Artykuły

Sprawa dotyczy kary za przejazd bez ważnego biletu.
Otrzymałem właśnie zawiadomienie o wszczęciu egzekucji. Z zawiadomienia wynika, iż podstawą egzekucji jest nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym z 11 lutego 2002 r., który został zaopatrzony w klauzulę wykonalności w dniu 18 sierpnia 2010 r.
Jak to możliwe że przez osiem lat nic się nie działo w tym kierunku?
Nadmienię, iż mój adres podany w zawiadomieniu jest nieprawidłowy (pomyłka w numeracji domu). Czy to jest podstawa by roszczenia umorzyć?
Czy mogę żądać dokumentu na którym jest mój podpis i data mówiący o mojej winie?

Janusz

Szanowny Panie,

Wierzyciel, który uzyskał orzeczenie sądu stwierdzające istniejące roszczenie nie ma obowiązku kierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Nie można czynić zarzutu wierzycielowi, że nie korzysta ze swoich uprawnień.

To na dłużniku ciąży obowiązek wykonania zobowiązania i to on powinien zadbać o swoje interesy i spłacić zadłużenie.

W Pana sprawie ważnym jest to, że nakaz zapłaty został wydany w lutym 2002 r. Ten nakaz zapłaty został zaopatrzony w klauzulę wykonalności, a więc może stanowić podstawę do wszczęcia egzekucji.

Nie ma Pan żadnych podstaw do umorzenia roszczenia wierzyciela. Ewentualnie można zastanowić się czy roszczenie stwierdzone nakazem zapłaty uległo przedawnieniu, co z kolei mogłoby być okolicznością powalającą Panu na skuteczne żądanie pozbawienia nakazu zapłaty wykonalności.

Zastosowanie w tym względzie będzie miał przepis art. 125 § 1 Kodeksu cywilnego, który wskazuje, że roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu.

Wydanie nakazu zapłaty w Pana sprawie spowodowało, że termin przedawnienia w sprawie wynosi 10 lat, chociaż termin przedawnienia roszczeń z umowy przewozu wynosi 1 rok.
Bieg przedawnienia rozpoczyna się od daty wymagalności roszczenia – w Pana przypadku będzie to chwila uprawomocnienia się nakazu zapłaty, a więc 14 dni od daty doręczenia Panu nakazu zapłaty (z pytania nie wynika, że złożył Pan sprzeciw od nakazu zapłaty).

Biorąc pod uwagę to, że nakaz zapłaty został wydany w dniu 11 lutego 2002 r., minimalnie 2-3 dni na doręczenie Panu nakazu zapłaty i 14 dni na złożenie sprzeciwu od nakazu zapłaty lub uprawomocnienie się nakazu zapłaty, a także, ze wniosek o wszczęcie egzekucji został złożony zapewne w początku marca, można domniemywać, że roszczenie stwierdzone tym nakazem zapłaty nie uległo przedawnieniu.

Złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji przerwało bieg przedawnienia, a po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.

Powyższe wynika z art. 123 § 1 KC wskazuje, iż bieg przedawnienia przerywa się:

1. przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia
2. przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje
3. przez wszczęcie mediacji

Złożenie wniosku o egzekucję roszczenia jest właśnie czynnością przed innym organem powołanym do egzekwowania roszczeń danego rodzaju, które przerywa bieg przedawnienia.

Art. 124 § 1 KC wskazuje z kolei, iż po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.
W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone (art. 124 § 2 KC).

Tu wskażę jeszcze, że odnośnie tego czy złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi wykonawczemu (np. orzeczeniu sądu) są różne interpretacje, a orzecznictwo w tym względzie jest niejednolite.

Jeżeli uznać, że złożenie wniosku w 2010 r. o nadanie klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty przerwało bieg przedawnienia to roszczenie z pewnością przedawnieniu nie uległo. Bieg 10-letniego przedawnienia rozpoczyna się, wziąwszy pod uwagę art.124 § 2 KC z chwilą nadania klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty.
Jeżeli uznać, ze złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty nie przerwało biegu przedawnienia to z bardzo dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że wierzyciel złożył wniosek o wszczęcie egzekucji kiedy nie minęło jeszcze 10 lat od chwili wymagalności roszczenia, a więc nastąpiło przerwanie biegu przedawnienia.

Jeżeli wierzyciel złożył wniosek o wszczęcie egzekucji przed upływem 10 lat od chwili uprawomocnienia się nakazu zapłaty to nie ma Pan środków prawnych jakich mógłby Pan użyć w celu umorzenia egzekucji lub jej ograniczenia.
Jeżeli wierzyciel złożył wniosek o wszczęcie egzekucji po upływie 10 lat od chwili uprawomocnienia się nakazu zapłaty to może Pan złożyć pozew przeciwegzekucyjny, w którym zażądać Pan może pozbawienia wykonalności nakazu zapłaty podnosząc zarzut przedawnienia.

Wskażę także, iż odsetki przedawniają się odrębnie od roszczenia głównego. Odsetki jako świadczenie okresowe przedawniają się z upływem lat trzech.
W kwestii przedawniania odsetek duże znaczenie będzie miało orzecznictwo sądów, a w szczególności uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2005 r., sygn. akt. III CZP 42/2004 (Lex Polonica nr 373240), w której wskazano, iż roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawniają się odrębnie od roszczenia głównego, z tym jednak zastrzeżeniem, iż z reguły nie później niż z upływem terminu przedawnienia roszczenia głównego.

