Mam dwoje synów, z tego tylko jeden pochodzi z mojego małżeństwa. Moja żona zmarła. Spadek po niej, zgodnie z jej testamentem odziedziczyli moi synowie i ja, każdy po 1/3 udziału.
Syn pochodzący z poza małżeństwa chce darować odziedziczony udział w domu rodzinny drugiemu mojemu synowi.
Uzyskał on informację, że w przypadku darowizny koniecznym będzie zapłacić podatek od darowizny, ponieważ nie traktuje ich się jako rodzeństwo. Co na to prawo?
Wiesław
Szanowny Panie,
Polskie prawo nie definiuje pojęcia rodzeństwa czy rodzeństwa przyrodniego. Zawiera wyłącznie definicję pokrewieństwa.
Stosownie do art. 617 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, krewnymi w linii prostej są osoby, z których jedna pochodzi od drugiej. Krewnymi w linii bocznej są osoby, które pochodzą od wspólnego przodka, a nie są krewnymi w linii prostej.
Stopień pokrewieństwa określa się według liczby urodzeń, wskutek których powstało pokrewieństwo (art. 617 § 2 KRO).
Biorąc pod uwagę powyższy przepis, do krewnych w linii prostej zalicza się ojca, matkę oraz dzieci (I stopień), a także dziadka, babcię i wnuki (II stopień). Krewni w linii bocznej to rodzeństwo (II stopień) oraz siostrzeńcy, siostrzenice, bratankowie i bratanice (III stopień).
Kodeks rodzinny ani żadna inna ustawa nie wprowadzają rodzajów rodzeństwa – rodzonego i przyrodniego. Rodzeństwo należy zatem rozumieć szeroko, zaliczając do niego zarówno rodzeństwo mające oboje tych samych rodziców (rodzone) jak też rodzeństwo mające wspólnego tylko jednego rodzica (przyrodnie).
Pana synowie, stosownie do powyższego przepisu, są krewnymi w linii bocznej w II stopniu. Pochodzą przecież od jednego ojca. Są zatem rodzeństwem w rozumieniu Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Szerokie rozumienie rodzeństwa znalazło wyraz w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 14 października 2011 r., sygn. III CZP 49/2011 (OSNC 2012/3 poz. 35), gdzie w sprawie dotyczącej dziedziczenia przez rodzeństwo, stwierdzono iż, jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, dziedziczy, na podstawie art. 932 § 4 KC (jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy), w częściach równych rodzeństwo rodzone i przyrodnie spadkodawcy.
Art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.) wskazuje, że zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
- zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku
- w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę 9637 zł - udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Z tym, że zgodnie z ust. 4 art. 4a pkt 2 ustawy, obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.
Pana synowie są rodzeństwem i dlatego zaliczają się do grona osób uprzywilejowanych przez art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Jeżeli jeden z synów dokona darowizny na rzecz drugiego to nie tylko nie zapłaci podatku od spadków i darowizn, ale również nie będzie zobowiązany zgłosić tego faktu w urzędzie skarbowym (gdyż darowizna udziału w nieruchomości musi być dokonana w formie aktu notarialnego).
Stan prawny na dzień 1.07.2014 r.
