Artykuły

Od dnia 25 grudnia 2014 r. obowiązuje ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz.U. z 2014 r. poz. 827). Ustawa ta zastępuje przepisy o prawach konsumenta, zawarte dotychczas w ustawie z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r. poz. 1225 z późn. zm.) oraz ustawie z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2002 r. Nr 141, poz. 1176, z późn. zm.).
Ponadto mowa ustawa o prawach konsumenta implementuje przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego oraz Rady Europejskiej  z dnia  25 października 2011 roku nr 2011/83/UE w sprawie praw konsumentów.

Ustawa o prawach konsumenta ma zastosowanie wyłącznie do umów zawieranych pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem. Przepisy ustawy mają zastosowanie nie tylko do umowy sprzedaży, ale również umów o dzieło, zlecenie czy o świadczenie usług.
Ustawodawca, wprowadził nowe szczegółowe regulacje dla następujących umów: umów zawartych  na odległość, umów usług finansowych zawartych na odległość oraz umów zawartych poza lokalem przedsiębiorstwa.

Należy pamiętać, iż przepisów ustawy o prawach konsumenta nie stosuje się do umów:

• dotyczących usług socjalnych, mieszkań socjalnych, opieki nad dziećmi, wsparcia dla rodzin i osób znajdujących się stale lub czasowo w potrzebie, w tym opieki długoterminowej
• dotyczących gier hazardowych
• zawieranych z przedsiębiorcą dokonującym częstych i regularnych objazdów, podczas których przedsiębiorca dostarcza środki spożywcze, napoje i inne artykuły, przeznaczone do bieżącego spożycia w gospodarstwach domowych, do miejsca zamieszkania, pobytu lub pracy konsumenta
• dotyczących przewozu osób
• zawieranych za pomocą automatów sprzedających lub zautomatyzowanych punktów sprzedaży
• zawieranych z przedsiębiorcą telekomunikacyjnym uprawnionym do świadczenia usług telekomunikacyjnych za pomocą aparatu publicznego w celu skorzystania z takiego aparatu lub zawieranych w celu wykonania jednorazowego połączenia telefonicznego, internetowego lub faksowego przez konsumenta
• dotyczących usług zdrowotnych świadczonych przez pracowników służby zdrowia pacjentom w celu oceny, utrzymania lub poprawy ich stanu zdrowia, łącznie z przepisywaniem, wydawaniem i udostępnianiem produktów leczniczych oraz wyrobów medycznych, bez względu na to, czy są one oferowane za pośrednictwem placówek opieki zdrowotnej
• o imprezę turystyczną
• o timeshare, o długoterminowy produkt wakacyjny, pośrednictwa w odsprzedaży timeshare lub długoterminowego produktu wakacyjnego i o uczestnictwo w systemie wymiany
• zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa, jeżeli konsument jest zobowiązany do zapłaty kwoty nieprzekraczającej pięćdziesięciu złotych
• sprzedaży dokonywanej w postępowaniu egzekucyjnym oraz postępowaniu upadłościowym w związku z likwidacją masy upadłości
• dotyczących ustanawiania, nabywania i przenoszenia własności nieruchomości lub innych praw do nieruchomości
• dotyczących najmu pomieszczeń do celów mieszkalnych
• dotyczących usług finansowych, w szczególności takich jak: czynności bankowe, umowy kredytu konsumenckiego, czynności ubezpieczeniowe, umowy uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym otwartym, specjalistycznym funduszu inwestycyjnym otwartym, funduszu inwestycyjnym zamkniętym, specjalistycznym funduszu inwestycyjnym zamkniętym i funduszu inwestycyjnym mieszanym, usługi płatnicze - z wyjątkiem umów dotyczących usług finansowych zawieranych na odległość

