Pożyczyłem pewnej osobie sporą kwotę pieniędzy. Osoba ta zmarła. Wiem, że ma spadkobierców i dlatego złożyłem w sądzie wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po pożyczkobiorcy.
Po złożeniu wniosku sąd wezwał mnie do usunięcia braków formalnych poprzez przedłożenie aktu zgonu spadkodawcy oraz aktów urodzenia jego syna i aktu małżeństwa jego córki.
Byłem w urzędzie stanu cywilnego i urzędnik odmówił mi wydania aktów stanu cywilnego, bo nie jestem z rodziny.
W jaki sposób mogę uzyskać te akty zgonu, urodzenia i małżeństwa?
Marian
Szanowny Panie,
Moim zdaniem urzędnik nie miał racji, ponieważ jako wierzyciel zmarłego i strona postępowania o stwierdzenie nabycia spadku jest Pan uprawniony do uzyskania aktu zgonu dłużnika oraz aktów stanu cywilnego jest spadkobierców.
Jak wskazuje art. 79 ustawy z dnia 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2011 r. Nr 212 poz. 1264), z ksiąg stanu cywilnego wydaje się:
- odpisy zupełne i skrócone aktów stanu cywilnego
- zaświadczenia o dokonanych w księgach stanu cywilnego wpisach lub o ich braku
- zaświadczenia o zaginięciu lub zniszczeniu księgi stanu cywilnego
W myśl art. 83 ust. 1 ustawy, odpisy oraz zaświadczenia określone w art. 79 wydaje się na wniosek sądu lub innego organu państwowego, osoby, której stan cywilny został w akcie stwierdzony, jej wstępnego, zstępnego, rodzeństwa, małżonka lub przedstawiciela ustawowego.
Natomiast ust. 2 art. 83 ustawy, odpisy aktów stanu cywilnego i zaświadczenia o dokonanych w księgach stanu cywilnego wpisach lub o ich braku mogą być również wydane na wniosek innych osób niż wymienione w ust. 1, które wykażą w tym interes prawny, oraz na wniosek organizacji społecznej, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi takiej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny. Zaświadczenie o zaginięciu lub zniszczeniu księgi stanu cywilnego może być także wydane na wniosek innych zainteresowanych osób.
Jak z powyższego wynika odpisy aktów stanu cywilnego wydawane są nie tylko na rzecz członków rodziny (wstępnego, zstępnego, rodzeństwa, małżonka lub przedstawiciela ustawowego), sądu lub innego organu państwowego, ale też na rzecz osoby, która wykaże interes prawny.
Pan jako wierzyciel zmarłej osoby oraz jako wnioskodawca w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku ma interes prawny w uzyskaniu aktów stanu cywilnego spadkodawcy oraz jego spadkobierców.
Co więcej Sąd prowadzący postępowanie wezwał Pana do przedłożenia aktu stanu cywilnego a to moim zdaniem jest wystarczającym dla wykazania interesu prawnego w uzyskaniu aktów stanu cywilnego.
Wskażę jeszcze wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 9 sierpnia 2007 r., sygn. akt. III SA/Gd 235/2007 (LexPolonica nr 2252750), w którym wskazano, iż akt zgonu jest jedynym dowodem śmierci danej osoby, z którym wiąże się prawne domniemanie wiarygodności. Nie w każdym przypadku śmierci dłużnika konieczne jest występowanie przez wierzycieli o stwierdzenie nabycia spadku po nim. Niekiedy może być to bowiem całkowicie nieuzasadnione ekonomicznie. Natomiast jedynie uzyskanie pewnej, prawnie potwierdzonej wiedzy o ewentualnej śmierci dłużnika daje wierzycielowi możliwość podjęcia decyzji dotyczącej realizacji jego uprawnień (np. umorzenia postępowania windykacyjnego). Nieuzasadniony jest pogląd uzależniający interes prawny wnioskodawcy wyłącznie od istnienia przepisu prawa z którego wynikałoby, że do zainicjowania postępowania o stwierdzenie nabycia spadku wymagany jest akt stanu cywilnego.
W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 17 listopada 2010 r., sygn. akt. II SA/Gl 644/2010 (LexPolonica nr 2493771) wskazano: „…Przy tak pojmowanym interesie prawnym będzie go posiadał, zdaniem Sądu, również podmiot, który wnioskowany odpis aktu stanu cywilnego chce dołączyć jako dowód wynikających z niego zdarzeń do wniosku uruchamiającego postępowanie w innej sprawie, w tym w sprawie cywilnej. Dotyczy to także sytuacji gdy dołączenie takiego odpisu do przedmiotowego wniosku nie jest prawem nakazane jako wymóg formalny takiego wniosku. Zarówno w interesie wnioskodawcy jak i w interesie ogólnie pojętym leży bowiem aby wniosek mógł być szybko rozpoznany przez wydanie merytorycznego orzeczenia. Tak będzie wówczas, gdy dołączono do niego niezbędne dowody, w tym dokumenty warunkujące rozpoznanie sprawy jeżeli ich uzyskanie przez wnioskodawcę jest możliwe jeszcze przed złożeniem wniosku w postępowaniu zasadniczym. Istnienia interesu prawnego nie niweczy zatem fakt, że w zasadniczym postępowaniu sąd czy też organ orzekający może uzyskać przedmiotowy dokument (dowód) we własnym zakresie (zobacz w tym względzie wyrok WSA w Krakowie z dnia 19 września 2007 r. III SA/Kr 45/2007)”.
Natomiast w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 14 października 2010 r., sygn. akt. II SA/Gl 645/2010 (LexPolonica nr 2519119) można przeczytać: „jak w przypadku pojmowania interesu prawnego na którym oparta jest legitymacja strony (art. 28 kpa), tak i w rozumieniu art. 83 ust. 2 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego interes prawny należy rozpatrywać według szeroko ujmowanych norm prawa materialnego. Oznacza on występowanie związku między sferą indywidualnych praw i obowiązków określonego podmiotu, a sprawą w której może nastąpić konkretyzacja tych praw i obowiązków. Konkretyzacja ta nie musi przy tym nastąpić wyłącznie w postępowaniu administracyjnym ale również w innych postępowaniach, w tym w postępowaniu cywilnym”.
Jeżeli urzędnicy USC będą nadal Panu odmawiać wydania aktów stanu cywilnego niezbędnych w postępowaniu sądowym, którego jest Pan inicjatorem i uczestnikiem to polecałbym złożyć pisemny wniosek o wydanie aktów stanu cywilnego.
W uzasadnieniu wniosku powinien Pan wskazać, że ma Pan interes prawny w uzyskaniu aktów stanu cywilnego, ponieważ jest Pan uczestnikiem postępowania sądowego, a sąd wezwał Pana do przedłożenia aktów stanu cywilnego.
Do wniosku powinien Pan dołączyć kopię (najlepiej uwierzytelnioną) wezwania sądu do złożenia aktów stanu cywilnego.
Stan prawny na dzień 27.06.2012 r.
