Jestem w ciąży z chłopakiem, który w ogóle nie interesuje się mną i dzieckiem. Rodzę za 3 miesiące.Z tego co się dowiedziałam ojciec dziecka wyjechał teraz za granicę i nie ma zamiaru wrócić. Po prostu uciekł.
Co mam w takiej sytuacji zrobić? Jeżeli on będzie przebywał dalej za granicą i nie będzie reagował na jakiekolwiek wezwania do sądu to czy ja mam jakieś szanse na alimenty od niego? Czy w takiej sytuacji mogę założyć sprawę o alimenty jego rodzicom?
Monika
Szanowna Pani,
Aby Pani dziecko mogło ubiegać się o alimenty od swojego biologicznego ojca, musi najpierw dojść do prawnego ustalenia ojcostwa. Jak wskazują przepisy prawa rodzinnego, jeżeli ojcostwo mężczyzny nie będącego mężem matki nie zostało ustalone, zarówno dziecko, jak i matka mogą dochodzić roszczeń majątkowych związanych z ojcostwem (a takim jest roszczenie o alimenty) tylko jednocześnie z dochodzeniem ustalenia ojcostwa. Dochodzenie alimentów, w sytuacji, w której nie doszło do ustalenia ojcostwa, musi być połączone z powództwem o ustalenie ojcostwa.
Ustalenie ojcostwa może nastąpić albo przez uznanie ojcostwa (oświadczenie biologicznego ojca złożone w urzędzie stanu cywilnego lub przed sądem) albo na mocy orzeczenia sądu. Uznanie ojcostwa może nastąpić także za granicą, przed polskim konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula, jeżeli uznanie dotyczy dziecka, którego oboje rodzice albo jedno z nich są obywatelami polskimi.
Dopóki nie dojdzie do ustalenia ojcostwa, chłopak, który jest ojcem biologicznym Pani dziecka, nie będzie w świetle prawa uznawany za ojca. Wpisanie ojca do aktu urodzenia dziecka będzie możliwe dopiero po ustaleniu ojcostwa.
Z Pani pytania wynika, że biologiczny ojciec dziecka ucieka od odpowiedzialności za dziecko. Jeżeli nie uzna on dziecka (może to zrobić już teraz, gdyż można uznać dziecko przed jego narodzeniem) pozostanie Pani, po urodzeniu dziecka, skierowanie do sądu rodzinnego pozwu o ustalenie ojcostwa.
Jednocześnie z żądaniem ustalenia ojcostwa może Pani wystąpić z żądaniem zasądzenia alimentów.
Jeżeli zna Pani adres pobytu ojca dziecka za granicą postępowanie przed sądem nie będzie skomplikowane. W pozwie o ustalenie ojcostwa i alimenty musi Pani wskazać adres pobytu pozwanego. Sąd będzie wysyłał wezwania na ten zagraniczny adres. Jeżeli pozwany nie będzie się stawiał na rozprawy to sąd może wydać wyrok zaoczny. Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego sąd wydaje wyrok zaoczny, jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie. W tym wypadku sąd przyjmie za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.
Jeżeli nie zna Pani adresu pobytu biologicznego ojca dziecka to sprawa się skomplikuje, ale nie powoduje to, że postępowanie nie może zostać przeprowadzone.
W przypadku nieznajomości adresu pobytu pozwanego można złożyć wniosek o ustanowienie w sprawie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu. Kuratora tego ustanawia sąd, jeżeli stronie, której miejsce pobytu nie jest znane, ma być doręczony pozew lub inne pismo procesowe wywołujące potrzebę podjęcia obrony jej praw. Doręczenie może do chwili zgłoszenia się strony albo jej przedstawiciela lub pełnomocnika nastąpić tylko do rąk kuratora ustanowionego na wniosek osoby zainteresowanej przez sąd orzekający.
Sąd ustanowi kuratora, jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane. W sprawach o roszczenia alimentacyjne, jak również w sprawach o ustalenie pochodzenia dziecka i o związane z tym roszczenia, przewodniczący przed ustanowieniem kuratora przeprowadzi stosowne dochodzenie w celu ustalenia miejsca zamieszkania lub pobytu pozwanego.
Jako kandydata na kuratora może Pani wskazać któregoś z rodziców ojca Pani dziecka. Podstawowym zadaniem kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu jest ustalenie adresu pobytu strony. Można domniemywać, że rodzice ojca Pani dziecka znają jego adres pobytu.
