Moja mama jest w DPS. Koszt pobytu w DPS to 4500 zł miesięcznie. Za pobyt tam płaci mama – 70% jej emerytury czyli ok. 1300 zł oraz ja – 550 zł miesięcznie jako jej jedyny syn. Resztę (2650 zł) dopłaca gmina. W ubiegłym miesiącu ożeniłem się. W związku z tym GOPS wszczął postępowanie o zmianę opłaty – powiedziano mi, że teraz dochody żony będą brane pod uwagę i że może się zwiększyć opłata jaką wnoszę. Czy to prawda? Moja żona zarabia o wiele lepiej ode mnie – mój dochód to 2650 zł, a żony dochód to 5300 zł miesięcznie.
Czy to, że zawarłem z żoną intercyzę spowoduje, że jej dochody nie będą brane pod uwagę przy ustalaniu opłaty za DPS mojej mamy? A co z tym, że żona jest w ciąży?
Mamy duże wydatki i nie za bardzo widzę możliwość płacenia więcej niż obecne 550 zł miesięcznie.
Maciej
Szanowny Panie!
Obowiązek ponoszenia opłaty za DPS Pana mamy ma źródło w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.
Stosownie do art. 61 ust. 1 tej ustawy, obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:
- mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,
- małżonek, zstępni przed wstępnymi,
- gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej
- przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.
Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej, jak wskazuje ust. 2, wnoszą:
- mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70% swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70% tego dochodu;
- małżonek, zstępni przed wstępnymi - zgodnie z umową zawartą w trybie art. 103 ust. 2:
- w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium,
- w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.
Jeżeli opłaty ponoszone przez ww. osoby nie pokrywają całości opłaty za DPS to różnicę dopłaca gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej.
Dotychczas był Pan uznawany za osobę samotnie gospodarującą, a zatem Pana opłata została ustalona z uwaględnieniem 300% kryterium dochodowego dla osoby samotnie gospodarującej czyli 2103 zł. Pana dochód przekracza tę kwotę i dlatego jest Pan zobowiązany do ponoszenia opłaty. Przy dochodzie 2650 zł ponosi Pan opłatę w wysokości ok. 550 zł, a kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium (czyli 2103 zł).
Jeżeli zamieszkał Pan z żoną i prowadzi Pan z nią wspólne gospodarstwo domowe to stanowi Pan z żoną rodzinę w rozumieniu ustawy o pomocy społecznej. Rodziną, zgodnie z definicją zawartą w ustawie o pomocy społecznej (art. 6 pkt 14) są osoby spokrewnione lub niespokrewnione pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące.
Tu należy wskazać, że wspólne gospodarowanie opiera się na podziale zadań związanych z właściwym prowadzeniem gospodarstwa domowego. Jak wskazuje orzecznictwo (np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 31 marca 2015 r., sygn. akt IV SA/Gl 789/14, LEX nr 1677009), w razie wspólnego zamieszkiwania o braku wspólnego prowadzenia gospodarstwa domowego mogłyby świadczyć takie okoliczności, jak krótkotrwały, a nie stały charakter wspólnego zamieszkiwania oraz takie urządzenie mieszkania i zorganizowanie życia codziennego, które wskazuje na brak wzajemnego oddziaływania na siebie mieszkających wspólnie osób.
Ustanowienie rozdzielności majątkowej miedzy małżonkami nie ma znaczenia w świetle przepisów ustawy o pomocy społecznej, o ile małżonkowie wspólnie zamieszkują i gospodarują. Fakt, że ma Pan z żoną ustanowioną rozdzielność majątkową oznacza jedynie, że każdy z Państwa (małżonków) ma pełną swobodę w dysponowaniu swoim majątkiem. Należy jednak mieć na względzie, że pomimo rozdzielności majątkowej małżonkowie nadal są zobowiązani według swoich możliwości zarobkowych i majątkowych przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli (co wynika wprost z Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). W związku z tym małżeńska rozdzielność majątkowa nie zmienia tego, że jeżeli zamieszkuje Pan i gospodaruje wspólnie ze swoją żoną to stanowicie Państwo rodzinę w rozumieniu przepisów ustawy o pomocy społecznej.
Jeżeli zatem, zamieszkuje Pan z żoną i wspólnie z nią gospodaruje to podstawą do ustalenia Pana opłaty za pobyt mamy w DPS będzie dochód rodziny, a zatem Pana i żony. Ten dochód to w Pana przypadku kwota 7950 zł.
Prawidłowy sposób ustalenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej winien polegać na obliczeniu wysokości dochodu na osobę w rodzinie podmiotu zobowiązanego w sposób określony w art. 6 pkt 3 ustawy , to jest poprzez podzielenie sumy dochodów członków rodziny (7950 zł) przez ilość członków rodziny (2), a następnie odjęciu od tej kwoty sumy odpowiadającej 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Wynik powyższego działania matematycznego (o ile stanowi liczbę dodatnią) stanowić będzie górną granicę opłaty jaką obciążyć można daną osobę zobowiązaną.
