Artykuły

Jak zdobyć akt stanu cywilnego (urodzenia, zgonu, małżeństwa) innej osoby do sprawy spadkowej i innych spraw

W sprawach sądowych dotyczących stwierdzenia nabycia spadku, a także w innych sprawach z zakresu prawa cywilnego czy rodzinnego, niejednokrotnie do wniosku o wszczęcie postępowania sądowego należy dołączyć akty stanu cywilnego – akty zgonu, akty urodzenia czy małżeństwa.
Niedołączenia takich aktów stanu cywilnego stanowić może brak formalny, którego nieuzupełnienie spowoduje odrzucenie wniosku.


Czy można zatem uzyskać niezbędne do wszczęcia czy prowadzenia postępowań akty stanu cywilnego?
Odpowiedź na to pytanie daje ustawa z dnia 29 września 1986 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1264 ze zm.).


Zgodnie z art. 83 ust. 1 tej ustawy, odpisy aktów stanu cywilnego, zaświadczenia o dokonanych w księgach stanu cywilnego wpisach lub o ich braku oraz zaświadczenia o zaginięciu lub zniszczeniu księgi stanu cywilnego wydaje się na wniosek sądu lub innego organu państwowego, osoby, której stan cywilny został w akcie stwierdzony, jej wstępnego, zstępnego, rodzeństwa, małżonka lub przedstawiciela ustawowego.


Jeżeli więc osoba mająca przedłożyć akt stanu cywilnego przed sądem jest wstępnym (rodzice, dziadkowie, itd.), zstępnym (dzieci, wnuki, itd.), rodzeństwem, małżonkiem, osoby, której ma dotyczyć ten akt, to bez problemu uzyskają odpis aktu stanu cywilnego.


Problem niemożności uzyskania aktów stanu cywilnego dotyczy przede wszystkim osób obcych lub dalszej rodziny osoby, której akt stanu cywilnego ma dotyczyć. Jednak i te osoby mają możliwość „zdobycia” aktu stanu cywilnego.
Stosownie do przepisu art. 83 ust. 2 ustawy, odpisy aktów stanu cywilnego i zaświadczenia o dokonanych w księgach stanu cywilnego wpisach lub o ich braku mogą być również wydane na wniosek innych osób niż wymienione w ust. 1, które wykażą w tym interes prawny, oraz na wniosek organizacji społecznej, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi takiej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny. Zaświadczenie o zaginięciu lub zniszczeniu księgi stanu cywilnego może być także wydane na wniosek innych zainteresowanych osób.


Mając na względzie powyższe osoba, która chce uzyskać odpis aktu stanu cywilnego powinna wykazać interes prawny w jego uzyskaniu.
Oczywiście interes prawny istnieje wówczas kiedy np. osoba uprawniona chce złożyć w sądzie wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. W takim wypadku ma ona interes prawny w tym by uzyskać akt zgonu spadkodawcy, akty urodzenia czy małżeństwa jego dzieci, akty zgonu nieżyjących spadkobierców, itp.


Ustawa nie wskazuje, że wnioskodawca powinien udowodnić istnienie interesu prawnego w uzyskaniu aktów stanu cywilnego. W komentarzach do ustawy o aktach stanu cywilnego można spotkać się, że opinią, że we wniosku o wydanie opisu zupełnego aktu należy udowodnić interes prawny, natomiast w przypadku ubiegania się o odpis skrócony aktu stanu cywilnego (taki będzie wystarczający do sprawy o stwierdzenie nabycia spadku) wystarczy uprawdopodobnić interes prawny.


Osoba, która jest uprawniona do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania sądowego i potrzebuje aktu stanu cywilnego, powinna tą okoliczność przedstawić we wniosku o wydanie tego aktu.


Wskazać należy, że niestety częstą praktyką w urzędach stanu cywilnego jest to, że wskazanie okoliczności uzasadniających uzyskanie aktu stanu cywilnego i dołączenie dokumentów uprawdopodabniających te okoliczności, nie jest wystarczające.


