Strona inicjująca wszczęcie procesu sądowego złożeniem pozwu, czasami pod pewnymi warunkami, może swój pozew wycofać.
Kwestie wycofania powództwa reguluje przepis art. 203 Kodeksu postępowania cywilnego.
§ 1 art. 203 KPC wskazuje, iż pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku.
Mając na względzie powyższy przepis stwierdzić należy, że po rozpoczęciu rozprawy do skutecznego wycofania pozwu niezbędna jest zgoda pozwanego. Pozwany może nie zgodzić się na wycofanie pozwu i domagać się rozpatrzenia go przez sąd.
Tylko w przypadku, w którym powód cofa pozew przed rozpoczęciem rozprawy, a po jej rozpoczęciu jeżeli cofa pozew i jednocześnie zrzeka się roszczenia, zgoda pozwanego na wycofanie pozwu nie jest konieczna.
Jeżeli strona skutecznie wycofa powództwo to pozew nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa (art. 203 § 2 KPC zdanie 1).
Powód wycofujący powództwo musi się liczyć z tym, że będzie musiał zwrócić pozwanemu poniesione przez niego wydatki. Jak bowiem wskazuje art. 203 § 2 KPC zdanie 2, na żądanie pozwanego powód zwraca mu koszty, jeżeli sąd już przedtem nie orzekł prawomocnie o obowiązku ich uiszczenia przez pozwanego.
W razie cofnięcia pozwu poza rozprawą sąd odwoła wyznaczoną rozprawę i zawiadamia pozwanego o cofnięciu pozwu. Pozwany w terminie dwutygodniowym może złożyć sądowi wniosek o przyznanie kosztów. Gdy skuteczność cofnięcia pozwu zależy od zgody pozwanego, niezłożenie przez niego oświadczenia w tym przedmiocie w powyższym terminie uważa się za wyrażenie zgody (art. 203 § 3 KPC).
Sąd co do zasady powinien umorzyć postępowanie po wycofaniu pozwu bez wnikania w przyczyny i motywy jakie kierowały powodem. Jednak w pewnych wypadkach sąd może uznać cofnięcie pozwu za niedopuszczalne.
W myśl art. 203 § 4 KPC, sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa.
Kontroli sądowej podlega również wycofanie pozwu w sprawach prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Jak wskazuje art. 469 KPC, sąd uzna zawarcie ugody, cofnięcie pozwu, sprzeciwu lub środka odwoławczego oraz zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia za niedopuszczalne także wówczas, gdyby czynność ta naruszała słuszny interes pracownika lub ubezpieczonego.
Należy pamiętać, że pozew może być cofnięty aż do wydania wyroku kończącego sprawę. Można zatem cofnąć pozew także po wydaniu wyroku w I instancji, przed jego uprawomocnieniem się (również w postępowaniu apelacyjnym).
W doktrynie dominuje pogląd, iż skuteczne cofnięcie pozwu w instancji apelacyjnej prowadzi do umorzenia całego postępowania w sprawie z jednoczesnym uchyleniem zaskarżonego wyroku. Cofnięcie pozwu w postępowaniu apelacyjnym jest dopuszczalne i to bez względu na treść zaskarżonego wyroku i bez względu na to, która strona wyrok zaskarżyła, z tym że należy mieć tu na uwadze treść przepisów art. 203 § 1 i 4 k.p.c.
Umarzając postępowanie w sprawie, sąd drugiej instancji orzeka w formie postanowienia, gdyż rozstrzyga tylko o toku postępowania (tak wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 20 listopada 2012 r., sygn. akt XVI Ca 859/2012, LexPolonica nr 5172421).
Złożenie pozwu wiąże się z koniecznością poniesienia opłaty. Powód cofający pozew może liczyć na zwrot tej opłaty w całości lub w części.
Jak wskazują przepisy ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm.) sąd z urzędu zwraca stronie:
- całą uiszczoną opłatę od pisma cofniętego, jeżeli cofnięcie nastąpiło przed wysłaniem odpisu pisma innym stronom, a w braku takich stron - przed wysłaniem zawiadomienia o terminie posiedzenia (art. 79 ust 1 pkt 1b)
- połowę uiszczonej opłaty od pisma cofniętego przed rozpoczęciem posiedzenia, na które sprawa została skierowana (art. 79 ust 1 pkt 2a)
- całą uiszczoną opłatę od pozwu o rozwód lub separację albo wniosku o separację w razie cofnięcia pozwu lub wniosku na skutek pojednania się stron w pierwszej instancji
Stan prawny na dzień 9 lipca 2013 r.