W Pana przypadku dochod na osobę w rodzinie to 3975 zł (7950 zł/2). 300% krytrium dochodowego na osobę w rodzinie to 1584 zł (528 zł x 3). Górna granica opłaty za pobyt mamy jaką można Pana obciążyć to 2391 zł. Wziąwszy pod uwagę, że opłata za pobyt mamy w DPS wynosi 4500 zł, a Pana mama ponosi opłatę w wysokości 1300 zł to GOPS może obciążyć Pana opłatą w wysokości 2391 zł. Resztę opłaty – 809 zł poniesie gmina.
To, że Pana dochód – 2650 zł jest niewiele wyższy niż opłata za DPS mamy jaka na Pana moze być nałożona (2391 zł) niestety nie ma znaczenia. Aktualnie Pana dochód, jako osoby zobowiązanej do ponoszenia opłaty za DPS, to 3975 zł czyli ustalony dochód na osobę w rodzinie. Wynika to z tego, że przepis art. 61 ust. 2 pkt 2 lit. b ustawy o pomocy społecznej należy rozumieć w ten sposób, że "posiadany dochód na osobę" dotyczy dochodu osoby zobowiązanej obliczonego jako dochód na osobę w rodzinie. W związku z tym na podstawie tego przepisu można obciążyć opłatą osobę, która nie posiada własnych dochodów, lub jej własne dochody są niższe niż kwota wskazana w tym przepisie, jeśli osoba ta gospodaruje wspólnie z innymi członkami rodziny i dochód na osobę w rodzinie jest odpowiednio wysoki. Przyjmuje się bowiem, że tak wyliczony dochód "na osobę" jest (na gruncie ustawy o pomocy społecznej) dochodem osoby zobowiązanej.
Stan ciąży Pana żony nie ma znaczenia dla wysokości opłaty jaką na Pana można nałożyć. Sytuacja zmieni się po urodzeniu dziecka przez żonę. Zmieni się bowiem skład rodziny – będzie się składała z 3 osób. Tym samym zmieni się wysokość dochodu na osobę w Pana rodzinie. Przyjmując, że Wasze dochody nie zmienią się (świadczenie wychowawcze – 500+ - nie wlicza się do dochodu rodziny), jak również nie zmienią się dochody Pana mamy, to dochód na osobę w rodzinie wyniesie 2650 zł (7950 zł/3). 300% krytrium dochodowego na osobę w rodzinie to 1584 zł (528 zł x 3). Górna granica opłaty za pobyt mamy jaką będize można Pana obciążyć, po urodzeniu przez żonę dziecka, to 1066 zł.
Jeżeli uważa Pan, że opłata za pobyt mamy w DPS jaką można na Pana nałożyć jest zbyt wysoka może Pan próbować ubiegać się o zwolnienie, choćby częściowe z tej opłaty. Stosownie bowiem do art. 64 ustawy o pomocy społecznej, osoby wnoszące opłatę lub obowiązane do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej można zwolnić z tej opłaty częściowo lub całkowicie, na ich wniosek, po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego, w szczególności jeżeli:
- wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;
- występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;
- małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;
- osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko;
- osoba obowiązana do wnoszenia opłaty lub jej rodzic przebywała w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo-wychowawczej, na podstawie orzeczenia sądu o ograniczeniu władzy rodzicielskiej osobie kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańcowi domu;
- osoba obowiązana do wnoszenia opłaty przedstawi wyrok sądu oddalający powództwo o alimenty na rzecz osoby kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu.
Powyższy przepis wskazuje na możliwość wydania decyzji zwalniającej z opłat jeżeli występują "uzasadnione okoliczności". Pojęcie tych uzasadnionych okoliczności nie zostało przez ustawodawcę sprecyzowane. Katalog wymienionych w tym przepisie okoliczności uzasadniających zwolnienie z opłat nie jest zamknięty. Także inne niż wskazane w art. 64 ustawy o pomocy społecznej, usprawiedliwione okoliczności faktyczne, mogą spowodować uwzględnienie żądania zwolnienia od opłaty z tytułu pobytu w domu pomocy społecznej.
Decyzja w sprawie ewentualnego zwolnienia z opłaty jest uznaniowa. Ośrodek Pomocy Społecznej rozpoznający wniosek o zwolnienie z odpłatności za pobyt w placówce, nie ma obowiązku przyznania zwolnienia, ale ma takie prawo. Fakultatywność decyzji o zwolnieniu z odpłatności zależna jest od sytuacji materialnej i rodzinnej osoby zobowiązanych do opłaty. Każdorazową decyzję rozstrzygająca o wniosku o przyznanie zwolnienia organ winien uzasadnić w sposób pozwalający prześledzić tok rozumowania organu i poznać kryteria podjęcia danej decyzji.
We wniosku o zwolnienie z opłaty musi Pan wskazać wszelkie okoliczności, które przemawiają za tym aby zwolnić Pana, choćby częściowo, z opłaty za pobyt mamy w DPS.
Stan prawny na dzień 1.09.2021 r.
