Mieszkam na stałe Niemczech. Mój tata właśnie zamieszkał w DPS. Skontaktował się ze mną MOPS. Zadeklarowałam na piśmie że będę wpłacać 400 zł miesięcznie. Nie podałam adresu zamieszkania, natomiast jest ze mną kontakt poprzez maila. Moje pytanie brzmi czy gdy podam mój adres zamieszkania może organ zajmujący się tym uzyskać moje dochody i ściągać należność za pobyt mojego taty w DPS?
Dominika
Szanowna Pani,
jako córka może być Pani zobowiązana do ponoszenia opłaty za pobyt taty w domu pomocy społecznej. Obowiązek ponoszenia opłaty za DPS ma źródło w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.
Stosownie do art. 61 ust. 1 tej ustawy, obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:
Dominika
Szanowna Pani,
jako córka może być Pani zobowiązana do ponoszenia opłaty za pobyt taty w domu pomocy społecznej. Obowiązek ponoszenia opłaty za DPS ma źródło w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.
Stosownie do art. 61 ust. 1 tej ustawy, obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:
- mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,
- małżonek, zstępni przed wstępnymi,
- gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej
- przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.
Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej, jak wskazuje ust. 2, wnoszą:
Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej, jak wskazuje ust. 2, wnoszą:
- mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70% swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70% tego dochodu;
- małżonek, zstępni przed wstępnymi - zgodnie z umową zawartą w trybie art. 103 ust. 2:
a) w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium,
b) w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.
Jeżeli opłaty ponoszone przez ww. osoby nie pokrywają całości opłaty za DPS to różnicę dopłaca gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej.
Jeżeli zatem Pani dochód przekracza 1800 zł na osobę w rodzinie (od 1 stycznia 2025 r. będzie to 2469 zł) lub jeżeli samotnie Pani gospodaruje dochód jest wyższy niż 2328 zł (od 1 stycznia 2024 r. – 3030 zł) to jest Pani zobowiązana do ponoszenia opłaty za DPS taty. Jeżeli są inni zobowiązani (rodzeństwo) a ich dochód przekracza 300% kryterium dochodowego to te osoby też są zobowiązane do ponoszenia opłaty.
Przepisy ustawy o pomocy społecznej wskazują, że podstawowym środkiem ustalenia opłaty jest umowa zawarta pomiędzy ośrodkiem pomocy społecznej a osobą zobowiązaną. Jeżeli zawarcie umowy nie jest możliwe wysokość opłaty jest ustalana w drodze decyzji.
Aby zawrzeć umowę, jak również w celu wydania decyzji ośrodek pomocy społecznej powinien przeprowadzić rodzinny wywiad środowiskowy z osobą zobowiązaną. W wywiadzie tym osoba powinna wskazać swój adres zamieszkania. Również ewentualna decyzja w sprawie opłaty winna być wysłana na adres zamieszkania osoby zobowiązanej.
Aby ustalić wysokość opłaty za DPS ośrodek pomocy społecznej winien ustalić dochody osoby, która może być odpowiedzialna za opłatę. Od wysokości dochodu zależy bowiem to czy osoba jest zobowiązana czy nie do ponoszenia opłaty, jak również wysokość tej opłaty.
W tym właśnie celu przeprowadza się rodzinny wywiad środowiskowy.
W przypadku osoby mieszkającej za granicą nie ma możliwości przeprowadzenia wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania osoby zobowiązanej do ponoszenia opłaty. Dlatego wysokość dochodu i możliwości osoby zobowiązanej ustala się na podstawie oświadczeń osoby oraz dokumentów przez nią przedstawionych.
Brak jest przepisów (w tym prawa międzynarodowego), które umożliwiałyby ośrodkowi pomocy społecznej uzyskanie informacji o dochodzie w instytucjach zagranicznych np. w zagranicznym urzędzie skarbowym czy w zagranicznym organie ubezpieczenia społecznego, jak również u zagranicznego pracodawcy czy w zagranicznym banku.
