Jestem właścicielką spółdzielczego mieszkania własnościowego wartego 600.000 zł. Chciałabym je zapisać w spadku mojemu bratankowi z zastrzeżeniem, że umożliwiłby pobyt w tym mieszkaniu mojej przyjaciółce i jej bratu aż do ich śmierci. 1. Jakie czynności prawne muszę podjąć w tym celu ? 2. Jakie byłyby koszty dla mnie, mojego bratanka, mojej przyjaciółki i jej brata ?
Alicja
Szanowna Pani!
Jak wynika z Pani pytania jest Pani uprawniona do spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Chce Pani aby po Pani śmierci mieszkanie przypadło Pani bratankowi, a jednocześnie umożliwić swojej przyjaciółce i jej bratu prawo korzystania z tego mieszkania do ich śmierci.
Pani bratanek może zostać powołany do spadku. Powołanie do spadku może wynikać z ustawy (dziedziczenie według kodeksu cywilnego), albo z testamentu.
Jeżeli w chwili śmierci nie będzie Pani miała małżonka, zstępnych (dzieci, wnuków, itd.), Pani rodzice nie będą żyli, jak również nie będzie żyło Pani rodzeństwo i ich zstępni prócz bratanka, to bratanek będzie Pani spadkobiercą ustawowym.
Jak wskazałem powyżej, może Pani powołać do spadku swojego bratanka w testamencie.
Jeżeli bratanek zostanie powołany do spadku, czy to na mocy ustawy, czy to w testamencie, to wówczas z chwilą Pani śmierci bratanek stanie się uprawnionym do spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu (i właścicielem innych rzeczy należących do Pani w chwili Pani śmierci).
Jeżeli chciałaby Pani, aby bratanek otrzymał po Pani śmierci otrzymał tylko mieszkanie, a inne Pani przedmioty majątkowe trafiły do innych osób to może Pani uczynić na rzecz bratanka zapis windykacyjny. Czyli może Pani postanowić, że oznaczona osoba (bratanek) nabywa przedmiot zapisu (spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego) z chwilą otwarcia spadku.
Zapis windykacyjny musi być zawarty w testamencie notarialnym.
Jakie koszty są związane z testamentem? Sporządzenie testamentu własnoręcznego nie kosztuje nic. Sporządzenie testamentu notarialnego wiąże się z kosztem 50 zł (testament notarialny) lub 150 zł (testament z zapisem windykacyjnym, poleceniem). Są to stawki maksymalne, do tej opłaty należy doliczyć 23% podatku VAT.
Jeżeli wnuk będzie Pani spadkobiercą lub zapisobiercą windykacyjnym to będzie się musiał liczyć z koniecznością zapłaty podatku od spadku.
Bratanek – zstępny rodzeństwa – jest zaliczony do II grupy podatkowej. Oznacza to, że w przypadku nabycia spadku lub zapisu windykacyjnego o wartości 600.000 zł będzie musiał zapłacić podatek w wysokości 70.642,50 zł. Wynika to z tego, ze wysokość podatku dla II grupy podatkowej wynosi 1.893,30 zł i 12% od nadwyżki ponad 23.665 zł. Z tym, że należy też uwzględnić kwotę wolną od podatku w wysokości 27.090 zł.
Czyli dla wartości 600.000 zł odejmujemy kwotę wolną od podatku czyli 27.090 zł co daje 572.910 zł. Podatek wynosi 1.893,30 zł + 12% z 572.910 zł. To daje 1.893,30 zł + 68.749,20 zł. A to daje 70.642,50 zł.
Bratanek będzie mógł skorzystać z ulgi mieszkaniowej. Polega ona na tym, że nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich czystej wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu. Aby bratanek mógł skorzystać z ulgi mieszkaniowej prócz spełnienia kryterium powierzchni (Pani mieszkanie jest mniejsze niż 110 m2), nie mógłby posiadać tytułu prawnego do innego lokalu lub domu mieszkalnego lub w ciągu 6 miesięcy od złożenia zeznania podatkowego musiałby się pozbyć tego tytułu prawnego (w przypadku własności na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy, w przypadku prawa spółdzielczego – na rzecz spółdzielni, zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy, w przypadku najmu – rozwiązanie umowy najmu).Bratanek nie mógłby być właścicielem, uprawnionym do spółdzielczego prawa do lokalu, być najemcą lokalu lub domu.
