Mam zapłacić rodzeństwu zachowek po mamie, która cały swój majątek przepisała na mnie darowizną.
Proszę o udzielenie informacji czy przy wyliczaniu wartości darowizny do wyliczenia zachowku, wartość darowizny ustala się na dzień śmierci spadkodawcy czy postanowienia sądu o nabyciu spadku? Określając wartość darowizny uwzględnia się jej stan z chwili dokonania? Mama darowała mi dom w 2013 r., a zmarła w październiku 2021 r. Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku zostało wydane z początkiem lutego 2022 r. Pełnomocnik mojego rodzeństwa upiera się, że od obecnej wartości darowizny (wartości na dzień postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku) mogę odliczyć tylko nakłady konieczne, z czym ja nie chce się zgodzić – od chwili darowizny w 2013 r. dom został całkowicie wyremontowany- izolacja budynku, nowe wylewki, tynki, podłogi meble, nowa instalacja centralnego ogrzewania. Pojawia się spór o to, czy wykafelkowanie łazienki to był nakład konieczny, a to, że ona jest wyremontowana podwyższa wartość nieruchomości.
Barbara
Szanowna Pani!
Zgodnie z art. 995 § 1 Kodeksu cywilnego, wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku.
Czyli wartość przedmiotu darowizny należy wziąć na dzień zapłaty zachowku, a nie dzień dokonania darowizny czy dzień śmierci spadkodawcy lub dzień wydania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.
Bierze się pod uwagę stan przedmiotu darowizny na dzień jej dokonania. W Pani przypadku należy zatem uwzględnić stan darowanego Pani domu w 2013 r. i jego aktualną wartość (z uwzględnieniem tego stanu). Czyli jednym słowem mówiąc należy ustalić ile dom byłby warty gdyby był w takim stanie jak w 2013 r.
Czyli należy ocenić ile byłby dom warty bez izolacji, ze starymi wylewkami i tynkami, z instalacją ogrzewania taką jaka była w chwili dokonywania darowizny. Jeżeli w chwili darowizny w łazience nie było kafelków to przy wycenie bierze się pod uwagę łazienkę niewykafelkowaną.
Pełnomocnik rodzeństwa nie do końca ma rację – w przypadku ustalania wartości darowizny nakłady na nieruchomość, konieczne czy nie, nie mają znaczenia, w tym sensie, że wartości przedmiotu darowizny nie ustala się tak, że bierze się aktualną wartość domu i od tej wartości odejmuje się poczynione przez Panią nakłady (albo tylko nakłady konieczne).
Przykładowo:
W chwili darowizny w domu nie ma w ogóle łazienki. W chwili ustalania zachowku łazienka już jest.
Do ustalenia wartości darowizny bierze się pod uwagę dom bez łazienki. Wartość domu bez łazienki wcale nie musi się równać wartości domu z łazienką minus koszty urządzenia łazienki. Wartość domu bez łazienki może być o wiele mniejsza niż różnica pomiędzy ceną tego domu z łazienką a nakładami na łazienkę.
Ale oczywiście często upraszcza się wyliczenia i od wartości domu aktualnej odejmuje się nakłady (ale je warto z kolei waloryzować i nie brać pod uwagę faktycznie poniesionych wydatków). Jeżeli taki sposób miałby zostać zastosowany to należy wziąć pod uwagę wszystkie nakłady, a nie tylko konieczne (te nakłady to nakłady pozwalające utrzymać dom w tym samym stanie).
Dodam, że jeżeli w chwili darowizny nieruchomość była obciążona (np. służebnością) lub została obciążona na rzecz mamy w chwili darowizny to należy to uwzględnić przy ustalaniu wartości darowizny. W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że wartość ustanowionych na rzeczy darowanej obciążeń rzeczowych na rzecz darczyńcy lub osób mu bliskich zmniejsza wartość nie tylko samej rzeczy w późniejszym obrocie, ale i przedmiotu darowizny rozumianej jako nieodpłatne przysporzenie majątkowe netto na rzecz obdarowanego.
Stan prawny na dzień 17.02.2022 r.