Ośrodek pomocy społecznej ma taką możliwość wyłącznie na terenie Polski - art. 105 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej wskazuje, że jednostki sektora finansów publicznych, w tym sądy, Policja, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i organy administracji publicznej, a także kuratorzy sądowi, komornicy, pracodawcy, podmioty wykonujące działalność leczniczą, przedszkola, szkoły, placówki, poradnie i ośrodki, o których mowa w Prawie oświatowym, szkoły wyższe, gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych, organizacje pozarządowe są obowiązani niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku kierownika ośrodka pomocy społecznej, dyrektora centrum usług społecznych, o którym mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych, lub pracownika socjalnego udostępnić informacje, które mają znaczenie dla rozstrzygnięcia o przyznaniu lub wysokości świadczeń z pomocy społecznej, dla ustalenia wysokości odpłatności za świadczenia z pomocy społecznej lub dla weryfikacji uprawnień do świadczeń z pomocy społecznej, wysokości tych świadczeń lub odpłatności za te świadczenia.
Spotkałem się ze stanowiskiem, że takie żądanie (udzielenia informacji przez zagraniczne podmioty) byłoby możliwe na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych), ale nie spotkałem się nigdy z tym, żeby polski ośrodek pomocy społecznej występował o udzielenie informacji do pomiotu zagranicznego korzystając z tego aktu prawnego obowiązującego w całej Unii Europejskiej.
Ośrodek pomocy społecznej może zażądać od strony (od Pani) przedstawienia zaświadczeń z zagranicznych organów czy pracodawcy celem potwierdzenia wysokości dochodu.
Jeżeli nie wskaże Pani swojego adresu zamieszkania to ośrodek pomocy społecznej winien wystąpić do sądu o ustanowienie (na mocy art. 34 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego) kuratora dla nieobecnej strony. Taki kurator ma za zadanie przede wszystkim ustalenie adresu zamieszkania osoby. Ma on też dbać o interesy strony w postępowaniu.
Nie znając Pani adresu ośrodek pomocy społecznej nie będzie miał gdzie wysłać orzeczeń czy wezwań w sprawie i dlatego powstaje konieczność ustanowienia kuratora dla nieobecnej strony.
To, że porozumiewa się Pani z ośrodkiem pomocy społecznej w drodze elektronicznej (e-mail) nie jest wystarczające. Należy także pamiętać, że ewentualne formalne wnioski nie mogą być składane przez e-mail, mogą być one złożone w formie elektronicznej z podpisem kwalifikowanym, w formie pisemnej (podpis na korespondencji), telefaksem lub ustnie do protokołu. Podania wniesione na adres poczty elektronicznej organu administracji publicznej pozostawia się bez rozpoznania.
Z doświadczenia wskażę, że ośrodki pomocy społecznej bardzo różnie podchodzą do kwestii nakładania opłaty za pobyt członka rodziny w DPS ciążącej na osobach mieszkających za granicą.
Stan prawny na dzień 27.09.2024 r.
b) w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.
Jeżeli opłaty ponoszone przez ww. osoby nie pokrywają całości opłaty za DPS to różnicę dopłaca gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej.
Jeżeli zatem Pani dochód przekracza 1800 zł na osobę w rodzinie (od 1 stycznia 2025 r. będzie to 2469 zł) lub jeżeli samotnie Pani gospodaruje dochód jest wyższy niż 2328 zł (od 1 stycznia 2024 r. – 3030 zł) to jest Pani zobowiązana do ponoszenia opłaty za DPS taty. Jeżeli są inni zobowiązani (rodzeństwo) a ich dochód przekracza 300% kryterium dochodowego to te osoby też są zobowiązane do ponoszenia opłaty.
Przepisy ustawy o pomocy społecznej wskazują, że podstawowym środkiem ustalenia opłaty jest umowa zawarta pomiędzy ośrodkiem pomocy społecznej a osobą zobowiązaną. Jeżeli zawarcie umowy nie jest możliwe wysokość opłaty jest ustalana w drodze decyzji.
Aby zawrzeć umowę, jak również w celu wydania decyzji ośrodek pomocy społecznej powinien przeprowadzić rodzinny wywiad środowiskowy z osobą zobowiązaną. W wywiadzie tym osoba powinna wskazać swój adres zamieszkania. Również ewentualna decyzja w sprawie opłaty winna być wysłana na adres zamieszkania osoby zobowiązanej.