Ponadto do skorzystania z ulgi mieszkaniowej koniecznym jest zamieszkiwanie w odziedziczonym mieszkaniu, będąc zameldowanym w nim na pobyt stały przez okres 5 lat od dnia złożenia zeznania podatkowego lub od dnia zamieszkania w nabytym lokalu.
Jeżeli chodzi o zabezpieczenie prawa do mieszkania Pani przyjaciółce i jej bratu to należy wskazać, że w przypadku spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu do niedawana nie było łatwe. W doktrynie i orzecznictwie przeważał dotąd pogląd, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu nie może być obciążone prawem użytkowania. Tak orzekał Sąd Najwyższy – postanowienie z 24 stycznia 2013 r., sygn. akt V CSK 549/11; postanowienie z 14 marca 2017 r., sygn. akt II CSK 257/16, postanowienia z 24 lutego 2017 r., sygn. akt V CSK 502/16).
Jednakże w wyroku z dnia 21 czerwca 2023 r., sygn. akt II CNPP 25/22 Sąd Najwyższy uznał, że dotychczasowe stanowisko odnośnie niedopuszczalności obciążenia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nie jest trafne. Sąd wskazał, że dopuszczalność ustanowienia użytkowania na spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu nie wymaga potwierdzenia jej w odrębnym przepisie prawa, innym niż art. 265 Kodeksu cywilnego. Przeciwnie, przepis taki byłby niezbędny w celu wykluczenia możliwości ustanowienia prawa użytkowania. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, jako prawo zbywalne, spełnia bowiem przesłankę określoną w art. 265 k.c., a na przeszkodzie do ustanowienia na tym prawie użytkowania nie stoi normatywnie określona treść uprawnień użytkownika. Możliwe jest bowiem zarówno samodzielne korzystanie z tego prawa spółdzielczego, jak i pobieranie z niego pożytków, np. w razie zawarcia przez uprawnionego umowy najmu lokalu; pobierany wówczas czynsz najmu będzie bowiem pożytkiem prawa, a nie pożytkiem rzeczy.
Mając na względzie powyższy wyrok Sądu Najwyższego wskażę, że posiadane przez Panią prawo do lokalu to spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego może Pani obciążyć prawem użytkowania przez przyjaciółkę i jej brata.
Prawo użytkowania to organiczne prawa rzeczowe. Prawo to obciąża rzecz lub prawo, zobowiązanym jest każdoczesny właściciel rzeczy i jest ono skuteczne wobec wszystkich. Prawo użytkowania podlega wpisowi do księgi wieczystej. Wpis w księdze wieczystej ma jedynie charakter deklaratoryjny. Zalecane jest jednak każdorazowe wpisywanie użytkowania do działu III księgi wieczystej. Dzięki temu służebność korzysta z większej ochrony prawnej.
Gdyby ustanowiła Pani dla przyjaciółki i jej brata prawo użytkowania mieszkania to po Pani śmierci prawo to by im przysługiwało niezależnie od tego kto będzie właścicielem mieszkania. Każdoczesny właściciel lokalu będzie musiał znosić to, że przyjaciółka i jej brat mają prawo do korzystania z mieszkania.
Użytkowanie wygasa jeżeli nie jest wykonywane przez 10 lat. Jeżeli prawo to ustanowiono nieodpłatnie to nie można tego prawa wypowiedzieć. Jeżeli użytkownik miałby uniemożliwione korzystanie ze swojego prawa lub korzystanie z mieszkania byłoby utrudnione, może żądać ochrony przed sądem.
Oświadczenie właściciela rzeczy o ustanowieniu użytkowania musi nastąpić w formie notarialnej. Maksymalna taksa notarialna za ustanowienie użytkowania mieszkania czy służebności osobistej to 200 zł (plus 23% VAT), do tego dochodzi opłata sądowa od wpisu ustanowionego ograniczonego prawa rzeczowego do księgi wieczystej (200 zł).
Z tym, że kwestia opłaty notarialnej za ustanowienie służebności bywa również inaczej interpretowana, również przez notariuszy. Niektórzy naliczają opłatę od wartości nieruchomości obciążanej prawem użytkowania. Moim zdaniem nie jest to zasadne. Przed złożeniem notarialnego oświadczenia o ustanowieniu użytkowania warto zapytać notariusza jaką stawkę policzy za swoje czynności.
