Tak mi się w życiu ułożyło, że jestem osobą bezdomną (ale porządną, a nie jakąś pijaczką). Nie mam nigdzie stałego czy czasowego zameldowania. Krążę sobie po różnych miejscowościach w Polsce, nigdzie nie zagrzewam długo miejsca.
Dowiedziałam się, że zmarł mój były mąż, a ja prawdopodobnie mam prawo do renty rodzinnej po nim, bo mam 59 lat, a mój mąż płacił mi od rozwodu alimenty w wysokości 100 zł miesięcznie. Mój były mąż miał wysoką emeryturę.
Mam pytania:
- Czy należy mi się renta rodzinna po byłym mężu?
- Gdzie, jako bezdomna powinnam złożyć wniosek o przyznanie mi tej renty?
Agata
Szanowna Pani,
Jak wskazuje art. 70 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:
- w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy albo
- wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole – 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej.
Stosownie do ust. 2 art. 70 ustawy, prawo do renty rodzinnej nabywa również wdowa, która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych w ust. 1 pkt 2.
Z kolei art. 70 ust. 3 ustawy wskazuje, iż małżonka rozwiedziona lub wdowa, która do dnia śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia warunków określonych w ust. 1 lub 2 miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.
Biorąc pod uwagę powyższe przepisy należy stwierdzić, iż jako małżonka rozwiedziona, która ma powyżej 50 lat, a także miała Pani w dniu śmierci byłego męża ustalone w wyroku rozwodowym alimenty, spełnia Pani warunki do uzyskania renty rodzinnej.
Stosownie do art. 115 ust. 1 ustawy, decyzje w sprawach świadczeń wydają i świadczenia te wypłacają organy rentowe właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej.
Jak wynika z Pani pytania nie ma Pani miejsca zamieszkania. Jak wskazuje bowiem art. 25 Kodeksu cywilnego, miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Z Pani pytania nie wynika, aby miała Pani zamiar stałego pobytu, w którejś z polskich lub zagranicznych miejscowości.
Jako, że w sprawie właściwości oddziału ZUS, który wydaje i wypłaca świadczenia ustawa o emeryturach i rentach nie wskazuje oddziału właściwego dla osoby, która nie ma miejsca zamieszkania (dla osoby bezdomnej) należy w tym względzie odwołać się do przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego.
Jak wskazuje bowiem art. 124 ustawy o emeryturach i rentach, w postępowaniu w sprawach o świadczenia określone w ustawie stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że niniejsza ustawa stanowi inaczej.
Jak wskazuje art. 21 § 1 pkt. 3 KPA, właściwość miejscową organu administracji publicznej ustala się, w sprawach innych niż dotyczących nieruchomości i prowadzenia zakładu pracy, według miejsca zamieszkania (siedziby) w kraju, a w braku zamieszkania w kraju – według miejsca pobytu strony lub jednej ze stron; jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju zamieszkania (siedziby) lub pobytu – według miejsca ostatniego ich zamieszkania (siedziby) lub pobytu w kraju.
Wziąwszy pod uwagę powyżej wskazane przepisy należy stwierdzić, iż dla osoby bezdomnej, tak jak Pani niemającej miejsca zamieszkania na terenie Polski, właściwym oddziałem lub inspektoratem ZUS, do którego powinna Pani złożyć wniosek o przyznanie renty rodzinnej po byłym mężu, jest oddział lub inspektorat ZUS właściwy ze względu na Pani aktualne miejsce pobytu w Polsce.
Stan prawny na dzień 4.03.2012 r.