Aby ustalić wysokość opłaty za DPS ośrodek pomocy społecznej winien ustalić dochody osoby, która może być odpowiedzialna za opłatę. Od wysokości dochodu zależy bowiem to czy osoba jest zobowiązana czy nie do ponoszenia opłaty, jak również wysokość tej opłaty.
W tym właśnie celu przeprowadza się rodzinny wywiad środowiskowy.
W przypadku osoby mieszkającej za granicą nie ma możliwości przeprowadzenia wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania osoby zobowiązanej do ponoszenia opłaty. Dlatego wysokość dochodu i możliwości osoby zobowiązanej ustala się na podstawie oświadczeń osoby oraz dokumentów przez nią przedstawionych.
Brak jest przepisów (w tym prawa międzynarodowego), które umożliwiałyby ośrodkowi pomocy społecznej uzyskanie informacji o dochodzie w instytucjach zagranicznych np. w zagranicznym urzędzie skarbowym czy w zagranicznym organie ubezpieczenia społecznego, jak również u zagranicznego pracodawcy czy w zagranicznym banku.
Ośrodek pomocy społecznej ma taką możliwość wyłącznie na terenie Polski - art. 105 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej wskazuje, że jednostki sektora finansów publicznych, w tym sądy, Policja, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i organy administracji publicznej, a także kuratorzy sądowi, komornicy, pracodawcy, podmioty wykonujące działalność leczniczą, przedszkola, szkoły, placówki, poradnie i ośrodki, o których mowa w Prawie oświatowym, szkoły wyższe, gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych, organizacje pozarządowe są obowiązani niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku kierownika ośrodka pomocy społecznej, dyrektora centrum usług społecznych, o którym mowa w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych, lub pracownika socjalnego udostępnić informacje, które mają znaczenie dla rozstrzygnięcia o przyznaniu lub wysokości świadczeń z pomocy społecznej, dla ustalenia wysokości odpłatności za świadczenia z pomocy społecznej lub dla weryfikacji uprawnień do świadczeń z pomocy społecznej, wysokości tych świadczeń lub odpłatności za te świadczenia.
Spotkałem się ze stanowiskiem, że takie żądanie (udzielenia informacji przez zagraniczne podmioty) byłoby możliwe na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych), ale nie spotkałem się nigdy z tym, żeby polski ośrodek pomocy społecznej występował o udzielenie informacji do pomiotu zagranicznego korzystając z tego aktu prawnego obowiązującego w całej Unii Europejskiej.
Ośrodek pomocy społecznej może zażądać od strony (od Pani) przedstawienia zaświadczeń z zagranicznych organów czy pracodawcy celem potwierdzenia wysokości dochodu.
Jeżeli nie wskaże Pani swojego adresu zamieszkania to ośrodek pomocy społecznej winien wystąpić do sądu o ustanowienie (na mocy art. 34 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego) kuratora dla nieobecnej strony. Taki kurator ma za zadanie przede wszystkim ustalenie adresu zamieszkania osoby. Ma on też dbać o interesy strony w postępowaniu.
Nie znając Pani adresu ośrodek pomocy społecznej nie będzie miał gdzie wysłać orzeczeń czy wezwań w sprawie i dlatego powstaje konieczność ustanowienia kuratora dla nieobecnej strony.
To, że porozumiewa się Pani z ośrodkiem pomocy społecznej w drodze elektronicznej (e-mail) nie jest wystarczające. Należy także pamiętać, że ewentualne formalne wnioski nie mogą być składane przez e-mail, mogą być one złożone w formie elektronicznej z podpisem kwalifikowanym, w formie pisemnej (podpis na korespondencji), telefaksem lub ustnie do protokołu. Podania wniesione na adres poczty elektronicznej organu administracji publicznej pozostawia się bez rozpoznania.
Z doświadczenia wskażę, że ośrodki pomocy społecznej bardzo różnie podchodzą do kwestii nakładania opłaty za pobyt członka rodziny w DPS ciążącej na osobach mieszkających za granicą.
Stan prawny na dzień 27.09.2024 r.
