Artykuły

Niejednokrotnie zdarzają się sytuacje, w których w toku postępowania egzekucyjnego dochodzi do zajęcia wpływających na rachunki bankowe kwot, które zgodnie z przepisami są wolne od egzekucji. Dotyczy to w szczególności świadczeń z pomocy społecznej i innych świadczeń socjalnych czy też wynagrodzenia za pracę, które po potrąceniu przez pracodawcę wpływa na konto bankowe w kwocie wolnej od egzekucji.
Zajęcie rachunku bankowego, w powyższych sytuacjach, staje się de facto zajęciem środków, które są wolne od egzekucji. Jest to możliwe ponieważ formalnie komornik zajmuje środki na koncie bankowym a nie np. zasiłek stały czy alimenty. Dokonując zajęcia rachunku bankowego posiadanego przez dłużnika komornik nie ma wiedzy jakie świadczenia wpływają na konto bankowe.
Oczywiście komornik powinien zwolnić spod zajęcia rachunku bankowego środki, które wpływają na konto a są wolne od egzekucji, ale wymaga to interwencji u komornika co może być czasochłonne.
Jest także oczywistym, że zajęcie rachunku bankowego, na który wpływają wyłącznie świadczenia wolne od egzekucji powoduje, że rodziny korzystające z tych świadczeń zostają pozbawione środków niezbędnych do zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb.

Wychodząc naprzeciw konieczności zabezpieczenia interesów osób korzystających ze świadczeń socjalnych, które nie podlegają egzekucji ustawodawca znowelizował przepisy Prawa bankowego wprowadzająco systemu bankowego instytucję rachunków rodzinnych.
Głównym założeniem rachunków rodzinnych jest to, że komornik nie może dokonać zajęcia takiego konta a jednocześnie na to konto mogą wpływać wyłącznie określone środki niepodlegające egzekucji.

Banki mogą prowadzić rachunki rodzinne od dnia 20 sierpnia 2016 r. – w ten dzień weszła w życie nowelizacja Prawa bankowego.

Rachunki rodzinne są specyficzną formą  rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych prowadzonych przez banki.

Rachunki rodzinne mogą być prowadzone wyłącznie dla osób fizycznych, którym przyznano świadczenia niepodlegające egzekucji.
Świadczeniami niepodlegającymi egzekucji są, zgodnie z Prawem bankowym:

• świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów - świadczenia z funduszu alimentacyjnego
• zasiłek rodzinny i dodatki do niego
• świadczenie rodzicielskie („kosiniakowe”)
• świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny, specjalny zasiłek opiekuńczy oraz świadczenie pielęgnacyjne
• zasiłek dla opiekunów wypłacany na podstawie ustawy z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów
• zasiłek pielęgnacyjny i dodatek pielęgnacyjny
• jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka („becikowe”)
• jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia ich dziecka wypłacana przez gminę („gminne becikowe”)
• dodatkowe świadczenia na rzecz rodziny ustanawiane przez gminy
• dodatek dla sierot zupełnych
• świadczenia z pomocy społecznej: zasiłek stały, zasiłek okresowy, zasiłek celowy, specjalny zasiłek celowy, zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie, pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki, świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, wynagrodzenie należne opiekunowi z tytułu sprawowania opieki przyznane przez sąd
• świadczenia integracyjne wypłacane na podstawie ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym
• świadczenie wychowawcze („500 +”)
• świadczenia porodowe
• świadczenia wypłacane na podstawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej: zwrot kosztów dla rodzin wspierających, świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania dziecka dla rodziny zastępczej wraz z dodatkiem wychowawczym, dodatek na dziecko niepełnosprawne, dodatek na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej na podstawie ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich dofinansowanie do wypoczynku poza miejscem zamieszkania dziecka,  świadczenie na pokrycie niezbędnych kosztów związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka oraz kosztów związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych zdarzeń mających wpływ na jakość sprawowanej opieki, świadczenie na pokrycie kosztów związanych z przeprowadzeniem niezbędnego remontu lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego, środki finansowe dla prowadzącego rodzinny dom dziecka, pomoc na kontynuowanie nauki, usamodzielnienie i zagospodarowanie, środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego, środki finansowe dla prowadzącego rodzinny dom dziecka

Na rachunek rodzinny mogą być wpłacane wyłącznie ww. środki pieniężne pochodzące ze świadczeń niepodlegających egzekucji. Wpłaty na rachunek rodzinny mogą być dokonywane wyłącznie z rachunków bankowych jednostek wypłacających świadczenia niepodlegające egzekucji.
Nie ma zatem możliwości, aby na rachunek rodzinny wpływały inne świadczenia niż określone w Prawie bankowym np. wynagrodzenie za pracę już po potrąceniu na poczet egzekucji przez pracodawcę wpływające na konto w kwocie wolnej od egzekucji.

Również alimenty płacone przez zobowiązanych nie mogą być wpłacane na rachunki rodzinne.

Zawierając umowę o prowadzenie rachunku rodzinnego należy wskazać numery rachunków bankowych instytucji wypłacających świadczenia. Zgodnie bowiem z przepisami umowa rachunku rodzinnego musi określać numery rachunków bankowych jednostek wypłacających świadczenia niepodlegające egzekucji, z których dokonywane są wpłaty na rachunek rodzinny. Zaświadczenia o numerach tych rachunków, wydane przez jednostki wypłacające świadczenia niepodlegające egzekucji, powinny stanowić załączniki do umowy rachunku rodzinnego.

Istotnym dla osób uzyskujących świadczenia niepodlegające zajęciu jest to, że otwarcie i prowadzenie rachunku rodzinnego oraz wypłaty z tego rachunku w banku, w którym rachunek jest prowadzony, są wolne od jakichkolwiek opłat i prowizji. Bank nie może pobierać opłat i prowizji za wydanie instrumentu płatniczego do rachunku rodzinnego (kart bankomatowych), jego miesięczne utrzymanie oraz wypłaty z wykorzystaniem tego instrumentu przy użyciu bankomatów tego banku.

Stan prawny na dzień 15.10.2016 r.