Jestem mechanikiem samochodowym. Klient zostawił auto do naprawy. Umówiliśmy się na zakres naprawy i cenę. Kiedy Klient przyjechał po auto odmówił zapłaty mówiąc, że doszedł do wniosku że kwota podana przeze mnie to za dużo za taką naprawę.
Odmówiłem oddania samochodu dopóki mi nie zapłaci. Znajoma urzędniczka powiedziała, że mogłem nie oddawać auta, bo jest przepis art. 461 kodeksu cywilnego który o tym mówi. Klient jednak żąda oddania auta i straszy mnie Policją. Czy mogę zatrzymać samochód dopóki klient mi nie zapłaci?
Paweł
Szanowny Panie!
Moim zdaniem nie ma Pan prawa zatrzymania auta do czasu zapłacenia Panu za wykonaną usługę. W szczególności na zatrzymanie samochodu nie zezwala Panu powoływany w pytaniu przepis art. 461 kodeksu cywilnego.
W myśl art. 461 § 1 Kodeksu cywilnego, zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (prawo zatrzymania).
Jak wskazuje § 2, przepisu powyższego nie stosuje się, gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych.
Przepis powyższy pozwala na zatrzymanie rzeczy ale wyłącznie w przypadku kiedy ma to zabezpieczyć roszczenia o zwrot nakładów na rzecz lub/i roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej.
W Pana przypadku nie mamy niestety do czynienia z nakładami na samochód przekazany przez Klienta do naprawy ani z koniecznością naprawienia szkody jaką samochód mógłby wyrządzić.
Naprawę wykonał Pan na podstawie umowy o dzieło (o naprawę samochodu), w której zobowiązał się Pan dokonać naprawy określonego samochodu, druga strona umowy – właściciel samochodu zobowiązał się zapłacić Panu określone wynagrodzenie.
W tym miejscu warto odwołać się do orzecznictwa sądowego. W wyroku z dnia 15 maja 2001 r., sygn. akt I CKN 354/00 (LEX nr 52670) Sąd Najwyższy wskazał: „Kodeks cywilny w art. 461 § 1 używa pojęcia nakłady w takim samym znaczeniu jak w art. 226 k.c. Prawo zatrzymania ustanowione w powołanym przepisie jest skuteczne tylko wtedy, gdy pozwany ma uzasadnione prawnie roszczenie o zwrot nakładów. Do wykładni art. 461 § 1 k.c. należy stosować pojęcia używane w przepisach o roszczeniach uzupełniających. Przez nakłady w rozumieniu art. 226 k.c. należy uznać dobrowolne użycie własnych dóbr majątkowych na rzecz innej osoby (właściciela rzeczy) bez względu na jego wolę (por. wyrok SN z 11 października 1990 r., II CZP 58/90, OSNC 1991/5-6/57). Nakładami w tym znaczeniu są wszelkie inwestycje utrzymujące rzecz w należytym stanie lub ulepszające ją, poczynione niezależnie od woli właściciela rzeczy”.
W opisanej sprawie nie ma mowy o Pana nakładach na samochód w ww. rozumieniu, ponieważ użył Pan własnych dóbr majątkowych na rzecz właściciela rzeczy nie bez względu na jego wolę lecz właśnie z uwagi na umowę zawartą z właścicielem (umowa to obustronne oświadczenie woli).
To, że wynagrodzenie za naprawę samochodu nie jest nakładem potwierdzają orzeczenia sądowe.
Wynagrodzenie za naprawę samochodu nie jest nakładem na rzecz w rozumieniu art. 461 § 1 k.c., wobec czego w sprawie o wydanie dzieła prawo zatrzymania przewidziane w tym przepisie nie przysługuje. Tak Sąd Najwyższy wskazał w tezie 3 wyroku z dnia 14 lutego 2007 r., sygn. akt. II CNP 70/06, a także w wyroku z dnia 23 listopada 1998 r., II CKN 53/98.
Treść prawa zatrzymania regulowanego art. 461 § 1 k.c. nie może stanowić podstawy do zatrzymania całego pojazdu z powodu nieuregulowania należności za naprawę, gdyż wynagrodzenie za naprawę samochodu nie jest nakładem na rzecz w rozumieniu tego przepisu (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 stycznia 2013 r., sygn. akt I ACa 1074/12)
Cena nabycia nie jest nakładem na rzecz w rozumieniu art. 461 § 1 KC – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 października 1990 r., sygn. akt III CZP 58/90.
Mając na względzie powyższe wskaże, że serwis samochodowy nie ma prawa zatrzymać samochodu do czasu zapłacenia przez klienta wynagrodzenia za wykonaną usługę naprawy.
Odmawiając wydania samochodu klientowi naraża się Pan na ewentualną odpowiedzialność karną (przywłaszczenie rzeczy) oraz na odpowiedzialność cywilną (powództwo właściciela o wydanie auta, żądanie zapłaty odszkodowania za bezprawne zatrzymanie samochodu).
Prawidłowym trybem postępowania w sytuacji, w takiej w jakiej się Pan znalazł to wydanie samochodu klientowi a następnie dochodzenie zapłaty wynagrodzenia za naprawę na drodze sądowej.
Na koniec dodam, że zatrzymanie mogłoby być uznane za legalne jeżeli w umowie zawartej z klientem znalazłby się punkt mówiący, iż w przypadku niewykonania umowy przez zamawiającego serwis (tj. niewywiązanie się z zapłaty wynagrodzenia), Serwis może zatrzymać pojazd, będący przedmiotem j umowy do czasu zapłaty całego wynagrodzenia. Jeżeli jednak takiej umowy Pan nie zawarł radziłbym jak najszybciej wydać pojazd właścicielowi.
Stan prawny na dzień 3.10.2019 r.
