Zawarcie małżeństwa powoduje, że po stronie małżonków pojawiają się nowe obowiązki względem siebie. Jednym z takich obowiązków jest obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. Jak wskazuje art. 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli.
Stosownie do art. 27 KRO, oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.
Obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny dotyczy zarówno rodziny którą tworzą sami małżonkowie, a także tych składających się z małżonków i dzieci.
Jeżeli małżonek nie wywiązuje się ze swojego obowiązku łożenia na zaspokojenie potrzeb rodziny drugi z małżonków może wytoczyć mu pozew o przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny (jeżeli rodzina składa się z samych małżonków, jak również kiedy składa się z małżonków i dzieci). Może też wystąpić o alimenty na dzieci.
Niewiele osób wie o tym, że istnieje możliwość ubiegania się, w ramach obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, o sądowe nakazanie pracodawcy małżonka, który nie łozy na utrzymanie rodziny, aby ten wypłacał wynagrodzenie lub jego część na ręce drugiego z małżonków.
W myśl art. 28 § 1 KRO, jeżeli jeden z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, sąd może nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka.
Z powyższego przepisu wynika, że nie chodzi wyłącznie o wypłatę wynagrodzenia małżonka do rąk drugiego, ale też innych należności przypadających małżonkowi, który nie łoży na utrzymanie rodziny. Można zatem wystąpić do sądu z wnioskiem, aby ten nakazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych wypłacanie renty/emerytury małżonka który uchyla się od obowiązku alimentowania członków rodziny do rąk drugiego małżonka.
Aby móc wystąpić z wnioskiem o wypłacanie wynagrodzenia do rąk drugiego małżonka, małżonkowie muszą pozostawać we wspólnym pożyciu czyli razem mieszkać i wspólnie gospodarować. Jeżeli małżonkowie są w faktycznej separacji i nie ma tego wspólnego pożycia wniosek o wypłatę wynagrodzenia zostanie oddalony przez sąd.
Natomiast jeżeli sąd nakaże wypłatę wynagrodzenia do rąk drugiego małżonka (czyli kiedy małżonkowie byli we wspólnym pożyciu), a następnie ustanie wspólne pożycie to nakaz pozostaje w mocy. Jak bowiem wskazuje § 2 art. 28 KRO, nakaz, o którym mowa w paragrafie poprzedzającym, zachowuje moc mimo ustania po jego wydaniu wspólnego pożycia małżonków. Sąd może jednak na wniosek każdego z małżonków nakaz ten zmienić albo uchylić.
W sprawie wypłaty wynagrodzenia do rąk małżonka składa się wniosek a nie pozew, gdyż sprawa rozpatrywana jest w postępowaniu nieprocesowym. Sąd wyda postanowienie (a nie wyrok), na podstawie którego pracodawca (lub inna osoba) będzie musiał wypłacać wynagrodzenie (inne należności) do rąk drugiego małżonka.
Również postępowanie o zmianę lub uchylenie nakazu z art. 28 KRO będzie toczyło się w postępowaniu nieprocesowym.
Sądem właściwym w tej sprawie będzie sąd rejonowy. Będzie to sąd miejsca zamieszkania wnioskodawcy, a w braku miejsca zamieszkania - sąd miejsca jego pobytu. Do postępowania z urzędu właściwy jest sąd miejsca, w którego okręgu nastąpiło zdarzenie będące podstawą wszczęcia postępowania. W braku wskazanych wyżej podstaw właściwy będzie sąd dla m.st. Warszawy.
Jak wskazuje art. 96 ust. 1 pkt 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych oraz strona pozwana w sprawie o obniżenie alimentów. Moim zdaniem z uwagi na ten przepis wniosek o wypłatę wynagrodzenia do rąk drugiego małżonka nie podlega opłacie sądowej. Jednak wskażę, że wiele sądów uważa inaczej i od takiego wniosku żąda opłaty sądowej w wysokości 100 zł na podstawie art. 23 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, który wskazuje że opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od wniosku o wszczęcie postępowania nieprocesowego lub samodzielnej jego części, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
W uchwale całej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 16.12.1987 r., sygn.. akt III CZP 91/86, LEX nr 3342, stwierdzono, że wszczęcie postępowania o wydanie nakazu wypłaty wynagrodzenia lub innych należności do rąk drugiego małżonka na podstawie art. 28 KRO, nie wyklucza wszczęcia i przeprowadzenia procesu o dostarczenie środków utrzymania na podstawie art. 27 KRO ani też wytoczenia powództwa o alimenty na podstawie art. 133 KRO.
Stan prawny na dzień 26.02.2020 r.