Ustanowienie nieodpłatnego prawa użytkowania lub służebności wiąże się z obowiązkiem podatkowym w zakresie podatku od spadków i darowizn.
Ustanowienie nieodpłatnego prawa użytkowania lub służebności wiąże się z obowiązkiem podatkowym w zakresie podatku od spadków i darowizn.
W przypadku ustanowienia nieodpłatnego użytkowania na czas nieokreślony podstawą opodatkowania będzie wartość roczną tych praw razy 10. Czyli 10-letnią wartość tych praw.
Roczną wartość użytkowania ustala się w wysokości 4% wartości rzeczy oddanej w użytkowanie.
Jak rozumiem przyjaciółka jest dla Pani osobą obcą. Dla takich osób kwota wolna od podatku wynosi 5.733 zł. Podatek oblicza się natomiast w następujący sposób – 3.313,20 zł i 20% od nadwyżki ponad 23.665 zł. Jeżeli zatem wartość mieszkania to 600.000 zł to wartość roczna użytkowania to 24.000 zł (4%). 10-letnia wartość to 240.000 zł. Odjęcie kwoty wolnej od podatku daje kwotę 234.267 zł.
Podatek wynosi zatem 3.313,20 zł i 20% od nadwyżki ponad 23.665 zł. Daje to kwotę 45.433,60 zł
Jeżeli prawo użytkowania zostało ustanowione odpłatnie to wówczas powstałby obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Podatek ten wynosi 1%. Obowiązek podatkowy ciąży ten na rzecz kogo ustanowiono prawo użytkowania. W tym podatku podstawę opodatkowania stanowi wartość świadczeń użytkownika bądź osoby, na rzecz której ustanowiono służebność, za okres, na jaki prawa te zostały ustanowione.
Jeżeli świadczenia wykonywane przez uprawnionych ze służebności/użytkowania w zamian za ustanowienie prawa, nie są oznaczone co do czasu trwania, podstawę opodatkowania może stanowić albo wartość tych świadczeń za 10 lat (jeśli są znane), albo wartość świadczeń należnych w miarę wykonywania umowy, jeśli wartości tej nie można ustalić w chwili zawierania umowy.
Jeżeli ustanowienie prawa użytkowania mieszkania miałoby nastąpić odpłatnie to najlepiej ustalić jednorazową opłatę za ustanowienie tego prawa. I tak. Jeżeli wartość użytkowania zostanie ustalona na kwotę 10.000 zł to podatek od czynności cywilnoprawnych wyniesie 100 zł.
Przy ustanawianiu odpłatnego prawa użytkowania należy pamiętać, że wynagrodzenie za ustanowienie użytkowania stanowi przychód z innych źródeł w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem otrzymane wynagrodzenie za ustanowioną służebność mieszkania czy użytkowanie, powinno się wykazać w zeznaniu rocznym podatkowym wraz z innymi dochodami podlegającymi opodatkowaniu według skali podatkowej. Oczywiście to na Pani spoczywałby obowiązek zapłaty podatku dochodowego w przypadku ustanowienia użytkowania.
Ustanowienie prawa użytkowania na rzecz przyjaciółki i jej brata mogłoby być najlepszą formą zabezpieczenia przyjaciółce i jej bratu prawa zamieszkiwania w odziedziczonym przez bratanka mieszkaniu - Pani bratanek i jego ewentualni następcy prawni musieliby znosić to, że w mieszkaniu zamieszkuje Pani przyjaciółka i jej brat. Gdyby bratanek zbył lokal to kolejny właściciel musiałby się liczyć z tym, że w lokalu zamieszkuje Pani przyjaciółka i jej brat.
Mogłaby Pani jeszcze zawrzeć przed śmiercią umowę z przyjaciółką i jej bratem o korzystanie z mieszkania – najem (za określoną kwotę czynszu), użyczenie (korzystanie nieodpłatne). Uprawnienie przyjaciółki i jej brata do zamieszkiwania po Pani śmierci będzie dalej obowiązywało, ale osoba uprawniona do prawa do mieszkania będzie mogła takie umowy rozwiązać, zgodnie z przepisami prawa. Takie działanie (zawarcie z przyjaciółką i jej bratu) umowy najmu czy użyczenia nie daje gwarancji, że przyjaciółka będzie miała gwarancję zamieszkiwania w tym mieszkaniu do śmierci.
