Artykuły

CZY NABYCIE MAJĄTKU W DRODZE ZAPISU WINDYKACYJNEGO PODLEGA PODATKOWI OD SPADKÓW I DAROWIZN ?

Tak, nabycie majątku w drodze zaposiu windykacujnego podlaga podatkowi od spadków i darowizn.
Art. 1 ust. 1 pkt. Ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym od dnia 23 października 2011 r. wyraźne wskazuje, iż podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego.

KWOTA WOLNA OD PODATKU

Ustawa wprowadza kwotę wolną od podatku. Jeżeli wartość majątku nabytego w drodze zapisu windykacyjnego nie przekracza wskazanych w ustawie kwot to nie ma obowiązku zapłaty podatku.

Stosownie do art. 9 ust. 1 ustawy, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

1. 9637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej
2. 7276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej
3. 4902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej

Należy pamiętać, iż jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie (art. art. 9 ust. 2).

PRAWA AUTORSKIE I POKREWNE NABYTE W DRODZE ZAPISU WINDYKACYJNEGO NIE PODLEGAJĄ PODATKOWI

Art. 3 pkt. 2 ustawy mówi, iż podatkowi nie podlega nabycie w drodze spadku, zapisu windykacyjnego lub darowizny praw autorskich i praw pokrewnych, praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych oraz wierzytelności wynikających z nabycia tych praw.

POWSTANIE OBOWIĄZKU PODATKOWEGO PRZY NABYCIU W DRODZE ZAPISU WINDYKACYJNEGO

Art. 6  ust. 1 pkt 2b ustawy wskazuje, iż obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze zapisu windykacyjnego – z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, postanowienia częściowego stwierdzającego nabycie przedmiotu zapisu windykacyjnego lub zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia.

PODSTAWA OPODATKOWANIA

Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowany siłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.
Jeżeli spadkobierca, obdarowany lub osoba, na której rzecz został uczyniony zapis zwykły lub windykacyjny, zostali obciążeni obowiązkiem wykonania polecenia lub zapisu zwykłego, wartość obciążenia z tego tytułu stanowi ciężar spadku, darowizny zapisu zwykłego lub windykacyjnego, a w przypadku polecenia, o ile zostało wykonane (art. 7 ust. 2).

Bardzo ważnym jest to, że jeżeli osoba, która otrzymała zapis windykacyjny jest zobowiązana do zapłaty zachowku (a może być) to podstawę opodatkowania stanowi w jej przypadku różnica pomiędzy wartością nabytych rzeczy i praw majątkowych a kwotą zachowku należnego uprawnionemu.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw, a wartość praw do wkładów oszczędnościowych – w wysokości tych wkładów.
Wartość jednostek uczestnictwa przyjmuje się w wysokości ustalonej przez fundusz inwestycyjny, zgodnie z przepisami ustawy o funduszach inwestycyjnych (art. 8 ust. 1a).
Wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia powstania obowiązku podatkowego (art. 8 ust. 3).

WYSOKOŚĆ PODATKU

Stosownie do art. 14 ust. 1 ustawy wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca.
Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe (art. 14 ust. 2).

Jak wskazuje art. 14 ust. 3 do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:

1. do grupy I – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów
2. do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych
3. do grupy III – innych nabywców.

Za rodziców w rozumieniu ustawy uważa się również przysposabiających, a za zstępnych także przysposobionych i ich zstępnych (art. 14 ust. 4).

Zgodnie z przepisem art. 15 ust. 1 podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku.
Podatek wynosi:

1. od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej
   • wartość do 10278 zł – podatek wynosi 3 %
   • wartość od 10278 zł do 20556 zł – podatek wynosi 308,30 zł i 5 % nadwyżki ponad 10278 zł
   • wartość ponad 20556 zł – podatek wynosi 822,20 zł i 7 % nadwyżki ponad 20556 zł
2. od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej
   • wartość do 10278 zł – podatek wynosi 7 %
   • wartość od 10278 zł do 20556 zł – podatek wynosi 719,50 zł i 9 % od nadwyżki ponad 10278 zł
   • wartość ponad 20556 zł – podatek wynosi 1644,50 zł i 12 % od nadwyżki ponad 20556 zł
3. od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej
   • wartość do 10278 zł – podatek wynosi 12 %
   • wartość od 10278 zł do 20556 zł – podatek wynosi 1233,40 zł i 16 % od nadwyżki ponad 10278 zł
   • wartość ponad 20556 zł – podatek wynosi 2877,90 zł i 20 % od nadwyżki ponad 20556 zł

TERMIN ZŁOŻENIA ZEZNANIA PODATKOWEGO

Art. 17a ust. 1 ustawy wskazuje, iż podatnicy podatku są obowiązani złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania.

ULGI W PODATKU OD SPADKU I DAROWIZN

Osoby nabywające rzeczy i prawa majątkowe w drodze zapisu windykacyjnego mogą korzystać z ulg w zapłacie podatku przewidzianych w ustawie o podatku od spadków i darowizn.

Zwolnienie z podatku przy nabyciu pewnych rzeczy

Art. 4 ust. 1 pkt 9 ustawy wskazuje, iż zwalnia się od podatku: nabycie w drodze spadku lub zapisu windykacyjnego:

1. przez osoby zaliczone do I i II grupy podatkowej przedmiotów wyposażenia mieszkania, pościeli, odzieży, bielizny oraz narzędzi pracy przeznaczonych do użytku w gospodarstwie domowym; jeżeli w skład wyposażenia mieszkania wchodzą meble zabytkowe
2. dzieł sztuki i rękopisów będących przedmiotem twórczości spadkodawcy oraz materiałów bibliotecznych, jeżeli spadkodawca zajmował się twórczością lub działalnością naukową, oświatową, artystyczną, literacką lub publicystyczną
3. zabytków ruchomych i kolekcji wpisanych do rejestru zabytków, a także zabytków użyczonych muzeum w celach naukowych lub wystawienniczych na okres nie krótszy niż 2 lata
4. przez osoby zaliczone do I i II grupy podatkowej zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, jeżeli nabywca zabezpiecza je i konserwuje zgodnie z obowiązującymi przepisami

Zwolnienie z podatku dla osób najbliższych

Stosownie do art. 4a ust. 1 pkt. 1 ustawy, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a więc od chwili uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, postanowienia częściowego stwierdzającego nabycie przedmiotu zapisu windykacyjnego lub zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia.

