Artykuły

Zawarcie związku małżeńskiego (cywilnego i kościelnego) przez osobę ubezwłasnowolnioną całkowicie

Mój brat jest ubezwłasnowolniony całkowicie. Jestem jego opiekunem prawnym.  Chce zawrzeć związek małżeński.
Czy muszę wystąpić do sądu opiekuńczego o zgodę na zawarcie w imieniu brata związku małżeńskiego? Czy może on zawrzeć ślub kościelny?


Sławek

 

 


 

 

Szanowny Panie!


Niestety, Pana brat nie może zawrzeć ważnego, cywilnego, związku małżeńskiego. Zgodnie bowiem z art. 11 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, nie może zawrzeć małżeństwa osoba ubezwłasnowolniona całkowicie.


Dopóki brat jest ubezwłasnowolniony całkowicie nie będzie mógł zawrzeć związku małżeńskiego według prawa cywilnego. Ślub będzie mógł wziąć jeżeli ubezwłasnowolnienie całkowite zostanie uchylone.
Jeżeli ubezwłasnowolnienie jest skutkiem choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego to w przypadku zniesienia ubezwłasnowolnienia całkowitego zastosowanie mógłby mieć art. 12 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wskazujący, że nie może zawrzeć małżeństwa osoba dotknięta chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym. Jeżeli jednak stan zdrowia lub umysłu takiej osoby nie zagraża małżeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa i jeżeli osoba ta nie została ubezwłasnowolniona całkowicie, sąd może jej zezwolić na zawarcie małżeństwa.


Jeżeli chodzi o ślub kościelny katolicki, to niestety nie jestem biegły w prawie kanonicznym i mogę jedynie wskazać, że w myśl kanonu 1095 Kodeksu Prawa Kanonicznego niezdolni do zawarcia małżeństwa są ci, którzy:

  1. są pozbawieni wystarczającego używania rozumu;
  2. mają poważny brak rozeznania oceniającego co do istotnych praw i obowiązków małżeńskich wzajemnie przekazywanych i przyjmowanych;
  3. z przyczyn natury psychicznej nie są zdolni podjąć istotnych obowiązków małżeńskich.


Z kolei kanon 1066 - Przed zawarciem małżeństwa należy się upewnić, że nic nie stoi na przeszkodzie do jego ważnego i godziwego zawarcia.
Kanon 1071 § 1 n. 2 wskazuje natomiast, że poza wypadkiem konieczności, nie można bez zezwolenia ordynariusza miejsca asystować przy małżeństwie, które nie może być uznane lub zawarte według prawa państwowego.

Stosownie do Instrukcji Episkopatu Polski o przygotowaniu do zawarcia małżeństwa w kościele katolickim, wady zgody małżeńskiej przedstawione w kan. 1095 n. 1-3, wynikają z prawa natury i dlatego duszpasterz nie będzie mógł dopuścić do zawarcia małżeństwa kościelnego tylko i wyłącznie wówczas, gdy będzie miał pewność, że zachodzi jeden z wypadków. Nie wolno bowiem, zgodnie z ogólnymi zasadami prawa, nikomu nakładać obowiązku lub odmawiać prawa, jak tylko w wypadkach pewnych.


Odnośnie kanonu 1071§ 1 n. 2 w instrukcji wskazano, że chodzi tu o roztropne działanie w wypadkach, w których nie ma przeszkód kościelnych, a istnieją ograniczenia prawa państwowego. Sposób postępowania w tych wypadkach będzie znała Kuria diecezjalna.
Mając na względzie powyższe należy wskazać, iż wydaje się, że ubezwłasnowolnienie całkowite samo w sobie nie stanowi przeszkody do zawarcia kościelnego, jednak przyczyny dla których daną osobę ubezwłasnowolniono mogą stanowić przeszkodę do zawarcia przez tę osobę związku małżeńskiego kościelnego.


W sprawie należy także wziąć pod uwagę, że Kościół Katolicki dopuszcza zawarcie małżeństwa kościelnego bez skutków cywilnych wyłącznie wyjątkowo. Co do zasady można zawrzeć małżeństwo konkordatowe (ze skutkami cywilnymi) lub wziąć ślub kościelny po wcześniejszym zawarciu ślubu cywilnego.
Zgodnie z instrukcją Episkopatu Polski dla duszpasterzy dotyczącej małżeństwa konkordatowego, jeśli kandydaci na małżonków nie zawarli małżeństwa cywilnego, a chcą zawrzeć małżeństwo kanoniczne bez skutków cywilnych, sprawę należy przedstawić czyli Kurii diecezjalnej.
Zawarcie małżeństwa kościelnego bez skutków cywilnych jest możliwe po uzyskaniu oficjalnej zgody ordynariusza.

 


Stan prawny na dzień 27.03.2018 r.





  • Data2018-03-29
  • AutorŁukasz Obrał

Zadaj pytanie prawnikowi

regulamin
Jeśli chcesz dodać więcej załączników wyślij e-mail na kontakt@prawo-porady.pl