Stan prawny na dzień 29.09.2024 r.
Alicja
Szanowna Pani!
Jak wynika z Pani pytania jest Pani uprawniona do spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego. Chce Pani aby po Pani śmierci mieszkanie przypadło Pani bratankowi, a jednocześnie umożliwić swojej przyjaciółce i jej bratu prawo korzystania z tego mieszkania do ich śmierci.
Pani bratanek może zostać powołany do spadku. Powołanie do spadku może wynikać z ustawy (dziedziczenie według kodeksu cywilnego), albo z testamentu.
Jeżeli w chwili śmierci nie będzie Pani miała małżonka, zstępnych (dzieci, wnuków, itd.), Pani rodzice nie będą żyli, jak również nie będzie żyło Pani rodzeństwo i ich zstępni prócz bratanka, to bratanek będzie Pani spadkobiercą ustawowym.
Jak wskazałem powyżej, może Pani powołać do spadku swojego bratanka w testamencie.
Jeżeli bratanek zostanie powołany do spadku, czy to na mocy ustawy, czy to w testamencie, to wówczas z chwilą Pani śmierci bratanek stanie się uprawnionym do spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu (i właścicielem innych rzeczy należących do Pani w chwili Pani śmierci).
Jeżeli chciałaby Pani, aby bratanek otrzymał po Pani śmierci otrzymał tylko mieszkanie, a inne Pani przedmioty majątkowe trafiły do innych osób to może Pani uczynić na rzecz bratanka zapis windykacyjny. Czyli może Pani postanowić, że oznaczona osoba (bratanek) nabywa przedmiot zapisu (spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego) z chwilą otwarcia spadku.
Zapis windykacyjny musi być zawarty w testamencie notarialnym.
Jakie koszty są związane z testamentem? Sporządzenie testamentu własnoręcznego nie kosztuje nic. Sporządzenie testamentu notarialnego wiąże się z kosztem 50 zł (testament notarialny) lub 150 zł (testament z zapisem windykacyjnym, poleceniem). Są to stawki maksymalne, do tej opłaty należy doliczyć 23% podatku VAT.
Jeżeli wnuk będzie Pani spadkobiercą lub zapisobiercą windykacyjnym to będzie się musiał liczyć z koniecznością zapłaty podatku od spadku.
Bratanek – zstępny rodzeństwa – jest zaliczony do II grupy podatkowej. Oznacza to, że w przypadku nabycia spadku lub zapisu windykacyjnego o wartości 600.000 zł będzie musiał zapłacić podatek w wysokości 70.642,50 zł. Wynika to z tego, ze wysokość podatku dla II grupy podatkowej wynosi 1.893,30 zł i 12% od nadwyżki ponad 23.665 zł. Z tym, że należy też uwzględnić kwotę wolną od podatku w wysokości 27.090 zł.
Czyli dla wartości 600.000 zł odejmujemy kwotę wolną od podatku czyli 27.090 zł co daje 572.910 zł. Podatek wynosi 1.893,30 zł + 12% z 572.910 zł. To daje 1.893,30 zł + 68.749,20 zł. A to daje 70.642,50 zł.
Bratanek będzie mógł skorzystać z ulgi mieszkaniowej. Polega ona na tym, że nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich czystej wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu. Aby bratanek mógł skorzystać z ulgi mieszkaniowej prócz spełnienia kryterium powierzchni (Pani mieszkanie jest mniejsze niż 110 m2), nie mógłby posiadać tytułu prawnego do innego lokalu lub domu mieszkalnego lub w ciągu 6 miesięcy od złożenia zeznania podatkowego musiałby się pozbyć tego tytułu prawnego (w przypadku własności na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy, w przypadku prawa spółdzielczego – na rzecz spółdzielni, zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy, w przypadku najmu – rozwiązanie umowy najmu).Bratanek nie mógłby być właścicielem, uprawnionym do spółdzielczego prawa do lokalu, być najemcą lokalu lub domu.
Ponadto do skorzystania z ulgi mieszkaniowej koniecznym jest zamieszkiwanie w odziedziczonym mieszkaniu, będąc zameldowanym w nim na pobyt stały przez okres 5 lat od dnia złożenia zeznania podatkowego lub od dnia zamieszkania w nabytym lokalu.