W sprawie o ustalenie ojcostwa musi Pani wykazać, że biologiczny ojciec dziecka obcował z Panią, jako matką dziecka nie dawniej niż w trzechsetnym, a nie później niż w sto osiemdziesiątym pierwszym dniu przed urodzeniem się dziecka.
Musi Pani zatem przedstawić dowody na okoliczność ojcostwa danej osoby. Tymi dowodami mogą być zeznania świadków. W sprawach o ustalenie ojcostwa często przeprowadza się dowód z badania DNA, ale jedynie wówczas kiedy pozwany zaprzecza twierdzeniom matki dziecka odnośnie swojego ojcostwa.
Jak wskazałem na początku odpowiedzi, wraz z żądaniem ustalenia ojcostwa może Pani dochodzić roszczeń majątkowych związanych z ojcostwem. Może Pani dochodzić nie tylko alimentów na dziecko ale także może Pani żądać od ojca dziecka pokrycia wydatków poniesionych w związku z ciążą i porodem (warto zbierać rachunki) oraz kosztów trzymiesięcznego utrzymania Pani jako matki dziecka w okresie połogu (z ważnych powodów przez dłuższy czas) oraz może Pani się domagać pokrycia innych wydatków lub szczególnych strat majątkowych, jeżeli wskutek ciąży lub porodu Pani je poniesie.
Jeżeli ojcostwo zostanie ustalone to ojcu co do zasady będzie przysługiwała władza rodzicielska. Sąd może jednak, w wyroku ustalającym pochodzenie dziecka, jeżeli wymaga tego dobro dziecka, orzec o zawieszeniu, ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców.
Pozew o ustalenie ojcostwa może zostać złożony w sądzie rejonowym właściwym dla Pani i dziecka miejsca zamieszkania. Pozew taki nie podlega opłacie sądowej, gdyż zgodnie z przepisami, stronie dochodzącej ustalenia ojcostwa i roszczeń z tym związanych przysługuje z mocy ustawy zwolnienie od kosztów sądowych.
Jak wskazałem z powództwem o ustalenie ojcostwa i roszczenia z ojcostwem związane może Pani wystąpić po urodzeniu dziecka. Jednak przepisy pozwalają, aby Pani już teraz wystąpiła do sądu z wnioskiem o zabezpieczenie roszczeń. Jak wskazują przepisy Kodeksu postępowania cywilnego sąd może jeszcze przed urodzeniem się dziecka zabezpieczyć przyszłe roszczenia alimentacyjne związane z ustaleniem ojcostwa przez zobowiązanie obowiązanego do wyłożenia odpowiedniej sumy na koszty utrzymania matki przez trzy miesiące w okresie porodu oraz na utrzymanie dziecka przez pierwsze trzy miesiące po urodzeniu.
Jeżeli sąd zabezpieczy (na Pani wniosek oczywiście) przyszłe roszczenia alimentacyjne Pani dziecka i Pani to termin do wytoczenia powództwa o ustalenie ojcostwa i roszczenia z tym ojcostwem związane wynosić będzie trzy miesiące od dnia urodzenia się dziecka.
We wniosku o zabezpieczenie roszczeń związanych z ojcostwem koniecznym jest uprawdopodobnienie istnienia roszczenia. Musi Pani zatem w swoim wniosku składanym do sądu wskazać okoliczności wskazujące na to, że dana osoba jest ojcem dziecka. Oczywiście i w tym wniosku, jeżeli miejsce pobytu ojca dziecka nie jest znane może Pani żądać ustanowienia kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu domniemanego ojca dziecka.
Mając na względzie powyższe Pani kroki prawne mogą wyglądać następująco:
- Już teraz może Pani wystąpić do sądu rodzinnego o zabezpieczenie roszczeń o ojcostwo i roszczeń majątkowych związanych z ojcostwem
- Po urodzeniu dziecka może Pani wystąpić z pozwem o ustalenie ojcostwa, alimenty, pokrycie wydatków poniesionych w związku z ciążą i porodem oraz kosztów trzymiesięcznego utrzymania Pani jako matki dziecka w okresie połogu
Dziadkowie dziecka będą zobowiązani do alimentacji Pani dziecka w sytuacji, w której ojciec dziecka nie będzie wywiązywał się z obowiązku alimentacyjnego. Jak wskazują przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności (np. dziadków dziecka) powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności (bo np. ojciec dziecka zmarł) albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami.
Stan prawny na dzień 4.06.2014 r.
