Artykuły

Wynalazek na tle ustawy prawo własności przemysłowej

W poniższym tekście staram się krótko przedstawić pojęcie wynalazku w ustawie Prawo własności przemysłowej w oparciu o jej przepisy oraz orzecznictwo.  

 

Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (dalej p.w.p.) nie definiuje wynalazku, co jest celowym zabiegiem. Zdaniem Profesora Michała du Vall’a oraz Profesor Heleny Żakowskiej-Henzler konstruowanie tego typu definicji byłoby zbędne, gdyż na potrzeby praktyki w zupełności wystarczy sprecyzowanie przesłanek zdolności patentowej, czyli wymienienie cech potrzebnych do tego aby dany pomysł zakwalifikować jako wynalazek patentowalny1. Są to:

  1. NOWOŚĆ: Wynalazek uważa się za nowy, jeśli nie jest on częścią stanu techniki. Natomiast przez stan techniki rozumie się wszystko to, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób. Za stanowiące część stanu techniki uważa się również informacje zawarte w zgłoszeniach wynalazków lub wzorów użytkowych, korzystających z wcześniejszego pierwszeństwa, nieudostępnione do wiadomości powszechnej, pod warunkiem ich ogłoszenia w sposób określony w ustawie. Warto przy tym pamiętać, że ujawnienie wynalazku następuje wtedy, gdy mógł (choć niekoniecznie musiał) zapoznać się z nim nieoznaczony krąg osób2. Natomiast podanie wynalazku do wiadomości oznaczonego (zamkniętego) kręgu osób, zwłaszcza związanych obowiązkiem zachowania tajemnicy służbowej, nie jest uważane za udostępnienie wynalazku publiczności. Również ograniczenie tego kręgu do pracowników przedsiębiorstwa produkcyjnego nie spełnia omawianej przesłanki - nawet przy uwzględnieniu możliwości przekazania przez nich wiadomości innym osobom3.
  2. POZIOM WYNALAZCZY: Wynalazek uważa się za posiadający poziom wynalazczy, jeżeli nie wynika dla znawcy, w sposób oczywisty, ze stanu techniki.  Pojęcie "znawcy" w rozumieniu przepisów ustawy obejmuje osobę, która w danej dziedzinie posiada wiedzę i umiejętności, co najmniej takie, jakie należą do zasobu wiedzy ogólnie i powszechnie przyjętej, akceptowanej przed datą pierwszeństwa wynalazku4. Metodą zmierzającą do ustalenia, czy wynalazek spełnia to kryterium jest ustalenie najbliższego stanu techniki, jako jednej lub kilku publikacji, na tle których specjalista najłatwiej doszedłby do wynalazku. Następnie formułuje się problem techniczny, poprzez określenie cech zastrzeganego wynalazku, które nie występują w najbliższym stanie techniki. Zabieg ten pozwala na ocenę postępu technicznego wnoszonego przez wynalazek5. Przy ocenie poziomu wynalazczego nie bierze się pod uwagę wynalazków i wzorów użytkowych zgłoszonych do ochrony w Urzędzie Patentowym, ale jeszcze nieujawnionych (art. 26 ust. 2 p.w.p.). Wynika z tego, że sposób badania zaistnienia przesłanki nowości i nieoczywistości jest inny, jeżeli chodzi o stan techniki brany pod uwagę przy ocenie spełnienia każdej z tych przesłanek6.
  3. PRZEMYSŁOWA STOSOWALNOŚĆ: Wynalazek uważany jest za nadający się do przemysłowego stosowania, jeżeli według wynalazku może być uzyskiwany wytwór lub wykorzystywany sposób, w rozumieniu technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej, nie wykluczając rolnictwa.
  4. TECHNICZNY CHARAKTER: ta przesłanka wynika z regulaminu badawczego badania wniosków, a w przypadku jej braku dalszych badań się nie prowadzi.

 

Uzupełnieniem wymienionych przesłanek jest katalog rozwiązań, które nie mogą zostać uznane za wynalazki. Są to:

  1. Odkrycia, teorie naukowe i metody matematyczne;
  2. Wytwory o charakterze jedynie estetycznym;
  3. Plany, zasady i metody dotyczące działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gry;
  4. Wytwory których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki;
  5. Wytwory lub sposoby, których możliwość wykorzystania nie może zostać wykazana lub wykorzystanie nie przyniesie rezultatu spodziewanego przez zgłaszającego, w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki;
  6. Programy do maszyn cyfrowych
  7. Przedstawienie informacji.

 

Co ciekawe doktryna przyjmuje, że wyłączenia dotyczą tylko zawartych w katalogu rozwiązań jako takich, w związku z czym nie ma przeszkód do patentowania wynalazków dotyczących wprawdzie materii ściśle związanej z przedmiotami wyłączonymi spod ochrony, ale nietożsamej z nimi (np. praktyczne zastosowanie odkrycia). Warto przy tym zwrócić uwagę, że chociaż na gruncie prawa polskiego nie istnieje możliwość opatentowania programu komputerowego, można opatentować wynalazek wspomagany komputerowo jako system w formie zaprogramowanego urządzenia albo jako techniczny proces przeprowadzany przez takie urządzenie7.

 

Na zakończenie wskażę, że polska ustawa wyłącza od udzielania patentów wynalazki, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami (z tym, że nie uważa się za sprzeczne z porządkiem publicznym korzystanie z wynalazku tylko dlatego, że jest zabronione przez prawo), odmiany roślin lub rasy zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli roślin lub zwierząt (przepis ten nie ma zastosowania do mikrobiologicznych sposobów hodowli ani do wytworów uzyskiwanych takimi sposobami) a także sposoby leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi oraz sposoby diagnostyki stosowane na ludziach lub zwierzętach (przepis ten nie dotyczy produktów, a w szczególności substancji lub mieszanin stosowanych w diagnostyce lub leczeniu). Zasadniczo to ostatnie wyłączenie dotyczy wszelkich sposobów wewnątrzustrojowych. Na przykład: sposób pobierania krwi nie mógłby zostać opatentowany, ale już sposób badania tej krwi poza organizmem owszem.

 

Wymienione powyżej trzy grupy przepisów zakreślają ramy ustawowe definiujące wynalazek na gruncie p.w.p. oraz odpowiadają na pytanie na co może zostać udzielony patent. 

   

 

Stan prawny na dzień 9.03.2019 r.

1Wynalazek, STPP 2011, Nr 1 Michał du Vall, Helena Żakowska-Henzler

2II GSK 3071/15 - wyrok NSA (N) z dnia 05-07-2017

3II GSK 2854/14 - wyrok NSA (N) z dnia 15-06-2016

4VI SA/Wa 89/08 - wyrok WSA Warszawa z dnia 30-04-2008

5VI SA/Wa 2079/09 - wyrok WSA Warszawa z dnia 12-03-2010

6VI SA/Wa 2689/16 - wyrok WSA Warszawa z dnia 20-11-2017

7Wynalazek, STPP 2011, Nr 1 Michał du Vall, Helena Żakowska-Henzler





  • Data2019-03-11
  • AutorEwa Durek

Zadaj pytanie prawnikowi

regulamin
Jeśli chcesz dodać więcej załączników wyślij e-mail na kontakt@prawo-porady.pl