Jeżeli chodzi o zabezpieczenie prawa do mieszkania Pani przyjaciółce i jej bratu to należy wskazać, że w przypadku spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu do niedawana nie było łatwe. W doktrynie i orzecznictwie przeważał dotąd pogląd, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu nie może być obciążone prawem użytkowania. Tak orzekał Sąd Najwyższy – postanowienie z 24 stycznia 2013 r., sygn. akt V CSK 549/11; postanowienie z 14 marca 2017 r., sygn. akt II CSK 257/16, postanowienia z 24 lutego 2017 r., sygn. akt V CSK 502/16).
Jednakże w wyroku z dnia 21 czerwca 2023 r., sygn. akt II CNPP 25/22 Sąd Najwyższy uznał, że dotychczasowe stanowisko odnośnie niedopuszczalności obciążenia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nie jest trafne. Sąd wskazał, że dopuszczalność ustanowienia użytkowania na spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu nie wymaga potwierdzenia jej w odrębnym przepisie prawa, innym niż art. 265 Kodeksu cywilnego. Przeciwnie, przepis taki byłby niezbędny w celu wykluczenia możliwości ustanowienia prawa użytkowania. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, jako prawo zbywalne, spełnia bowiem przesłankę określoną w art. 265 k.c., a na przeszkodzie do ustanowienia na tym prawie użytkowania nie stoi normatywnie określona treść uprawnień użytkownika. Możliwe jest bowiem zarówno samodzielne korzystanie z tego prawa spółdzielczego, jak i pobieranie z niego pożytków, np. w razie zawarcia przez uprawnionego umowy najmu lokalu; pobierany wówczas czynsz najmu będzie bowiem pożytkiem prawa, a nie pożytkiem rzeczy.
Mając na względzie powyższy wyrok Sądu Najwyższego wskażę, że posiadane przez Panią prawo do lokalu to spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego może Pani obciążyć prawem użytkowania przez przyjaciółkę i jej brata.
Prawo użytkowania to organiczne prawa rzeczowe. Prawo to obciąża rzecz lub prawo, zobowiązanym jest każdoczesny właściciel rzeczy i jest ono skuteczne wobec wszystkich. Prawo użytkowania podlega wpisowi do księgi wieczystej. Wpis w księdze wieczystej ma jedynie charakter deklaratoryjny. Zalecane jest jednak każdorazowe wpisywanie użytkowania do działu III księgi wieczystej. Dzięki temu służebność korzysta z większej ochrony prawnej.
Gdyby ustanowiła Pani dla przyjaciółki i jej brata prawo użytkowania mieszkania to po Pani śmierci prawo to by im przysługiwało niezależnie od tego kto będzie właścicielem mieszkania. Każdoczesny właściciel lokalu będzie musiał znosić to, że przyjaciółka i jej brat mają prawo do korzystania z mieszkania.
Użytkowanie wygasa jeżeli nie jest wykonywane przez 10 lat. Jeżeli prawo to ustanowiono nieodpłatnie to nie można tego prawa wypowiedzieć. Jeżeli użytkownik miałby uniemożliwione korzystanie ze swojego prawa lub korzystanie z mieszkania byłoby utrudnione, może żądać ochrony przed sądem.
Oświadczenie właściciela rzeczy o ustanowieniu użytkowania musi nastąpić w formie notarialnej. Maksymalna taksa notarialna za ustanowienie użytkowania mieszkania czy służebności osobistej to 200 zł (plus 23% VAT), do tego dochodzi opłata sądowa od wpisu ustanowionego ograniczonego prawa rzeczowego do księgi wieczystej (200 zł).
Z tym, że kwestia opłaty notarialnej za ustanowienie służebności bywa również inaczej interpretowana, również przez notariuszy. Niektórzy naliczają opłatę od wartości nieruchomości obciążanej prawem użytkowania. Moim zdaniem nie jest to zasadne. Przed złożeniem notarialnego oświadczenia o ustanowieniu użytkowania warto zapytać notariusza jaką stawkę policzy za swoje czynności.
Ustanowienie nieodpłatnego prawa użytkowania lub służebności wiąże się z obowiązkiem podatkowym w zakresie podatku od spadków i darowizn.