Bardzo ważnym jest aby dokonać zgłoszenia w urzędzie skarbowym w odpowiednim terminie bowiem niezgłoszenie tego nabycia spowoduje, że nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlegać będzie opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej (art. 4a ust. 3).

Jak wskazuje art. 4a ust. 4 pkt. 1 obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty wolnej od podatku.

Ulga mieszkaniowa

Podatnicy, którzy uzyskali korzyść majątkową w drodze zapisu windykacyjnego w postaci prawa do mieszkania lub budynku mieszkalnego mogą skorzystać z tzw. ulgi mieszkaniowej określonej w art. 16 ust. 1 ustawy.
Z ulgi tej mogą skorzystać podatnicy, którzy otrzymali zapis windykacyjny i są:

1. zaliczeni do I grupy podatkowej
2. zaliczeni do II grupy podatkowej
3. zaliczeni do III grupy podatkowej, jeżeli sprawowali opiekę nad wymagającym takiej opieki spadkodawcą, na podstawie pisemnej umowy z podpisem notarialnie poświadczonym, przez co najmniej dwa lata od dnia poświadczenia podpisów przez notariusza

Ulga mieszkaniowa polega na tym, iż w przypadku nabycia własności (współwłasności) budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, spółdzielczego prawa do domu jednorodzinnego albo udziału w takim prawie, przez podatników wskazanych powyżej, nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich czystej wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m² powierzchni użytkowej budynku lub lokalu. W przypadku nabycia części (udziału) budynku mieszkalnego lub lokalu albo udziału w spółdzielczym prawie do budynku mieszkalnego lub lokalu ulga przysługuje stosownie do wielkości udziału.

Stosownie do przepisu art. 16 ust. 2 ustawy, aby skorzystać z ulgi mieszkaniowej koniecznym jest spełnienie dodatkowych warunków (muszą być spełnione łącznie):

1. podatnik w chwili nabycia posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium takiego państwa
2. podatnik nie jest właścicielem innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nim przeniesie własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego
3. podatnikowi nie przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego lub wynikające z przydziału spółdzielni mieszkaniowej: prawo do domu jednorodzinnego lub prawo do lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami przekaże je zstępnym lub przekaże do dyspozycji spółdzielni, w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego
4. podatnik nie jest najemcą lokalu lub budynku lub będąc nim rozwiąże umowę najmu w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego
5. podatnik będzie zamieszkiwać będąc zameldowanym na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku i nie dokona jego zbycia przez okres 5 lat:

• od dnia złożenia zeznania podatkowego – jeżeli w chwili złożenia zeznania nabywca mieszka i jest zameldowany na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku
• od dnia zamieszkania potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku – jeżeli nabywca zamieszka i dokona zameldowania na pobyt stały w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego.

Stosownie do art. 16 ust. 8 warunek ten uważa się za spełniony również wtedy, gdy budynek lub lokal mieszkalny (udział w budynku lub lokalu) albo spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego (udział w takim prawie) został zbyty przed rozpoczęciem zamieszkiwania, ze względu na konieczność zmiany warunków lub miejsca zamieszkania, a przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży na nabycie innego budynku lub lokalu mieszkalnego (udziału w budynku lub lokalu), albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), albo budowę innego budynku lub lokalu nastąpiło w całości w okresie dwóch lat od dnia zbycia.

Jeżeli nabyty budynek lub lokal jest zajęty przez osoby trzecie, spełnienie warunków określonych powyżej może nastąpić w okresie 5 lat od dnia nabycia. W tym wypadku zawiesza się odpowiednio bieg terminu przedawnienia do dokonania wymiaru podatku (art. 16 ust. 3).

Jak wskazuje art. 16 ust. 4 ustawy, za powierzchnię użytkową budynku (lokalu) w rozumieniu ustawy uważa się powierzchnię mierzoną po wewnętrznej długości ścian pomieszczeń na wszystkich kondygnacjach (podziemnych i naziemnych, z wyjątkiem powierzchni piwnic i klatek schodowych oraz szybów dźwigów).
Powierzchnie pomieszczeń lub ich części oraz część kondygnacji o wysokości w świetle od 1,40 m do 2,20 m zalicza się do powierzchni użytkowej budynku w 50 %, a jeżeli wysokość jest mniejsza niż 1,40 m – powierzchnię tę pomija się (art. 16 ust. 4).

Nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji lub ustalenia zobowiązania podatkowego:

1. zbycie udziału w budynku lub lokalu mieszkalnym stanowiącym odrębną nieruchomość, albo spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego na rzecz innego ze spadkobierców lub obdarowanych, albo
2. zbycie budynku lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość (udziału w budynku lub lokalu), albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków lub miejsca zamieszkania, a przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży na nabycie innego budynku lub lokalu mieszkalnego (udziału w budynku lub lokalu) albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), albo budowę innego budynku lub lokalu nastąpiło w całości w okresie dwóch lat od dnia zbycia i łączny okres zamieszkiwania w zbytym i nabytym budynku lub lokalu, potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały, wynosi 5 lat

Stan prawny na dzień 31.04.2014 r.