Mało kto wie, że otrzymane od osób zobowiązanych alimenty co do zasady podlegają podatkowi dochodowemu.
W moim dziewięcioletnim doświadczeniu w udzielaniu porad prawnych nie spotkałem żadnej osoby uprawnionej do alimentów, która miałaby świadomość istnienia obowiązku zapłaty podatku dochodowego od uzyskanych alimentów.
W pewien sposób jest to usprawiedliwione, ponieważ duża część osób otrzymujących alimenty jest zwolniona z podatku, ale są osoby, które nie płacą podatku dochodowego w związku z otrzymanymi alimentami, mimo, że są do tego zobowiązane.
Art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.), wskazuje, że źródłami przychodów są inne źródła.
Natomiast stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12–14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.
Z powyższych przepisów wynika niezbicie, że alimenty są źródłem przychodów, które podlegają podatkowi dochodowemu.
Ustawa jednak przewiduje, że część alimentów jest wolnych od podatku dochodowego.
W tym względzie znaczenie ma art. 21 ust 1 pkt 127 ustawy, który wskazuje, że wolne od podatku dochodowego są alimenty:
a. na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25 roku życia, oraz dzieci bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymują zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną
b. na rzecz innych osób niż wymienione w lit. a, otrzymane na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 700 zł
Przykładowo, mając na względzie powyższe, należy wskazać, że np. były małżonek, który uzyskał alimenty od małżonka w wysokości 1500 zł miesięcznie lub dziecko, które ukończyło 25 rok życia a nie jest uprawnione do zasiłku pielęgnacyjnego lub renty socjalnej, powinni płacić podatek dochodowy od alimentów otrzymanych przekraczających 8400 zł rocznie (a więc 700 zł miesięcznie), a więc w tym przykładzie należy zapłacić podatek w wysokości 18% od kwoty 9600 zł (osoba w ciągu roku otrzymała 18000 zł alimentów, nadwyżka ponad 8400 zł to 9600 zł).
Dobrowolne alimenty na rzecz dzieci do lat 25 oraz na dzieci bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymują zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną również korzystają ze zwolnienia podatkowego, nawet jeżeli przekraczają kwotę 700 zł miesięcznie.
Dobrowolne (nie orzeczone wyrokiem sądu lub określone w ugodzie zawartej przed sądem) alimenty na rzecz innych osób, np. na rzecz byłego małżonka, dziecka powyżej 25 roku życia, niezależnie od ich wysokości zawsze podlegają podatkowi.
Należy także wskazać, że przepisów ustawy nie stosuje się do świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, objętych wspólnością majątkową małżeńską, co wynika z przepisu art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT.
Tak więc małżonek otrzymujący świadczenia z tytułu zaspakajania potrzeb rodziny, który pozostaje we wspólności majątkowej nie zapłaci podatku, a małżonek otrzymujący takie świadczenie, który pozostaje w rozdzielności majątkowej, podatek zapłaci, chyba, że to świadczenie jest płacone na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej i nie przekracza kwoty 700 zł (8400 zł rocznie).
Oczywiście podatkowi podlegają alimenty faktycznie otrzymane, a nie zadeklarowane w wyroku sądowym, ugodzie sądowej lub umowie pomiędzy uprawnionym a zobowiązanym.
Osoby, które otrzymują alimenty podlegające podatkowi powinny doliczyć, otrzymane w ciągu danego roku, alimenty ponad kwotę 8400 zł do pozostałych dochodów w zeznaniu rocznym i opodatkować je według skali.
Alimenty sumują się z innymi dochodami, a więc ich otrzymywanie przy uzyskiwaniu dochodu z innych źródeł (np. umowa o pracę) może spowodować „wejście” do wyższego progu podatkowego – uzyskanie w ciągu roku dochodu powyżej 85.528 zł, powoduje, że od nadwyżki od tej kwoty podatek wynosi 32%.
Na koniec dodam, że art. 21 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT, wolne od podatku dochodowego są świadczenia rodzinne otrzymane na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, dodatki rodzinne i pielęgnacyjne, świadczenia pieniężne otrzymane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów oraz zasiłki porodowe otrzymane na podstawie odrębnych przepisów.
Tak więc świadczenia z funduszu alimentacyjnego nie podlegają podatkowi dochodowemu (zresztą są one wypłacane zasadniczo do kwoty 500 zł miesięcznie).
Stan prawny na dzień 15.12.2012 r.
