Moja ciocia została umieszczona w DPS dla Kombatantów przed 2004 r. Jej dochodem jest renta rodzinna po mężu, która po waloryzacji od 1 marca 2014 r. wynosi brutto 1653,47 zł. Do tego dostaje dodatki: energetyczny w kwocie 165,71 zł oraz kompensacyjny 31,01 zł. ZUS zmniejsza świadczenie za pobyt w DPS o 1202,62 zł i do wypłaty na ręce ciotki pozostaje 647,57 zł (tak w decyzji ZUS-u). Nie jest to kwota opłaty za pobyt właściwa w świetle ustawy o pomocy społecznej wg DPS-u, zatem DPS dla Kombatantów wylicza różnicę, czasem "do zwrotu" obecnie "dopłaty". Teraz wyliczył dopłatę w wysokości 46,61 zł. DPS nawet poprawił na większą kwotę. Mnie z wyliczeń wychodzi kwota do zwrotu. Czy DPS słusznie żąda dopłaty do odpłatności za pobyt w DPS w konkretnej sytuacji?
Monika
Szanowna Pani,
Jako, że ciocia została przyjęta do domu pomocy społecznej przed 2004 r. to wskazać należy, iż stosownie do treści art. 87 ust. 8 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego osoby, które zostały przyjęte do domu pomocy społecznej przed dniem 1 stycznia 2004 r. oraz osoby posiadające skierowania do domu pomocy społecznej wydane przed dniem 1 stycznia 2004 r. mają ponosić opłatę na dotychczasowych zasadach. Należy zatem przyjąć, że do ustalenia opłaty za pobyt Pani cioci w domu pomocy społecznej ma zastosowanie art. 35 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2003 r.
Przepis art. 35 w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2003 r. stanowił, że pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny a miesięczną opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej osoby pełnoletniej posiadającej dochód ustala się w wysokości 200% kwoty określonej w art. 4 ust. 1 pkt 1, opłata ta nie może być jednak wyższa niż 70% dochodu osoby przebywającej w domu pomocy społecznej. Przy czym ust. 3 tego artykułu stanowił, że opłata, o której mowa w ust. 1 pkt 1-3 zostaje podwyższona do pełnego utrzymania, nie więcej niż do 70% dochodu osoby lub na osobę w rodzinie, po osiągnięciu przez dom pomocy społecznej standardu zgodnie z art. 20 ust. 2.
Zgodnie z powyższymi regulacjami opłata za pobyt w domu pomocy społecznej wynosiła 200% kryterium dochodowego, ale jeżeli dochód uzyskiwany przez pensjonariusza był niższy od tej kwoty, to wówczas odpłatność nie mogła przekroczyć 70% ustalonego dochodu. Ustawodawca zastrzegł jednak (od dnia 1 października 2003 r.), że zasady te obowiązują do czasu spełnienia przez placówkę wymaganych standardów. Po uzyskaniu przez placówkę stosownego zezwolenia opłata za pobyt w domu pomocy społecznej zostaje podwyższona do pełnego kosztu utrzymania, nie więcej jednak niż 70% dochodu osoby lub na osobę w rodzinie.
Mając na względzie powyższe Pani ciocia jest zobowiązana jest do wnoszenia opłaty z tytułu pobytu w domu pomocy społecznej w wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania, nie więcej jednak niż 70% uzyskiwanego dochodu.
Jak wskazuje art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej, za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o:
- miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych
- składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach
- kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób
Art. 2a pkt 2 ustawy z 1990 r. wskazywał, że dochód rodziny to suma miesięcznych dochodów osób w rodzinie z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszona o miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych, składki z tytułu ubezpieczeń: zdrowotnego określonego w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, emerytalnego, rentowych i chorobowego, określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, oraz o kwotę wysokości alimentów, świadczonych przez osoby w rodzinie na rzecz innych osób, jednorazowe pieniężne świadczenia socjalne oraz świadczenia w naturze, a także kwotę zwiększenia zasiłku rodzinnego na trzecie i kolejne dziecko oraz dziecko samotnej matki, uprawnione do zasiłku pielęgnacyjnego; w odniesieniu do osób prowadzących działalność gospodarczą oraz osób z nimi współpracujących za dochód przyjmuje się wysokość podaną w oświadczeniu potwierdzonym przez urząd skarbowy; nie stanowią dochodu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenie zdrowotne płacone przez ośrodki pomocy społecznej.
Podkreślić należy wyraźnie, że należność, o której mowa w art. 61 ust. 2 pkt 1 aktualnej ustawy o pomocy społecznej oraz w art. 2a pkt 2 poprzednio obowiązującej ustawy, wyrażona jest w kwotach netto (to co osoba dostaje „do ręki”).
