Zdarzają się sytuacje w których wykonanie kary pozbawienia wolności może spowodować zbyt ciężkie skutki dla skazanego lub dla jego rodziny. Jeżeli skazany znajduje się w takiej właśnie sytuacji może ubiegać się o odroczenie wykonania kary pobawienia wolności.
Odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności może być udzielone na czas:
1. trwania przeszkody (art. 150 § 1 Kodeksu karnego wykonawczego)
2. do 6 miesięcy, w tym wypadku odroczenie łącznie nie może przekroczyć roku, a wyjątkowo 3 lat (art. 151 § 1 i 3 kkw)
Jak wskazuje art. 150 § 1 kkw, wykonanie kary pozbawienia wolności w wypadku choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby uniemożliwiającej wykonywanie tej kary sąd odracza do czasu ustania przeszkody.
Za ciężką chorobę uznaje się taki stan skazanego, w którym umieszczenie go w zakładzie karnym może zagrażać życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo (art. 150 § 2 kkw).
Sąd w sprawie odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności ze względu na chorobę psychiczną lub inną ciężką chorobę opiera swoje rozstrzygnięcie na opinii lekarskiej. Sąd może powołać biegłego lekarza w celu ustalenia czy choroba uniemożliwia wykonanie kary. Do wniosku o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności warto dołączyć posiadaną dokumentację lekarską, zaświadczenia lekarskie, itp.
Nie jest tak, że każda choroba psychiczna czy ciężka choroba jest okolicznością, w której sąd odroczy wykonanie kary. Aby sąd odroczył wykonania kary musi ustalić, że choroba na którą cierpi skazany powoduje zagrożenie życia lub poważne niebezpieczeństwo dla zdrowia i że choroby tej nie można skutecznie leczyć w warunkach zakładu karnego.
Z kolei art. 151 § 1 Kodeksu karnego wykonawczego mówi, iż sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności na okres do 6 miesięcy, jeżeli natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki lub jeżeli liczba osadzonych w zakładach karnych lub aresztach śledczych przekracza w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów.
Przepisy prawa nie wskazują jakie okoliczności mogą powodować, że wykonanie kary pozbawienia wolności może pociągnąć zbyt ciężkie skutki dla skazanego i jego rodziny.
Taką okolicznością może być z pewnością okoliczność, że skazany utrzymuje rodzinę i wykonanie kary z dnia na dzień pozbawiłoby rodzinę środków utrzymania. Osobiste sprawowanie opieki nad dzieckiem do lat 3 stanowi samoistną przesłankę odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności.
W pewnych przypadkach okolicznościami uzasadniającymi odroczenie wykonania kary będzie potrzeba ukończenia szkoły, choroba lub niepełnosprawność skazanego lub członka jego rodziny, zdarzenia losowe, konieczność zapewnienia pomocy w gospodarstwie domowym.
Sąd ustalając czy skazany znajduje się w takiej sytuacji, że wykonanie kary pozbawienia wolności spowoduje zbyt ciężkie skutki dla niego i jego rodziny weźmie pod uwagę sytuację skazanego i jego rodziny. Zbyt ciężkie skutki dla skazanego lub jego rodziny to taka sytuacja, w której wykonanie kary pozbawienia wolności spowodowałoby oczywiste, czy wręcz rażące i niesprawiedliwe pogorszenie sytuacji zdrowotnej, ekonomicznej, osobistej skazanego lub członka jego rodziny.
Jak wskazał Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w postanowieniu z dnia z dnia 13 października 2004 r., sygn. akt. II AKzw 837/2004 (OSA 2005/4 poz. 32), brak możliwości kontynuowania nauki może być uznany za „ciężki skutek” w myśl art. 151 § 1 kkw, tylko wówczas, gdy natychmiastowe wykonanie kary powoduje przerwanie edukacji, której koniec lub wyodrębniony jej fragment (klasa, semestr) jest nieodległy. Inaczej natomiast należy ocenić sytuację, w której skazany podejmuje dalszą naukę w trakcie toczącego się postępowania karnego, a termin zakończenia nauki znacznie przekracza okres, na jaki - stosownie do art. 151 § 3 kkw - możliwe jest odroczenie wykonania kary.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 21 września 2000 r., sygn. akt. II AKz 344/2000 (LexPolonica nr 350626) wskazuje natomiast, iż trudności w prowadzeniu gospodarstwa rolnego nie uzasadniają przerwania (odroczenia) wykonania kary pozbawienia wolności. Gospodarstwo rolne jest rodzajem zakładu gospodarczego, który można prowadzić i przez osoby najemne bądź zaniechać prowadzenia go, gdy nie ma po temu możliwości.
Odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności z powodu przekroczenia w skali kraju ogólnej pojemności zakładów karnych lub aresztów śledczych nie stosuje się wobec skazanego, który dopuścił się przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia lub orzeczono w stosunku do niego karę przekraczającą 2 lata pozbawienia wolności (art. 151 § 1a kkw).
Stosownie do art. 151 § 2 kkw, okres odroczenia biegnie od dnia wydania postanowienia w tym przedmiocie. Odroczenie może być udzielone kilkakrotnie, jednakże łączny okres odroczenia nie może przekroczyć roku, chyba że chodzi o kobietę ciężarną lub w okresie 3 lat po urodzeniu dziecka i sprawowania nad nim opieki.
Ważnym dla skazanych jest przepis art. 152 kkw, stosownie do którego, jeżeli odroczenie wykonania kary nie przekraczającej 2 lat pozbawienia wolności trwało przez okres co najmniej jednego roku - sąd może warunkowo zawiesić wykonanie tej kary na zasadach określonych w art. 69-75 Kodeksu karnego.
Wniosek o odroczenie może złożyć skazany lub jego obrońca, ale też zawodowy kurator sądowy i prokurator.
Wniosek o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności należy co do zasady złożyć w sądzie, który wydał wyrok skazujący w pierwszej instancji (art. 3 § 1 k.k.w.).
Wniosek o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności podlega opłacie w kwocie 80 zł.
Postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie odroczenia wykonania kary podlega zaskarżeniu do sądu odwoławczego - nadrzędnego.
Należy pamiętać, że sąd może odwołać odroczenie wykonania kary. Jest to możliwe w sytuacji, w której:
1. ustała przyczyna, dla której odroczono wykonanie kary
2. jeżeli skazany nie korzysta z odroczenia w celu, w jakim zostało udzielon
3. gdy skazany w sposób rażący narusza porządek prawny
Stan prawny na dzień 15.04.2011 r.
