również wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę
- niewymagalne jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej każdego z małżonków.
Przyjmuje się także, iż w razie wątpliwości przedmioty służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków nie zostały włączone do wspólności.
Natomiast ograniczenie wspólności majątkowej na podstawie umowy polega na wyłączeniu składników z majątku wspólnego. Przepisy nie określają, jakich przedmiotów majątkowych nie można wykluczyć ze wspólności, zatem pozostawiają w tej kwestii pełną dowolność małżonkom.
Jeżeli małżonkowie nie chcą, aby była między nimi wspólność, zawierają umowę, na mocy której ustanawia się rozdzielność majątkową. Oczywistym jednak jest, że jeżeli małżonkowie pozostają w rozdzielności, mogą w dowolnej chwili podczas jego trwania ustanowić w drodze umowy wspólność majątkową w określonym przez siebie zakresie. Zatem dopiero od tego momentu nabywają prawo do rozporządzania majątkiem współmałżonka, z zachowaniem przedstawionych wyżej zasad i ograniczeń.
Reasumując, żona nabędzie prawo do majątku męża (majątku osobistego) wyłącznie wówczas jeżeli zostanie zawarta umowa małżeńska majątkowa rozszerzająca wspólność małżeńską na ten majątek. Należy zaznaczyć, że żaden przepis nie narzuca małżonkom rozszerzenia wspólności majątkowej, ani terminu tego zdarzenia, o ile oni mają w tej kwestii odmienne zdanie.
Nie jest tak, że małżonek nabywa prawo do majątku osobistego drugiego z małżonków, automatycznie, po upływie określonego czasu.
Stan prawny na dzień 4.11.2012 r.
