Artykuły

Pozbawianie dostępu do mediów w celu pozbycia się lokatorów - zmiana Kodeksu karnego

Właściciel może wypowiedzieć umowę najmu lokalu lokatorowi z przyczyn wskazanych w ustawie o ochronie lokatorów. Ze względu na przepisy dotyczące uprawnienia eksmitowanych lokatorów do lokali socjalnych i dotyczących pomieszczeń tymczasowych czas od wypowiedzenia umowy najmu do faktycznego opuszczenia przez lokatora zajmowanego lokalu jest dość długi. Biorąc pod uwagę konieczność wszczęcia postępowania o eksmisję i oczekiwania na dostarczenie przez gminę lokalu socjalnego eksmitowanym lokatorom może to być nawet kilka lat.


Wielu właścicieli mieszkań chcąc „pozbyć się” niechcianych lokatorów dopuszcza się działań godzących w lokatorów polegających na odcinaniu dostępu do mediów (wody, prądu, gazu), odłączanie ogrzewania czy zamykanie pomieszczeń, Takimi sposobami właściciele nieruchomości chcą wymusić opuszczenie przez lokatorów mieszkania. Media niejodnokrotnie informowały o działalności "czyszczycieli kamienic", którzy bezprawnie doprowadzali osoby zajmujące lokali do ich opuszczenia.


Te działania są bezprawne w świetle przepisów prawa cywilnego dotyczących ochrony posiadania (władania lokalem), które podlega ochronie prawnej nawet jeżeli jest niezgodne z prawem. Jak wskazuje bowiem art. 342 Kodeksu cywilnego, nie wolno naruszać samowolnie posiadania, chociażby posiadacz był w złej wierze.


Osoba korzystająca z lokalu, nawet jeżeli jest to korzystanie bezumowne, jako władający lokalem, po odcięciu dostępu do mediów przez właściciela może skorzystać z takich środków ochrony jak:

  1. obrona konieczna – władający mieszkaniem może ją zastosować, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania. Osoba korzystająca z mieszkania może czynnie sprzeciwić się nielegalnym działaniom właściciela takim jak np. wymiana zamków, próba odcięcia lokalu od mediów, itp.
  2. Dozwolona samopomoc - posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób.
  3. Ochrona na drodze sądowej - przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem.


Wiele osób, które korzystają z lokali bezumownie (np. na skutek wypowiedzenia umowy najmu) nie zna swoich praw i nie stosuje obrony koniecznej lub dozwolonej samopomocy. Postępowanie sądowe o ochronę posiadania może trwać długo, a korzystający z lokalu musi przez czas trwania postępowania znosić niedogodności spowodowane przez samowolne działania właściciela. Trudno sobie wyobrazić zamieszkiwanie w lokalu pozbawionym dostępu do wody czy energii elektrycznej. Jeżeli w mieszkaniu przebywają np. dzieci czy osoby starcze lub niepełnosprawne sytuacja może być dramatyczna.
Jeżeli sąd nie zabezpieczy, na wniosek powoda, pozwu poprzez nakazanie przywrócenia dostępu do mediów w czasie trwania postępowania (co może być trudne), zajmujący mieszkania mogą żyć bez dostępu do mediów przez cały czas trwania postępowania sądowego o przywrócenie posiadania, czyli nie jednokrotnie przez wiele miesięcy.


Ochrona cywilnoprawna osób zajmujących lokale wydaje się niewystarczająca. Znaczna szkodliwość społeczna czynów polegająca na utrudnianiu czy też wręcz uniemożliwianiu zamieszkiwania osobom zajmującym lokale sprawiła, że ustawodawca zdecydował się na objęcie takich osób ochroną prawnokarną.


W dniu 7 stycznia 2016 r. wchodzi w życie nowelizacja Kodeksu karnego, która spowoduje, że właściciele i inne osobny, które dopuszczają się utrudniania korzystania z lokalu będą mogły ponosić odpowiedzialność karną.
Art. 191 § 1 Kodeksu karnego wskazuje, że kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Nowelizacja polega na wprowadzeniu do art. 191 KK § 1a. Przepis ten wskazuje, że tej samej karze (czyli karze pozbawienia wolności do lat 3) podlega, kto w celu określonym w § 1 (czyli w celu zmuszenia innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia) stosuje przemoc innego rodzaju uporczywie lub w sposób istotnie utrudniający innej osobie korzystanie z zajmowanego lokalu mieszkalnego.
Ściganie przestępstwa określonego w § 1a następuje na wniosek pokrzywdzonego (§ 3).


Zmiana Kodeksu karnego w powyższym zakresie jest dobrą zmianą dla osób, które zamieszkują w lokalach, a których chcą pozbyć się, niezgodnie z prawem, właściciele czy administratorzy budynków. Nowe przepisy sprawią, że działalność „czyszczycieli kamienic” zostanie mocno ograniczona. Działania takie jak pozbawienie dostępu do wody czy do energii elektrycznej mogą sprawić, że osoby dopuszczających się takich działań, poniosą odpowiedzialność nie tylko cywilną, ale też mogą trafić „za kratki”.





  • Data2015-12-20
  • AutorŁukasz Obrał

Zadaj pytanie prawnikowi

regulamin
Jeśli chcesz dodać więcej załączników wyślij e-mail na kontakt@prawo-porady.pl