Artykuły

Jestem wdowcem. Zamierzam się ożenić z kobietą, która nie ma żadnego majątku. Ja posiadam trzy mieszkania – w jednym z nich mieszkam (i będziemy mieszkać wspólnie) , a dwa wynajmuję.
Czy moja przyszła żona wraz z zamążpójściem stanie się współwłaścicielem moich mieszkań? Moje dzieci obawiają się, że przyszła żona przejmie te mieszkania.
Chciałbym, aby po mojej śmierci moje dzieci (mam dwoje) i żona otrzymali po mieszkaniu. Jak właściwie sporządzić testament?

Szczepan

Szanowny Panie,

Po zawarciu związku małżeńskiego mieszkania, których jest Pan właścicielem będą nadal stanowiły Pana własność – będą one składnikiem Pana majątku osobistego.

Stosownie do art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Przepis art. 33 pkt. 1 KRO, jednoznacznie wskazuje, iż  do majątku osobistego każdego z małżonków należą przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej.

Z uwagi na powyższe należy stwierdzić, iż prawo własności mieszkań, jako nabyte przed zawarciem przez Pana związku małżeńskiego będzie stanowiło wyłącznie Pana własność. Żona przez zawarcie związku małżeńskiego nie stanie się współwłaścicielem mieszkań.

Natomiast powinien Pan pamiętać, iż zgodnie z art. 31 § 2 pkt. 2 KRO, do majątku wspólnego należą w szczególności dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków.
Tak więc dochód z najmu mieszkań – czynszu, będzie stanowił składnik majątku wspólnego małżeńskiego.

Jeżeli Pana wolą jest, aby poszczególne, konkretne mieszkania przypadły po Pana śmierci konkretnym osobom to najlepszym rozwiązaniem będzie ustanowienie zapisów windykacyjnych na rzecz żony i dzieci.

Zapis windykacyjny jest nową instytucją prawa spadkowego (wprowadzoną do systemu prawa od października 2011 r.) pozwalającą na przeznaczenie w testamencie konkretnej rzeczy dla konkretnej osoby.
Dotychczas nie było możliwe nabycie przez spadkobiercę konkretnej rzeczy - art. 961 Kodeksu cywilnego wskazuje, iż jeżeli spadkodawca przeznaczył oznaczonej osobie w testamencie poszczególne przedmioty majątkowe, które wyczerpują prawie cały spadek, osobę tę poczytuje się w razie wątpliwości nie za zapisobiercę, lecz za spadkobiercę powołanego do całego spadku. Jeżeli takie rozrządzenie testamentowe zostało dokonane na rzecz kilku osób, osoby te poczytuje się w razie wątpliwości za powołane do całego spadku w częściach ułamkowych odpowiadających stosunkowi wartości przeznaczonych im przedmiotów.

Według art. 981¹ § 1 Kodeksu cywilnego, w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego spadkodawca może postanowić, że oznaczona osoba nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku (zapis windykacyjny).
Stosownie do § 2 art. 981¹ KC, przedmiotem zapisu windykacyjnego może być:

1. rzecz oznaczona co do tożsamości
2. zbywalne prawo majątkowe
3. przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne
4. ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności

Jeżeli więc chce Pan tak rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci, że poszczególne mieszkania przypadną żonie i dzieciom powinien Pan sporządzić testament, w którym ustanowi Pan zapisy windykacyjne na rzecz żony i dzieci.
Zapis windykacyjny może być ustanowiony wyłącznie w testamencie notarialnym.

Jeżeli ustanowi Pan zapisy windykacyjne na rzecz żony i dzieci, to z chwilą Pana śmierci, każdy z nich nabędzie własność przeznaczonego dla niego w zapisie windykacyjnym mieszkania.

Stan prawny na dzień 12.02.2014 r.