Jak stwierdzono w orzeczeniu NSA w Warszawie z 1 stycznia 2015 r. o sporze w rozumieniu przepisów art. 4 oraz 15 § 1 pkt 4 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej p.p.s.a), można mówić (…), kiedy organy zainteresowane w sprawie w drodze wszelkich dostępnych metod wykładni prawa, analizując wszystkie obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa, dojdą do przekonania, że nie są w stanie jednoznacznie określić, który z nich jest właściwy w sprawie (sygn. akt I OW 208/14). Różnice między sporem kompetencyjnym a o właściwość można wyczytać z art. 4 p.p.s.a, który stanowi, że sądy administracyjne rozstrzygają spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej.
Wynika z tego, że sporem o właściwość nazwiemy taki który pojawił się w tym samym pionie ustrojowym administracji natomiast nazwa spór kompetencyjny zarezerwowana jest dla sporu wynikłego między organami pochodzącymi z dwóch różnych pionów. W nauce istnieją rozbieżności w podejściu do zaprezentowanego wyżej podziału. W glosie do postanowienia z NSA w Warszawie z dnia 14 grudnia 2005 roku (sygn. akt II OW 60/5) Katarzyna Defecińska-Tomczak stwierdziła, że „opieranie się na sztywnym rozróżnieniu pojęć właściwości i kompetencji, odnoszonym do sporów o właściwość i sporów kompetencyjnych między organami administracji publicznej, jest zawodne ponieważ trudno odmówić celności następującemu spostrzeżeniu. Natomiast Andrzej Skoczylas stwierdził, że „podział ten pełni absolutnie podstawową rolę, ma on bowiem charakter normatywny.”1
Kolejnym ważnym rozróżnieniem jest podział na spory pozytywne i negatywne. „Nie są to określenia wartościujące sam spór, lecz określenia techniczne wprowadzające rozłączny podział sporów na dwie kategorie”2, a mianowicie ze względu na dokonaną przez organy pozostające w sporze ocenę swojej właściwości do rozpoznania i rozstrzygnięcia danej sprawy. Ze sporem negatywnym mamy do czynienia gdy żaden z organów uczestniczących w sporze nie uznaje swojej właściwości w sprawie. Spór pozytywny wstępuje natomiast gdy wszystkie organy uczestniczące w sporze (czyli co najmniej dwa) uznają się za właściwe do prowadzenia postępowania i rozstrzygnięcia sprawy. Należy przy tym podkreślić, że miażdżącą większość pojawiających się sytuacji stanowią te ostatnie spory. Andrzej Skoczylas w swoim artykule na temat sporów kompetencyjnych i o właściwość zwraca uwagę, że „koniecznym warunkiem uznania iż w konkretnym przypadku mamy do czynienia ze sporem o charakterze negatywnym, jest to, że organy uczestniczące w sporze mają świadomość co do tego, że w takim sporze pozostają. Jak zaznaczono w postanowieniu NSA z 3 czerwca 2004 r. „sprowadza się to w praktyce do wzajemnej wymiany stanowisk między konkretnymi organami, które nie mogą załatwić sprawy z uwagi na przekonanie o swojej niewłaściwości, przy czym organ, który wszczyna spór powinien wskazać przeciwnika przekazując mu sprawę do załatwienia ze swoim stanowiskiem”.3
Podział na spory pozytywne i negatywne ma duże znaczenie z punktu widzenia osoby której dotyczy konkretna sprawa administracyjna. W przypadku sporu negatywnego strona nie może np. uzyskać w przewidzianej prawem formie określonego uprawnienia. Ponadto zgodnie z poglądem Tadeusza Wosia „rozstrzygnięcie sporu negatywnego ma na celu zapewnienie ochrony prawnej podmiotowi, który żąda działalności organów administracji publicznej której mu odmówiono. Innymi słowy podmiot ten domaga się doprowadzenia do realizacji przez właściwy organ jego ustawowo określonych kompetencji. Natomiast rozstrzygnięcie sporu pozytywnego ma zapobiegać sytuacji w której w tożsamej sprawie toczyłyby się dwa postępowania i zostałyby wydane dwa rozstrzygnięcia. Stan taki bowiem byłby sprzeczny z interesami stron, kłóciłby się z podstawowymi prakseologicznymi zasadami organizacji pracy organów administracji publicznej oraz powodowałby stan niedopuszczalny z punktu widzenia zasad funkcjonowania państwa prawnego, w którym każdy organ powinien podejmować działania tylko w zakresie określonego dla niego przepisami prawnymi zakresu kompetencji.”4
1 A. Skoczylas, Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość przez NSA, Warszawa 2008
2 K. Defecińska, Spory o właściwość, Sam. Ter. 2000, nr. 7-8
3 A. Skoczylas, op. cit.
4 Tadeusz Woś, komentarz Lex