Najwięcej zmian znowelizowane przepisy obejmują w dziedzinie e–commerce czyli właścicieli sklepów internetowych, którzy są zobowiązani do wprowadzenia przez nich zmian do zawieranych przez nich umów oraz regulaminów  funkcjonowania ich sklepów i serwisów. Na uwagę szczególnie zasługuje art. 12 znowelizowanej ustawy, który   to rozszerzył zakres obowiązku informacyjnego względem klienta. Znowelizowany artykuł 12 niniejszej ustawy zawiera 21 punktów, których to spełnienie przez sprzedawcę, decyduje o skutecznie wykonanym przez niego obowiązku informacyjnym. Przedsiębiorca, najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową na odległość lub poza lokalem
przedsiębiorstwa przedsiębiorca ma obowiązek poinformować konsumenta w sposób jasny i zrozumiały o:

1. głównych cechach świadczenia z uwzględnieniem przedmiotu świadczenia oraz sposobu porozumiewania się z konsumentem
2. swoich danych identyfikujących, w szczególności o firmie, organie, który zarejestrował działalność gospodarczą, a także numerze, pod którym został zarejestrowany
3. adresie przedsiębiorstwa, adresie poczty elektronicznej oraz numerach telefonu lub faksu jeżeli są dostępne, pod którymi konsument może szybko i efektywnie kontaktować się z przedsiębiorcą
4. adresie, pod którym konsument może składać reklamacje, jeżeli jest inny niż adres, o którym mowa w pkt 3
5. łącznej cenie lub wynagrodzeniu za świadczenie wraz z podatkami, a gdy charakter przedmiotu świadczenia nie pozwala, rozsądnie oceniając, na wcześniejsze obliczenie ich wysokości – sposobie, w jaki będą one obliczane, a także opłatach za transport, dostarczenie, usługi pocztowe oraz innych kosztach, a gdy nie można ustalić wysokości tych opłat – o obowiązku ich uiszczenia; w razie zawarcia umowy na czas nieoznaczony lub umowy obejmującej prenumeratę przedsiębiorca ma obowiązek podania łącznej ceny lub wynagrodzenia obejmującego wszystkie płatności za okres rozliczeniowy, a gdy umowa przewiduje stałą stawkę – także łącznych miesięcznych płatności
6. kosztach korzystania ze środka porozumiewania się na odległość w celu zawarcia umowy, w przypadku gdy są wyższe niż stosowane zwykle za korzystanie z tego środka porozumiewania się
7. sposobie i terminie zapłaty
8. sposobie i terminie spełnienia świadczenia przez przedsiębiorcę oraz stosowanej przez przedsiębiorcę procedurze rozpatrywania reklamacji
9. sposobie i terminie wykonania prawa odstąpienia od umowy na podstawie art. 27, a także wzorze formularza odstąpienia od umowy, zawartym w załączniku nr 2 do ustawy
10. kosztach zwrotu rzeczy w przypadku odstąpienia od umowy, które ponosi konsument; w odniesieniu do umów zawieranych na odległość – kosztach zwrotu rzeczy, jeżeli ze względu na swój charakter rzeczy te nie mogą zostać w zwykłym trybie odesłane pocztą
11. obowiązku zapłaty przez konsumenta poniesionych przez przedsiębiorcę uzasadnionych kosztów zgodnie z art. 35, jeżeli konsument odstąpi od umowy po zgłoszeniu żądania zgodnie z art. 15 ust. 3 i art. 21 ust. 2
12. braku prawa odstąpienia od umowy na podstawie art. 38 lub okolicznościach, w których konsument traci prawo odstąpienia od umowy
13. obowiązku przedsiębiorcy dostarczenia rzeczy bez wad
14. istnieniu i treści gwarancji i usług posprzedażnych oraz sposobie ich realizacji
15. kodeksie dobrych praktyk, o którym mowa w art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym oraz sposobie zapoznania się z nim
16. czasie trwania umowy lub o sposobie i przesłankach wypowiedzenia umowy – jeżeli umowa jest zawarta na czas nieoznaczony lub jeżeli ma ulegać automatycznemu przedłużeniu
17. minimalnym czasie trwania zobowiązań konsumenta wynikających z umowy
18. wysokości i sposobie złożenia kaucji lub udzielenia innych gwarancji finansowych, które konsument jest zobowiązany spełnić na żądanie przedsiębiorcy
19. funkcjonalności treści cyfrowych oraz technicznych środkach ich ochrony
20. mających znaczenie interoperacyjnościach treści cyfrowych ze sprzętem komputerowym i oprogramowaniem, o których przedsiębiorca wie lub powinien wiedzieć
21. możliwości skorzystania z pozasądowych sposobów rozpatrywania reklamacji i dochodzenia roszczeń oraz zasadach dostępu do tych procedur