Dochód Pani cioci to 1578,32 zł. Na ten dochód składają się: renta rodzinna w wysokości 1381,60 zł, ryczałt energetyczny w kwocie 165,71 zł i dodatek kompensacyjny w wysokości 31,01 zł.
Mając na względzie powyższe należy wskazać, że ciocia powinna ponosić odpłatność za pobyt w domu pomocy społecznej w wysokości 1104,82 zł.
Zgodnie z art. 139 ust. 1 pkt 10 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ze świadczeń pieniężnych określonych w ustawie - po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych - podlegają potrąceniu, z uwzględnieniem art. 141, odpłatności za pobyt osób uprawnionych do świadczeń w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych. Stosownie do powołanego przepisu organ rentowy dokonuje tych potrąceń na wniosek dyrektora placówki.
Według art. 140 ust. 4 pkt 3 jeżeli potrąceniu podlegają należności związane z odpłatnością za pobyt osób uprawnionych do świadczeń w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych, potrącenia 65% miesięcznego świadczenia.
Potrącenie, o którym mowa w art. 140 ust 4 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, odbywa się na świadczeniu brutto.
ZUS potrąca 65% z kwoty 1850,19 zł (1.653,47 renty rodzinnej, ryczałt energetyczny 165,71 zł i dodatek kompensacyjny 31,01 zł).
65% z 1850,19 zł to 1202,62 zł.
Po przekazaniu przez ZUS środków na konto domu pomocy społecznej powstaje nadpłata – ZUS przekazuje 1202,62 zł a ciocia powinna ponosić odpłatność w wysokości 1104,82 zł. Nadpłata wynosi zatem 97,80 zł miesięcznie.
Różnice w kwotach przekazanych przez ZUS i należnych domu pomocy społecznej nakładają na dom pomocy społecznej obowiązek zwrotu różnicy nadpłaconej kwoty.
Dodam, że w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2012 r., sygn. akt II BU 3/2011(OSNP 2013/3-4 poz. 45) stwierdzono, że zasady opłacania przez emeryta (rencistę) kosztów pobytu w domu pomocy społecznej określają przepisy ustawy z o pomocy społecznej, a nie przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Z uzasadnienia tego wyroku wynika, że błędnym jest przyjęcie, że potrącenie z tytułu pobytu wnioskodawcy w Domu Pomocy Społecznej wynosi 65% świadczenia emerytalnego brutto, gdy w istocie owe 65% stanowi wyłącznie granicę możliwych do dokonania przez organ rentowy potrąceń brutto, wynikających z przepisu art. 140 ust. 4 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach. ZUS powinien dokonywać potrącenia w wysokości opłaty za pobytu w DPS ustalonej na podstawie ustawy o pomocy społecznej, nie więcej niż 65% świadczenia.
Przekładając ten wyrok na sytuację Pani cioci wskazać należy, że ZUS powinien potrącać kwotę opłaty za DPS w wysokości 1104,82 zł, a nie 1202,62 zł. 65% świadczenia to górna granica, do której mogą być dokonywane potrącenia.
Dodam także, że różne interpretacje dotyczą także tego czy ZUS powinien dokonywać potrąceń wyłącznie z renty lub emerytury czy też należy uwzględnić także dodatki do świadczenia. Moim zdaniem może dokonywać potrąceń z uwzględnieniem dodatków.
Dom pomocy społecznej winien pobierać od Pani cioci opłatę w wysokości ustalonej zgodnie z ustawą o pomocy społecznej. Jeżeli powstają jakieś nadpłaty winien je zwrócić cioci.
Opłata za pobyt w domu pomocy społecznej jest ustalana w decyzji w sprawie odpłatności. Pani ciocia powinna ponosić taką opłatę jaką ustalono w takiej decyzji. Dom pomocy społecznej nie powinien żądać od cioci zapłaty wyższych kwot.
Myślę, że w sprawie warto wystąpić do ZUS aby dokonywał potrąceń w wysokości ponoszonej przez ciocię opłaty za pobyt w DPS (zgodnie z decyzją). Można powołać się na w/w wyrok Sądu Najwyższego zgodnie, z którym ZUS powinien potrącać kwotę opłaty obliczoną zgodnie z przepisami ustawy o pomocy społecznej.
Oczywiście należy wystąpić do domu pomocy społecznej z wnioskiem o przedstawienie dokładnych rozliczeń środków jakie wpłynęły na konto DPS z uwzględnieniem kwot tytułem opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej.
Stan prawny na dzień 22.06.2014 r.
