Artykuły

Roszczenie zapłaty zachowku przeciw spadkobiercom osoby, która otrzymała darowiznę

Moi rodzice mieli gospodarstwo rolne w 1995 roku przepisali na podstawie darowizny i ustanowienia służebności mieszkania całe gospodarstwo na mojego brata. Ja w tym czasie byłam nieletnia (moje 2 siostry i brat tak) . W 2013 (czerwiec) zmarł mój tata, wtedy też chciałam starać się o zachowek od mojego brata lecz nie zdążyłam gdyż on zmarł tego samego roku w październiku. Majątek po bracie odziedziczyło dwoje jego synów.
W związku z tym czy ja i moje 2 siostry możemy się starać o zachowek od synów mojego brata ?

 

Joanna

 

 


 

 

Szanowna Pani,


Jak rozumiem gospodarstwo rolne „przepisane” Pani bratu stanowiło składnik majątku wspólnego małżeńskiego rodziców. Rodzice zawarli z jednym z synów umowę darowizny, która to umowa spowodowała wyzbycie się własności i posiadania gospodarstwa rolnego, w celu uzyskania świadczeń emerytalnych przewidzianych w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r. poz. 1403 ze zm.).


Umowa darowizny jest doliczana do spadku przy ustalaniu zachowku, ponieważ jest to umowa darowizny dokonana na rzecz osoby uprawnionej do zachowku, a takie darowizny zawsze dolicza się do spadku przy obliczaniu zachowku, niezależnie od tego kiedy zostały dokonane.


Jako, że gospodarstwo rolne należało do obojga rodziców i wchodziło w skład ich majątku wspólnego małżeńskiego dla ustalenia zachowku należnego uprawnionym po jednym z rodziców należy przyjąć, że darowali oni synowi udziały w gospodarstwie, każdy po ½ udziału, co wynika z domniemania równości udziałów w majątku wspólnym małżeńskim.


Pani, jako jedno z dzieci swoich rodziców, jest osobą uprawnioną do zachowku po nich. Przyjmując, że Pani tata zmarł nieposiadawszy żadnego majątku, a za swojego życia nie uczynił innych darowizn niż wspomniana darowizna udziału w gospodarstwie rolnym to podstawą obliczenia należnego Pani zachowku będzie właśnie ta darowizna.


Jak wynika z Pani pytania ma Pani troje rodzeństwa. Jak rozumiem Pani mama żyje. Biorąc pod uwagę przepisy Kodeksu cywilnego, należy wskazać, że gdyby miało miejsce dziedziczenie ustawowe to spadek po Pani ojcu nabyliby: żona w 1/4 udziału oraz czworo dzieci, każde po 3/16 udziału.

 

Mając na względzie powyższe należy wskazać, że należny Pani zachowek odpowiada wartością udziałowi 3/32 udziału w spadku (jeżeli w chwili śmierci taty była Pani trwale niezdolna do pracy to zachowek odpowiada 6/48 wartości spadku).


Jeżeli podstawą obliczenia należnego Pani zachowku jest wyłącznie darowizna dokonana przez tatę za jego życia (nie pozostawił on żadnego majątku, ani nie dokonywał za swojego życia innych darowizn doliczanych do spadku) to zachowek Pani należny odpowiada wartością udziałowi 3/64 w gospodarstwie rolnym, a jeżeli w chwili śmierci taty była Pani trwale niezdolna do pracy to udziałowi 6/96. Wynika to z tego, iż należy wziąć pod uwagę, że tata dokonał darowizny 1/2 udziału w gospodarstwie rolnym.


Jako podstawę obliczenia zachowku należy wziąć pod uwagę wartość gospodarstwa rolnego na dzień obliczania zachowku z uwzględnieniem stanu gospodarstwa z dnia dokonania darowizny. Jeżeli zatem Pani brat dokonał jakiś nakładów w darowanym mu gospodarstwie to nie powinny one być uwzględniane przy ustalaniu wartości tego gospodarstwa.


Obowiązek zapłaty zachowku na rzecz uprawnionych jest długiem spadkowym. Obowiązek zapłaty zachowku, który ciążył na Pani bracie wszedł w skład spadku po nim. Oznacza to, że spadkobiercy Pani brata są zobowiązani do zaspokojenia Pani roszczenia z tytułu zachowku po Pani ojcu.


Ubiegając się o zachowek po Pani tacie, w pierwszej kolejności, należałoby ustalić krąg spadkobierców Pani brata, ponieważ to oni powinni zaspokoić Pani (i sióstr) roszczenia. Najlepiej byłoby przeprowadzić postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po Pani bracie (i ojcu, o ile wcześniej nie było przeprowadzone). Nie jest to co prawda wymagane przed wystąpieniem z ewentualnym pozwem o zachowek, ale tylko sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialne poświadczenie dziedziczenia daje jednoznaczną odpowiedź na pytanie kto jest spadkobiercą danej osoby.


Występując z żądaniem zapłaty zachowku po Pani tacie w stosunku do osób wskazanych w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku po Pani bracie (notarialnym poświadczeniu dziedziczenia) ma Pani pewność, że swoje roszczenie kieruje Pani do właściwych osób. Należy pamiętać, że Pani brat mógł np. pozostawić testament, w którym do spadku powołał inne osoby niż swoich spadkobierców ustawowych.


W sprawie należy mieć na względzie, że spadkobiercy Pani brata mają 6 miesięcy od chwili dowiedzenia się o jego śmierci na złożenie oświadczenia co do przyjęcia, przyjęcia z dobrodziejstwem inwentarza lub odrzucenia spadku. Od chwili śmierci Pani brata nie upłynęło jeszcze 6 miesięcy. Z ewentualnym skierowaniem żądania zapłaty zachowku lub wystąpieniem do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku po Pani bracie radziłbym poczekać do chwili, w której upłynie już co najmniej 6 miesięcy od chwili zgonu Pani brata.


Jako osoba uprawniona do zachowku po swoim tacie, ze względu na to, że obowiązek zapłaty zachowku ciążył na Pani zmarłym bracie, ma Pani uprawnienie do wystąpienia do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku po Pani bracie. Ma Pani bowiem interes prawny w uzyskaniu tego postanowienia sądu.


W sprawie należy pamiętać, że roszczenie o zapłatę należnego zachowku przedawnia się z upływem 5 lat od chwili wymagalności roszczenia o zachowek. Ma Pani zatem dość czasu na realizację swojego żądania. Najwcześniej Pani roszczenie o zachowek przedawni się bowiem w 2018 r.

 

 

Stan prawny na dzień 21.09.2014 r.
 





  • Data2014-10-07
  • AutorŁukasz Obrał

Zadaj pytanie prawnikowi

regulamin
Jeśli chcesz dodać więcej załączników wyślij e-mail na kontakt@prawo-porady.pl