Szczególnie istotnymi zapisami dla konsumentów, zawierających umowy przez Internet, przez telefon, sms jest fakt, że obowiązkiem sprzedawcy będzie uzyskanie pełnego potwierdzenia treści oferty przez konsumenta, tj. tego że konsument wie jaką umowę zawiera, z tego jakie ma prawa i obowiązki, jakie koszty, w jakiej wysokości będzie musiał ponieść oraz z faktu, że za kupioną rzecz musi niezwłocznie zapłacić. W przypadku braku zgody konsumenta umowa taka nie zostanie zawarta. Należy podkreślić,  że wymóg zgody dotyczy również sposobu przekazywania informacji na temat transakcji na piśmie, czy też na innym nośniku informacji, na którym będą zapisane informacje o zawieranej transakcji. Dopuszczalne jest dotychczas zawarcie informacji w regulaminie sklepu internetowego, czy serwisu  jeżeli sprzedawca udostępni aktualny regulamin w formie papierowej, czy też w postaci linka odsyłającego do aktualnej wersji regulaminu zgodnie z art. 14 ust. 2 ustawy.
Stosownie do art. 22 ustawy, regulaminy będą stanowiły integralną część każdej zawartej umowy z klientem.

Powyższe zapisy ustawy w zakresie udzielanej przez konsumenta  zgody, mają na celu zasadniczo ochronę ich praw, a tym samym zabezpieczenie, przed dokonywaniem transakcji z nieuczciwymi sprzedawcami, którzy wprowadzając niejednokrotnie w błąd klientów, doprowadzają często nieświadomych klientów do zawierania niekorzystnych dla nich umów, i transakcji, do których by nie doszło, gdyby konsument miał pełną świadomość, czego one dotyczą. Takie rozwiązanie pozwoli wyeliminować nieuczciwych sprzedawców. Obowiązek udzielania jasno sprecyzowanych informacji, dotyczył będzie nie tylko sprzedawców internetowych, ale również tych którzy zawierają umowy przez telefon, a także tych którzy prowadzą sklepy dzienne.

Jedną z najistotniejszych rzeczy jaką niesie nowa ustawa jest zmiana terminu prawa odstąpienia od zawartej umowy przy sprzedaży dokonanej na odległość. Termin  ten z 10 dni zostaje wydłużony do 14 dni, niemniej należy podkreślić, że jeżeli sprzedawca nie udzieli konsumentowi informacji  na temat prawa do odstąpienia od umowy, w tym 14–dniowym terminie, wówczas ten termin automatycznie się wydłuży do roku, a nie jak dotychczas do 3 miesięcy.
Poza tym w przypadku zwrotu zakupionego przez klienta towaru, sprzedawca jest zobowiązany zwrócić klientowi pieniądze wraz ze wszystkimi poniesionymi przez niego kosztami także kosztami zwrotu towaru najpóźniej w terminie 14 dni od otrzymania zwróconego towaru, -jeżeli tego nie zrobi niezwłocznie.

W sytuacji, gdy sprzedawca sam nie zaproponuje odebrania zwróconego towaru, może wstrzymać się ze zwrotem płatności otrzymanych od konsumenta do chwili otrzymania rzeczy   z powrotem bądź dostarczenia dowodu jej odesłania w zależności, które zdarzenie nastąpi wcześniej. W odniesieniu do kosztów zwrotu zakupionego towaru kupujący ponosi tylko bezpośrednie koszty, chyba, że sprzedający zobowiązał się je ponieść lub nie poinformował konsumenta o konieczności poniesienia tych kosztów.