Ustanowienie nieodpłatnego prawa użytkowania lub służebności wiąże się z obowiązkiem podatkowym w zakresie podatku od spadków i darowizn.
W przypadku ustanowienia nieodpłatnego użytkowania na czas nieokreślony podstawą opodatkowania będzie wartość roczną tych praw razy 10. Czyli 10-letnią wartość tych praw.
Roczną wartość użytkowania ustala się w wysokości 4% wartości rzeczy oddanej w użytkowanie.
Jak rozumiem przyjaciółka jest dla Pani osobą obcą. Dla takich osób kwota wolna od podatku wynosi 5.733 zł. Podatek oblicza się natomiast w następujący sposób – 3.313,20 zł i 20% od nadwyżki ponad 23.665 zł. Jeżeli zatem wartość mieszkania to 600.000 zł to wartość roczna użytkowania to 24.000 zł (4%). 10-letnia wartość to 240.000 zł. Odjęcie kwoty wolnej od podatku daje kwotę 234.267 zł.
Podatek wynosi zatem 3.313,20 zł i 20% od nadwyżki ponad 23.665 zł. Daje to kwotę 45.433,60 zł
Jeżeli prawo użytkowania zostało ustanowione odpłatnie to wówczas powstałby obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Podatek ten wynosi 1%. Obowiązek podatkowy ciąży ten na rzecz kogo ustanowiono prawo użytkowania. W tym podatku podstawę opodatkowania stanowi wartość świadczeń użytkownika bądź osoby, na rzecz której ustanowiono służebność, za okres, na jaki prawa te zostały ustanowione.
Jeżeli świadczenia wykonywane przez uprawnionych ze służebności/użytkowania w zamian za ustanowienie prawa, nie są oznaczone co do czasu trwania, podstawę opodatkowania może stanowić albo wartość tych świadczeń za 10 lat (jeśli są znane), albo wartość świadczeń należnych w miarę wykonywania umowy, jeśli wartości tej nie można ustalić w chwili zawierania umowy.
Jeżeli ustanowienie prawa użytkowania mieszkania miałoby nastąpić odpłatnie to najlepiej ustalić jednorazową opłatę za ustanowienie tego prawa. I tak. Jeżeli wartość użytkowania zostanie ustalona na kwotę 10.000 zł to podatek od czynności cywilnoprawnych wyniesie 100 zł.
Przy ustanawianiu odpłatnego prawa użytkowania należy pamiętać, że wynagrodzenie za ustanowienie użytkowania stanowi przychód z innych źródeł w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem otrzymane wynagrodzenie za ustanowioną służebność mieszkania czy użytkowanie, powinno się wykazać w zeznaniu rocznym podatkowym wraz z innymi dochodami podlegającymi opodatkowaniu według skali podatkowej. Oczywiście to na Pani spoczywałby obowiązek zapłaty podatku dochodowego w przypadku ustanowienia użytkowania.
Ustanowienie prawa użytkowania na rzecz przyjaciółki i jej brata mogłoby być najlepszą formą zabezpieczenia przyjaciółce i jej bratu prawa zamieszkiwania w odziedziczonym przez bratanka mieszkaniu - Pani bratanek i jego ewentualni następcy prawni musieliby znosić to, że w mieszkaniu zamieszkuje Pani przyjaciółka i jej brat. Gdyby bratanek zbył lokal to kolejny właściciel musiałby się liczyć z tym, że w lokalu zamieszkuje Pani przyjaciółka i jej brat.
Mogłaby Pani jeszcze zawrzeć przed śmiercią umowę z przyjaciółką i jej bratem o korzystanie z mieszkania – najem (za określoną kwotę czynszu), użyczenie (korzystanie nieodpłatne). Uprawnienie przyjaciółki i jej brata do zamieszkiwania po Pani śmierci będzie dalej obowiązywało, ale osoba uprawniona do prawa do mieszkania będzie mogła takie umowy rozwiązać, zgodnie z przepisami prawa. Takie działanie (zawarcie z przyjaciółką i jej bratu) umowy najmu czy użyczenia nie daje gwarancji, że przyjaciółka będzie miała gwarancję zamieszkiwania w tym mieszkaniu do śmierci.
Stan prawny na dzień 29.09.2024 r.
