Chcę razem z moim bratem złożyć sprawę w sądzie o nabycie spadku po naszej mamie. Problem w tym, że mama mieszkała w miejscowości oddalonej od naszego miejsca zamieszkania o prawie 700 km.
Adwokat u którego byliśmy powiedział nam, że sądem, w którym mamy złożyć wniosek jest sąd w miejscu gdzie mieszkała nasza mama.
Czy jest jakaś możliwość, aby sprawę spadku rozpatrzył sąd w naszym miejscu zamieszkania?
Daria
Szanowna Pani,
Stosownie do art. 628 Kodeksu postępowania cywilnego, do czynności w postępowaniu spadkowym, które należą do zakresu działania sądów, wyłącznie właściwy jest sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zamieszkania w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (sąd spadku). W braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.
Tak więc sądem, do którego powinien być złożony wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po Pani mamie jest sąd miejsca jej ostatniego zamieszkania. Wskazać należy zatem, że adwokat, u którego zasięgaliście Państwo porady miał rację.
W sprawie istnieje jednak możliwość, aby sprawa spadkowa została przeniesiona do sądu miejsca zamieszkania Pani i Pani brata. Taką możliwość daje art. 508 § 2 KPC wskazujący, iż w wypadku gdy sąd właściwy nie może z powodu przeszkody rozpoznać sprawy lub podjąć innej czynności albo gdy wymagają tego względy celowości, sąd nad nim przełożony wyznaczy na posiedzeniu niejawnym inny sąd do rozpoznania sprawy w całości lub w części.
Stosownie do § 3 art. 508 KPC, wyznaczenie następuje z urzędu albo na przedstawienie sądu właściwego, albo też na wniosek właściwego organu lub osoby zainteresowanej, po wysłuchaniu w razie potrzeby innych osób zainteresowanych.
Mając na uwadze powyższe przepisy, we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, który powinien zostać złożony w sądzie spadku (a więc w sądzie miejsca zamieszkania zmarłej mamy), możecie Państwo zawrzeć wniosek o to, aby sąd rejonowy zwrócił się do sądu okręgowego (a więc sądu przełożonego) o wyznaczeniu do rozpoznania sprawy sąd rejonowy Państwa miejsca zamieszkania.
W uzasadnieniu tego wniosku możecie Państwo wskazać, iż za wyznaczeniem do rozpoznania sprawy nabycia spadku po Państwa mamie przemawiając względy celowościowe – wyznaczenie sądu Państwa miejsca zamieszkania spowoduje, że nie będziecie Państwo musieli odbywać czasochłonnej i kosztownej podróży do miejscowości, w której ma siedzibę sąd spadku, co zapewne będzie związane z zapewnieniem sobie noclegu w tej miejscowości.
Jeżeli sąd okręgowy podzieli te argumenty to wówczas do rozpoznania wniosku o stwierdzenie nabycia spadku po Pani mamie zostanie wyznaczony sąd Pani miejsca zamieszkania.
Wskażę także, że kwestię ustalenia tego kto jest spadkobiercą Pani mamy można rozwiązać nie tylko występując do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku, ale także udając się do notariusza celem uzyskania notarialnego poświadczenia dziedziczenia.
Jak wskazuje art. 1027 Kodeksu cywilnego, względem osoby trzeciej, która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swoje prawa wynikające z dziedziczenia tylko stwierdzeniem nabycia spadku albo zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia.
Stosownie do art. 1025 § 1 KC, sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Notariusz na zasadach określonych w przepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia.
Notarialne poświadczenie dziedziczenia ma taką samą „wartość” jak postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Na podstawie tego notarialnego poświadczenia dziedziczenia będziecie Państwo w stanie wykazać swoje prawa do majątku spadkowego.
Zasady sporządzania przez notariusza aktów poświadczenia dziedziczenia zawarte są w ustawie z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1158 ze zm.). Żaden przepis tej ustawy nie wskazuje, że do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia po danej osobie, uprawniony jest konkretny notariusz (np. notariusz mający siedzibę w ostatnim miejscu zamieszkania spadkodawcy). Oznacza to, że akt poświadczenia dziedziczenia po Pani mamie może zostać sporządzony przez każdego notariusza działającego w Polsce, a więc także przez notariusza działającego w miejscowości, w której zamieszkujecie Pani i brat.
Koszt sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia jest wyższy niż opłata od wniosku do sądu o stwierdzenie nabycia spadu. Maksymalny koszt sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia to kwota 150 zł + 23% VAT, na co składa się opłata 100 zł za sporządzenie protokołu dziedziczenia i 50 zł za sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia. Opłata sądowa od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wynosi 50 zł.
Gdybyście Państwo, w przyszłości, chcieli dokonać sądowego działu spadku po mamie, to również będziecie mogli się Państwo ubiegać o to, aby postępowanie działowe zostało przeprowadzone w sądzie właściwym ze względu na Państwa miejsce zamieszania, a nie w sądzie spadku (sądzie miejsca ostatniego zamieszkania zmarłej mamy).
W przypadku postępowania o dział spadku możliwość przekazania sprawy do rozpatrzenia innemu sądowi niż sąd spadku daje art. 683 KPC, który wskazuje, iż na żądanie uczestnika działu, zgłoszone nie później niż na pierwszej rozprawie, sąd spadku może przekazać sprawę sądowi rejonowemu, w którego okręgu znajduje się spadek lub jego znaczna część, albo sądowi rejonowemu, w którego okręgu mieszkają wszyscy współspadkobiercy.
Stan prawny na dzień 3.05.2012 r.