Przepisy ustawy o prawach konsumenta odnoszą się również do sytuacji, w których nastąpi uszkodzenie rzeczy lub zmniejszenie jej wartości. Zgodnie bowiem z nowymi zapisami konsument ponosi odpowiedzialność za zmniejszenie wartości rzeczy, będącej wynikiem korzystania z niej w sposób wykraczający poza konieczny do stwierdzenia charakteru, cech i funkcjonowania rzeczy, chyba że przedsiębiorca nie poinformował konsumenta o prawie odstąpienia od umowy zgodnie  z wymaganiami art. 12 ust. 1 pkt 9.
W takiej sytuacji kiedy konsument nie został poinformowany przez sprzedawcę o możliwości odstąpienia od umowy, nie będzie ponosił żadnej odpowiedzialności za zmniejszenie czy uszkodzenie rzeczy.
Natomiast, gdy konsument odkryje fakt uszkodzenia rzeczy, to ma prawo do skorzystania jednej z czterech możliwości usunięcia wady tj. naprawy, wymiany, obniżenia ceny, czy prawa odstąpienia. Powyższe możliwości dają konsumentowi prawo do wyboru najlepszego rozwiązania dla niego,  w sytuacji zakupu rzeczy wadliwej. Poza tym na korzyść konsumenta została wprowadzona zmiana odnosząca się do czasu, w którym to przyjmowało się, że wada istniała w chwili sprzedaży-wydłużono ten okres z 6 miesięcy do 1 roku.
Natomiast sprzedawca odmówi zadośćuczynienia żądaniu kupującego, jeżeli doprowadzenie  do zgodności z umową rzeczy wadliwej w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo  w porównaniu z drugim możliwym sposobem doprowadzenia do zgodności z umową wymagałoby nadmiernych kosztów. Jeżeli kupującym jest przedsiębiorca, sprzedawca może odmówić wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady także wtedy, gdy koszty zadośćuczynienia temu obowiązkowi przewyższają cenę rzeczy sprzedanej

Ponadto istotną zmianą dotyczącą sklepów internetowych jest to, że ze stron zniknęła ikona „kup teraz”, a pojawiła się w jej miejscu ikona z napisem „zamówienie z obowiązkiem zapłaty”.

Podsumowując nowe przepisy zwiększają przede wszystkim ochronę praw konsumenta. Umożliwia mu poprzez dodatkowe środki jak zmodyfikowane prawo do informacji, dokonywania świadomych transakcji, poprzez możliwość racjonalnej oceny sytuacji,  i konsekwencji jakie niesie za sobą podjęta przez niego decyzja zakupu rzeczy. Ustawa ta nie tylko zwiększa bezpieczeństwo konsumentów, ale stanowi również środek swoistej eliminacji nieuczciwych sprzedawców, którzy kierując się w wielu przypadkach chęcią zysku, wprowadzali klientów w błąd w zakresie dokonywanych transakcji, wielokrotnie narażając ich na utratę pieniędzy, i zakup przy tym wadliwych rzeczy. Środki ochrony praw konsumenta zawarte w ustawie mają na celu również umożliwić konsumentowi szybkie dochodzenie swoich praw na drodze sądowej oraz odzyskanie swoich pieniędzy.

Efektem nowoobowiązujcych przepisów jest konieczność dostosowania treści regulaminów oraz serwisów do nowych przepisów w zakresie informacji, zamówień  za pośrednictwem serwisu, aktualizacji zapisów dotyczących prawa odstąpienia od umowy oraz uzupełnienie postanowień dotyczących sposobu ponoszenia wydatków związanych z przesyłką towaru, jego ubezpieczeniem, zwrotem towaru oraz dodatkowymi kosztami jakie mogą wyniknąć, zabezpieczając przy tym interesy stron zawierających umowy.

Stan prawny na dzień 25.12.2014 r.