Artykuły

Rozwiedliśmy się 20 lat temu i nie przeprowadziliśmy przed Sądem podziału majątku. W 2006 roku ponownie staliśmy się małżeństwem. Wciąż jesteśmy współwłaścicielami nieruchomości z pierwszego małżeństwa co teraz stało sie "kością" niezgody.

Czy możemy obecnie/choć jesteśmy znów małżeństwem/przeprowadzić w Sądzie zgodny podział majątku z pierwszego małżeństwa na podstawie tamtego rozwodu. Ze względu na bardzo wysokie koszty nie możemy tego dokonać notarialnie.

Beata

Szanowna Pani,

W chwili obecnej istnieje możliwość dokonania podziału majątku, który był objęty wspólnością małżeńską majątkową w związku z zawarciem  małżeństwa przed 20 laty.

Z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego ustała wspólność małżeńska. Wspólność ta uległa przekształceniu we wspólność podobną do wspólności majątku spadkowego i współwłasności w częściach ułamkowych.
Wynika to z przepisu art. 46 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który wskazuje, że w sprawach nieunormowanych w artykułach poprzedzających od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku.

Wspólność majątkowa jaka powstała w chwili ustania wspólności majątkowej małżeńskiej będzie istniała dopóki majątek ten nie zostanie podzielony.

Tu wskażę, że zawarcie ponownego małżeństwa z byłym mężem nie powoduje, że majątek, który był majątkiem wspólnym z racji pozostawania w poprzednim małżeństwie stał się ponownie majątkiem wspólnym.
Majątek wspólny „z pierwszego małżeństwa” mógłby stanowić składnik majątku wspólnego „z drugiego małżeństwa” wyłącznie w sytuacji, w której po zawarciu drugiego małżeństwa zawarlibyście Państwo umowę małżeńską majątkową rozszerzającą wspólność ustawową (aktualnie obowiązującą) o składniki majątku stanowiące wspólność ustawowa w czasie trwania pierwszego małżeństwa.

Art. 31 § 1 KRO wskazuje, że z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Wedle § 2 art. 31 KRO, do majątku wspólnego należą w szczególności:

1. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków
2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków
3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków
4. kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.)

Stosownie do art. 33 KRO, do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

1. przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej
2. przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił
3. prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom
4. przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków
5. prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie
6. przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość
7. wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków
8. przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków
9. prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy
10. przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej

Mając na względzie powyższe przepisy należy wskazać, że w chwili obecnej:

1. w skład majątku wspólnego małżeńskiego wchodzą przedmioty majątkowe nabyte przez Panią i męża wspólnie lub przez Panią i męża w czasie trwania wspólności ustawowej (a więc od chwili zawarcia małżeństwa w 2006 r. do dnia dzisiejszego), a także dochody z przedmiotów majątkowych stanowiących składniki majątków osobistych (np. dochód z nieruchomości zakupionej w czasie trwania pierwszego małżeństwa)
2. w skład Państwa majątków osobistych wchodzą:

• przedmioty majątkowe nabyte przed zawarciem pierwszego małżeństwa
• udziały w majątku, który był objęty wspólnością po zawarciu pierwszego małżeństwa (istnieje domniemanie, że udziały w tym majątku są równe, a więc po 1/2)
• przedmioty majątkowe nabyte przez każdego z małżonków w okresie od chwili uprawomocnienia się wyroku rozwodowego do dnia zawarcia małżeństwa
• pozostałe przedmioty określone w art. 33 KRO nabyte w czasie trwania obu małżeństw

Po dokonaniu podziału majątku wspólnego wynikającego ze wspólności małżeńskiej powstałej na skutek zawarcia pierwszego małżeństwa poszczególne przedmioty (np. prawo własności nieruchomości, pieniądze ze spłaty) wejdą w skład majątku osobistego tego małżonka, któremu te przedmioty przypadną.

Reasumując, nie ma w chwili obecnej żadnej przeszkody prawnej, aby przeprowadzić postępowanie o podział majątku wspólnego wynikającego ze wspólności ustawowej powstałej po zawarciu poprzedniego małżeństwa.
Podziałowi, w tym postępowaniu, będą podlegać wyłącznie te przedmioty majątkowe, które stanowiły składnik majątku wspólnego z poprzedniego małżeństwa.
Kwestie dotyczące tych rzeczy, które zostały nabyte przez Państwa w czasie trwania drugiego małżeństwa nie będą roztrząsane przez sąd w toku tego postępowania.

Jeżeli w skład majątku wspólnego wchodziła nieruchomość to jej podział może nastąpić poprzez:

1. podział fizyczny nieruchomości – w wyniku podziału powstają dwie odrębne nieruchomości, z których każda przypada małżonkowi. Jeżeli wartość nowopowstałych nieruchomości nie jest równa to można ustalić spłaty na rzecz tego małżonka, który w wyniku podziału otrzymał nieruchomość o mniejszej wartości. Należy pamiętać, że nie zawsze taki podział jest możliwy – podział fizyczny nie może się sprzeciwiać przepisom prawa lub społeczno-gospodarczemu przeznaczeniu rzeczy. Podział fizyczny nie jest możliwy jeżeli pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.
2. przyznanie własności nieruchomości jednemu z małżonków na wyłączną własność, za spłatą (lub bez) na rzecz drugiego z małżonków.
3. podział cywilny - sprzedaż wspólnych rzeczy i podział kwoty uzyskanej ze sprzedaży pomiędzy małżonków odpowiednio do ich udziałów we wspólnym prawie (taki podział orzeczony przez sąd może być niekorzystny ze względu na to, że odbywa się na podstawie przepisów dotyczących zajęcia nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym, co jest związane z kosztami komornika oraz rzeczoznawcy i tym, że cena wywoławcza na licytacji wynosi 3/4 oszacowania).

W sprawie należy pamiętać, że sądowy podział majątku wspólnego powinien obejmować wszystkie przedmioty stanowiące składniki tego majątku. Jeżeli w czasie trwania pierwszego małżeństwa nabyliście Państwo do majątku wspólnego również inne, niż nieruchomość przedmioty majątkowe to również powinny być uwzględnione w projekcie podziału.
Tylko z ważnych powodów sądowy podział majątku może być ograniczony do części majątku wspólnego (np. wyłącznie do nieruchomości stanowiącej jeden ze składników majątku wspólnego).

Stan prawny na dzień 29.11.2012 r.