W sprawie, nawet jeżeli roszczenie dotyczące należności głównej to ewentualnie mógłby Pan żądać w drodze powództwa przeciwegzekucyjnego żądać pozbawienia wykonalności nakazu zapłaty, w części dotyczącej odsetek należnych za okres od daty wskazanej w nakazie zapłaty do dnia 18 sierpnia 2007 r. (jeżeli uznać, że złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności przerwało bieg przedawnienia) lub do dnia przypadającego 3 lata wcześniej niż złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji (jeżeli uznać, że złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności nie przerwało biegu przedawnienia i to przerwanie nastąpiło dopiero w dniu złożenia wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego).

Podstawą żądania pozbawienia wykonalności tytułowi wykonawczemu (złożenia pozwu przeciwegzekucyjnego) na podstawie zarzutu przedawnienia jest art. 840 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania cywilnego, stosownie do którego, dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia,  jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie.

Stosownie do art. 843 § 1 KPC, powództwa przeciwegzekucyjne wytacza się przed sąd rzeczowo właściwy (sąd rejonowy), w którego okręgu prowadzi się egzekucję.
Należy pamiętać, że w pozwie powód powinien przytoczyć wszystkie zarzuty, jakie w tym czasie mógł zgłosić, pod rygorem utraty prawa korzystania z nich w dalszym postępowaniu (art.843 § 3 KPC).

Opłata od pozwu wynosi 5% wartości przedmiotu sporu, a tą wartością przedmiotu sporu będzie kwota przedawnionej zaległości co do której podniesie Pan zarzut przedawnienia.

Powyższe rozważania dotyczą sytuacji, w której nakaz zapłaty został Panu doręczony, a więc kiedy otrzymał Pan korespondencję z sądu z nakazem zapłaty lub w sytuacji, w której korespondencja ta była awizowana, a Pan jej nie podjął.

Jeżeli nakaz zapłaty nie został Panu doręczony, bo np. powód w pozwie podał inny niż Pana faktyczny adres zamieszkania (co możliwe, bo pisze Pan w pytaniu, że Pana adres był nieprawidłowy) to może Pan wystąpić do sądu z wnioskiem o doręczenie tego nakazu zapłaty wraz z pozwem ewentualnie o przywrócenie terminu do złożenia sprzeciwu od nakazu zapłaty.

Jeżeli doręczenie nakazu zapłaty nie nastąpiło (nakaz zapłaty nie dotarł do Pana ze względu na błędne wskazanie adresu) to sąd po takim wniosku o doręczenie powinien nakaz zapłaty uchylić i przesłać Panu ten nakaz zapłaty.

Stosownie do art. 502¹ § 1 KPC, jeżeli doręczenie nakazu zapłaty nie może nastąpić ze względu na to, że miejsce pobytu pozwanego nie jest znane albo gdyby doręczenie mu nakazu nie mogło nastąpić w kraju, sąd z urzędu uchyla nakaz zapłaty, a przewodniczący podejmuje odpowiednie czynności.

W takiej sytuacji po doręczeniu Panu nakazu zapłaty będzie Pan mógł ewentualnie złożyć sprzeciw. W takiej sytuacji może się okazać, że powód żądał w pozwie zapłaty za przejazd bez ważnego biletu, a roszczenie z tego tytułu uległo przedawnieniu.
W takiej sytuacji będzie Pan mógł w sprzeciwie podnieść zarzut przedawnienia.

Zgodnie z art. 77 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (tekst jednolity: Dz.U. z 2000 r. Nr 50, poz. 601 ze zm.) roszczenia dochodzone na podstawie ustawy lub przepisów wydanych w jej wykonaniu przedawniają się z upływem roku.
Przedawnienie biegnie dla roszczeń z tytułu zapłaty lub zwrotu należności - od dnia zapłaty, a gdy jej nie było - od dnia, w którym powinna była nastąpić (art. 77 ust. 3 ustawy).
Stosownie do art. 77 ust. 4 ustawy, bieg przedawnienia zawiesza się na okres od dnia wniesienia reklamacji lub wezwania do zapłaty do dnia udzielenia odpowiedzi na reklamację lub wezwania do zapłaty i zwrócenia załączonych dokumentów, najwyżej jednak na okres przewidziany do załatwienia reklamacji lub wezwania do zapłaty.

Jak wskazuje wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 kwietnia 1996 r., sygn. akt. I ACR 158/96, bieg przedawnienia zawiesza się na okres od dnia wniesienia reklamacji lub wezwania do zapłaty, do dnia udzielenia odpowiedzi na reklamację lub wezwania do zapłaty, nie dłużej jednak niż na okres 3 miesięcy (art. 77 ust. 4 w związku z art. 75 ust. 1 i 2 Prawa przewozowego).

Jeżeli pozew o zapłatę został złożony przez powoda po upływie roku i trzech miesięcy od daty, w której miał Pan zapłacić „mandat”, a Pan podniesie zarzut przedawnienia, to sąd oddali powództwo.

A propos przedawnienia, jak wskazuje art. 117 § 1 KC, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu.
Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne (art. 117 § 2 KC).

Przedawnienie roszczenia oznacza zatem, iż po upływie terminu przedawnienia roszczenia osoba uprawniona (np. przwoźnik) nie będzie mogła skutecznie dochodzić swojego roszczenia w sądzie. Jeżeli roszczenie przewoźnika przeciwko Panu uległo przedawnieniu, to przewoźnik nie będzie miał prawnych możliwości uzyskania zaległej kwoty w drodze postępowania egzekucyjnego.
Zobowiązanie po upływie terminu przedawnienia stanie się zobowiązaniem naturalnym, a więc to czy należność zostanie spłacona będzie zależało wyłącznie od dobrej woli dłużnika.

Stan prawny na dzień 9.03.2012 r.