Artykuły

Czy osoba ubezwłasnowolniona częściowo może wyjechać sama za granicę?

Moja mama jest częściowo ubezwłasnowolniona. Czy może opuszczać granice kraju, chodzi o wylot samolotem do Londynu w tym roku na święta.


Paweł

 

 


 

 

Szanowny Panie!

 

Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, przesłanką orzeczenia o częściowym ubezwłasnowolnieniu jest stwierdzenie, że dana osoba jest w stanie kierować własnym postępowaniem ale potrzebuje pomocy w prowadzeniu swoich spraw. Przy czym w pojęciu „spraw” mieszczą się nie tylko czynności prawne ale i faktyczne, sprawy majątkowe oraz osobiste. Częściowe ubezwłasnowolnienie dotyczy zatem osób, które są w stanie kierować swoim postępowaniem, jednakże dla ich dobra niezbędna jest pomoc i kontrola w odpowiedniej formie.
Przepisy kodeksu cywilnego, które przewidują ustanowienie kuratora dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo, nie zawierają szczegółowej regulacji jak chodzi o sposób wykonywania pieczy nad tą osobą (przepisy te odnoszą się przede wszystkim do reprezentacji w zakresie czynności prawnych), dlatego też w tym zakresie należy odpowiednio stosować przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dotyczące opieki. Przepisy te stanowią m.in., że opiekun obowiązany jest wykonywać swe czynności z należytą starannością, jak tego wymaga dobro pozostającego pod opieką i interes społeczny, jak również, że opiekun sprawuje pieczę nad osobą i majątkiem pozostającego pod opieką; podlega przy tym nadzorowi sądu opiekuńczego, a do sprawowania opieki stosuje się odpowiednio przepisy o władzy rodzicielskiej.


Jak wspomniano powyżej przepisy dotyczące kurateli nakazują stosować odpowiednio przepisy o opiece. Te z kolei wskazują, że do sprawowania opieki stosuje się odpowiednio przepisy o władzy rodzicielskiej. Odpowiednie stosowanie przepisów o opiece nad małoletnim do opieki nad osobą ubezwłasnowolnioną nie oznacza, że wszystkie przepisy o opiece nad małoletnim będą miały zastosowanie wprost. Specyfika ubezwłasnowolnienia sprawia, że niektóre w ogóle nie znajdą zastosowania w relacjach opiekun-podopieczny, a inne znajdą zastosowanie z koniecznymi modyfikacjami.
Kodeks rodzinny wskazuje, że dziecko pozostające pod władzą rodzicielską winno rodzicom posłuszeństwo, a w sprawach, w których może samodzielnie podejmować decyzje i składać oświadczenia woli, powinno wysłuchać opinii i zaleceń rodziców formułowanych dla jego dobra. Przepisy wskazują także, że rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim.
W przypadku osób ubezwłasnowolnionych te przepisy nie będą miały zastosowania. Opiekun prawny czy kurator nie ma obowiązku wychowywania podopiecznego. Można natomiast mówić o obowiązku kierowania podopiecznym. Jak wskazują komentarze do Kodeksu rodzinnego, przez obowiązek „kierowania” należy rozumieć obowiązek udzielania dziecku pomocy i rad przy podejmowaniu przez nie decyzji, a także oddziaływanie na dziecko własnym przykładem i autorytetem (tak Jacek Sadomski w Jacek Wierciński (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, LexisNexis 2014).
W przypadku ubezwłasnowolnienia nie wchodzi w grę obowiązek pupila (podopiecznego) bycia posłusznym opiekunowi.


Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że co do zasady wyjazd za granicę osoby częściowo ubezwłasnowolnionej nie jest wykluczony. Przepisy prawa nie zawierają regulacji która by takie działanie uniemożliwiała. Osoby ubezwłasnowolnione czy to całkowicie czy też częściowo nie są ograniczone w możliwości przemieszczania się, w tym również poza granice kraju. Przekraczanie granicy państwa jest dozwolone dla każdej osoby na podstawie odpowiednich dokumentów (dowód osobisty, paszport). Każdy pełnoletni obywatel Rzeczypospolitej Polskiej (w tym również osoba ubezwłasnowolniona), zamieszkujący na jej terytorium jest obowiązany posiadać dowód osobisty, a to oznacza że osoba ubezwłasnowolniona powinna być w posiadaniu dokumentu umożliwiającego jej przekraczanie granic Strefy Schengen i niektórych innych krajów. Ponadto osoba ubezwłasnowolniona może mieć paszport - wniosek o wydanie dokumentu paszportowego osobie ubezwłasnowolnionej składa opiekun ustanowiony przez sąd.
Natomiast z uwagi na to, że kurator sprawuje także pieczę nad osobą, a swoje obowiązki powinien wykonywać z należytą starannością i biorąc pod uwagę dobro osoby częściowo ubezwłasnowolnionej – należy rozważyć, czy okoliczności sprawy w tym w szczególności stan zdrowia Pana mamy nie stwarzają przeciwskazań dla takiego wyjazdu. Decyzję o wyjeździe Pana mama może podjąć samodzielnie, jednakże jeżeli w Pana ocenie stwarzałoby to dla niej zagrożenie powinien Pan o tej sytuacji poinformować sąd opiekuńczy.


W przypadku gdyby wyjazd mamy stanowił zagrożenie dla Pana mamy może Pan co prawda próbować ją powstrzymać, ale bez użycia siły fizycznej, tzn. może Pan jej ten wyjazd odradzać, ale nie może Pan się siłowo mamie przeciwstawić.

 

 

Stan prawny na dzień 10.10.2017 r.





  • Data2017-10-10
  • AutorŁukasz Obrał

Zadaj pytanie prawnikowi

regulamin
Jeśli chcesz dodać więcej załączników wyślij e-mail na kontakt@prawo-porady.pl