Dlatego, aby nie narażać się na odnowę wydania aktu stanu cywilnego dobrym sposobem jest złożenie wniosku w sądzie bez wymaganych aktów stanu cywilnego.
Sąd, jeżeli akty stanu cywilnego muszą być dołączone do wniosku, wezwie stronę do usunięcia braków formalnych poprzez dołączenie tych aktów.
Dysponując wezwaniem sądu do usunięcia braków formalnych pisma poprzez dołączenie aktów stanu cywilnego można złożyć wniosek w urzędzie stanu cywilnego o wydanie aktu. Wezwanie z sądu w sposób jednoznaczny wskazuje, że osoba ma interes prawny w wydaniu jej takiego aktu.


Wniosek o wydanie aktu stanu cywilnego należy złożyć w urzędzie stanu cywilnego, w którym ten akt znajduje się. Gdzie znajdują się poszczególne akty stanu cywilnego?


Akt urodzenia danej osoby oraz akt zgonu znajduje się w urzędzie stanu cywilnego gdzie urodzenie lub zgon nastąpił (art. 10 ust. 1 ustawy).
Jeżeli dziecko urodziło się poza miejscem zamieszkania obojga rodziców to wówczas akt urodzenia może znajdować się w urzędzie stanu cywilnego miejsca zamieszkania rodziców lub jednego z nich (art. 11 ust. 1 ustawy).
Jeżeli dziecko urodziło się na polskim statku morskim lub powietrznym, takie zdarzenie zarejestrowane jest  w urzędzie stanu cywilnego właściwym dla dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy (art. 10 ust. 2 ustawy).
Zawarcie małżeństwa następuje w urzędzie stanu cywilnego wybranym przez osoby zamierzające wstąpić w związek małżeński (art. 12 ust. 1 ustawy). Akt małżeństwa znajduje się zatem w miejscu zawarcia małżeństwa.


Wniosek o odpis można złożyć w odpowiednim urzędzie stanu cywilnego osobiście, drogą pocztową lub w formie elektronicznej (podanie wnoszone w formie dokumentu elektronicznego musi być podpisane kwalifikowanym podpisem cyfrowym).
We wniosku należy wskazać czy akt stanu cywilnego zostanie odebrany osobiście we właściwym urzędzie. Można także prosić o przesłanie aktu stanu cywilnego do urzędu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy.
Osoby mieszkające poza granicami Polski mogą składać do urzędu stanu cywilnego, w którym sporządzono akt stanu cywilnego, albo w konsulacie. W takim wniosku mogą prosić o przesłanie odpisu aktu stanu cywilnego do konsulatu.


Opłata skarbowa za wydanie odpisu skróconego aktu stanu cywilnego wynosi 22 zł, a za odpis zupełny 33 zł.


Aktów stanu cywilnego osób urodzonych, zawierających małżeństwo lub zmarłych na terenach tzw. „kresów wschodnich” przed 1945 r. należy poszukiwać w Urzędzie Stanu Cywilnego Łódź-Śródmieście (akta stanu cywilnego odtwarzane po wojnie dotyczące osób urodzonych w północnej części Kresów Wschodnich) lub w Urzędzie Stany Cywilnego Warszawa-Śródmieście (akta przewiezione do Polski po II wojnie światowej).
Można także złożyć wniosek do konsulatu/ambasady RP miejsca urodzenia danej osoby o zwrócenie się do miejscowych władz w celu ustalenia, czy w istniejących, miejscowych, księgach stanu cywilnego znajduje się poszukiwany akt stanu cywilnego.

 


Stan prawny na dzień 5.11.2012 r.





  • Data2012-11-06
  • AutorŁukasz Obrał

Zadaj pytanie prawnikowi

regulamin
Jeśli chcesz dodać więcej załączników wyślij e-mail na kontakt@prawo-porady.pl