Jak powszechnie wiadomo Polska jest stroną Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, a tym samym Polacy maja możliwość składania skarg w sprawach indywidualnych w sytuacji gdy wydane w stosunku do nich orzeczenia krajowych organów naruszaj prawa zagwarantowane w Konwencji. Postępowanie przed Trybunałem jest inicjowane poprzez złożenie skargi wymagającej spełnienia wielu wymogów, a których niedopełnienie spowoduje że skarga nie zostanie przyjęta. W tym miejscu należy zauważyć, iż wymogi te są wynikiem zmian jakie dotknęły skargę na przestrzeni ostatnich latach. W sprawach skierowanych Trybunału do 2014 r, Trybunał okazywał swoja wyrozumiałość w przypadku zaistnienia braków w skardze, zaś urzędnik zajmujący się sprawa mógł wezwać skarżącego do ich uzupełnienia przyznając mu przy tym dodatkowy termin, który też nie zawsze był rygorystycznie przestrzegany (tytułem przykładu patrz sprawy Smertin v Russia nr 19027/07; Manerov v Russia nr 49848/10). Dodatkowo do 2014 r. samo poskarżenie się do Trybunału na naruszenie praw w formie zwykłego listu powodowałao przerwanie 6 miesięcznego terminu (w ciągu którego skarżący musi zaskarżyć ostateczną decyzję wydaną przez organ krajowy), pod warunkiem, iż następnie skarżący dosłał wypełniony formularz skargi.
Aktualnie, postępowanie przed Trybunałem zostanie zainicjowane dopiero w momencie złożenia kompletnej skargi złożonej na formularzu. Formularz dostępny jest na stronie internetowej Trybunału, zostanie też przesłany skarżącemu, który przedłożył skargę do Trybunału w innej formie. Formularz skargi musi być starannie wypełniony i zawierać wszystkie wskazane w nim informacje oraz podpisy skarżącego czy tez osoby go reprezentującej. Dodatkowo do formularza muszą zostać załączone dokumentny istotne dla rozpoznania sprawy. Niekompletnie wypełniony formularz skargi, lub też brak istotnych dokumentów skutkuje odmową przyjęcia sprawy do rozpatrzenia. Skarżący zostanie o tym fakcie poinformowany przez Trybunał, Trybunał wskaże również jakie braki spowodowały wydanie takiej decyzji. W tej sytuacji skarżący może złożyć ponowną skargę, która jeśli spełni wszystkie wymagania zostanie rozpatrzona. Należy jednak zauważyć, iż skarżący na złożenie skargi do Trybunału ma tylko 6 miesięcy – jest to termin liczony od daty doręczenia mu ostatecznej decyzji w jego sprawie, a od 2014 r. jedynie kompletna skarga (odpowiednio wypełniona wraz z załączonymi wymaganymi dokumentami ) inicjuje postepowanie przed Trybunałem. Może się wiec zdarzyć, że kolejna skarga, złożona po tym jak ta pierwsza nie została przyjęta, będzie złożona już po upływie 6 miesięcy a fakt złożenia pierwszej skargi, lub wcześniejsze wysłanie listu nie będzie miało żadnego znaczenia, i skarga choć kompletna zostanie przez Trybunał odrzucona jako spóźniona (tytułem przykładu sprawa Malysh and Ivanin v. Ukraine nr. 40139/14 i 41418/14). Poza tym zdarza się, że skarżący wypełniając ponownie skargę zgodnie z instrukcja otrzymaną z Trybunału uchybiają innym wymogom co ponownie skutkuje odmową przyjęcia skargi do rozpatrzenia z powodu tych innych uchybień.
Podstawowymi brakami formalnymi które powodują odmowę przyjęcia skargi są bak uzupełnienia którejś z wymaganych w formularzu rubryk, lub wypełnienie ich niezgodnie ze wskazaną informacją np. brak przywołania artykułu Konwencji, który został naruszony lub argumentów wskazujących na jego naruszenie, bądź też brak wskazanie orzeczeń wydanych które doprowadziły do naruszenia Konwencji oraz tych które zostały wydane w wyniku prób ich wzruszenia. Odmowę rozpoznania skargi może spowodować również załączenie dokumentów nie poukładanych chronologicznie i nieponumerowanych, czy też zbyt duża liczba załączników dodanych celem przedstawienia faktów sprawy.
Opisane wymogi są wynikiem zmiany art. 47 Regulaminu Trybunału, której przyświecała idea by urzędnik zajmujący się sprawą mógł zapoznania się z jej istotą na podstawie jedynie formularza skargi i załączników. Zmiany te niewątpliwie przyśpieszyły prace Trybunału zmagającego się z olbrzymią liczba skarg, przy okazji jednak w pewnym stopniu utrudniły dostęp do ochrony zawartych Konwencji praw.
Złożenie kompletnej skargi pozwoli na jej rozpatrzenie przez Trybunał. Jaki jednak będzie dalszy jej los zależy od problemu który zostanie przedstawiony Trybunałowi do rozpatrzenia oraz sposobu jego przedstawienia – tj. w jaki sposób zostaną wypełnione odpowiednie rubryki skargi dot. faktów sprawy której skarga dotyczy, artykułów Konwencji które zostały naruszone oraz argumentów przedstawionych na poparcie naszej skargi.
Stan prawny na dzień 19.01.2020 r.
