Uzgodniłam z siostrą wysokość należnego jej zachowku po mamie. Jak postępować, aby po wypłacie zachowku siostra nie rościła sobie jeszcze jakiś praw do zachowku i nie pozwała mnie do sądu.
Czy istnieje typowy tekst takiej umowy? Czy taka umowa powinna być w formie notarialnej?
Zależy mi na tym, żeby umowa miała właściwą, niepodlegającą w przyszłości podważeniu formę.
Czy od takiej umowy płaci się podatek od czynności cywilno-prawnych?
Elżbieta
Szanowna Pani,
Jeżeli uzgodni Pani z siostrą wysokość należnego jej zachowku i Pani wypłaci siostrze ustaloną kwotę to warto, aby Pani otrzymała od siostry stosowne, najlepiej pisemne potwierdzenie otrzymania przez nią zachowku po mamie. Warto, aby w takim potwierdzeniu siostra oświadczyła, że zapłacona jej kwota wyczerpuje jej roszczenia z tytułu zachowku po mamie.
Potwierdzenie może brzmieć „Ja, imię nazwisko, potwierdzam, iż przyjęłam od imię nazwisko kwotę XXX zł tytułem należnego mi zachowku po zmarłej w dniu xx.xx.xxxx imię nazwisko spadkodawcy. Oświadczam, że wypłacona mi kwota wyczerpuje moje roszczenia związane z zachowkiem po imię nazwisko spadkodawczyni”.
Takie potwierdzenie będzie wystarczające dla celów dowodowych w przypadku gdyby siostra wystąpiła z pozwem o zapłatę zachowku. Potwierdzenie otrzymania zachowku będzie wystarczające dla uznania, że przyjęła ona od Pani kwotę, która wyczerpuje jej roszczenie o zachowek.
Jeżeli mimo otrzymania uzgodnionej kwoty tytułem zachowku Pani siostra wystąpiłaby do sądu z pozwem o zachowek sąd po przedstawieniu przez Panią takiego potwierdzenia oddaliłby z pewnością pozew.
Dla celów dowodowych wystarczający może być dowód przelewu bankowego na konto siostry czy dowód przekazu pocztowego (warto wskazać, że pieniądze są wpłacane tytułem zachowku). Jednak w takim wypadku brak będzie oświadczenia siostry o tym, że wypłacona jej kwota wyczerpuje jej roszczenie o zachowek co może być dla Pani niekorzystne – siostra może ubiegać się o uzupełnienie kwoty należnego jej zachowku.
Forma pisemna dla potwierdzenia otrzymania zachowku będzie wystarczająca. Można oczywiście potwierdzić podpis pod takim oświadczeniem siostry u notariusza lub nawet sporządzić potwierdzenie w formie notarialnej, ale ważność takich oświadczeń będzie taka sama. Forma notarialna może być pomocna w sytuacji, w której potwierdzenie otrzymania danej kwoty tytułem zachowku dokonane przez siostrę i jej oświadczenie, że ta kwota wyczerpuje jej roszczenie o zachowek ulegnie zniszczeniu lub zaginięciu.
Można oczywiście takie oświadczenie o otrzymaniu przez siostrę zachowku zastąpić bardziej rozbudowaną formą, zwłaszcza jeżeli uzgodnicie Panie, że zapłata należnego zachowku nastąpi dopiero w przyszłości. Może się Pani z siostrą umówić odnośnie terminu wypłacenia jej zachowku czy tego czy zachowek zostanie wypłacony jednorazowo czy ratalnie.
W takiej umowie (umowie odnośnie terminów zapłaty zachowku) powinny się znaleźć następujące elementy:
- Oznaczenie stron (Pani i siostra)
- Określenie zobowiązania (Pani i siostra oświadczają zgodnie, że tytułem zachowku po zmarłej w dniu xx.xx.xxxx r. mamie jest Pani zobowiązana do zapłaty na rzecz siostry kwoty xx zł)
- Oświadczenie siostry, że kwota powyższa wyczerpuje jej roszczenie o zachowek po mamie (w Pani interesie jest, aby taki punkt się znalazł w umowie)
- Określenie sposobu i terminu zapłaty (np. strony uzgadniają, że zapłata należnego siostrze zachowku nastąpi do dnia xx.xx.xxxx na konto siostry, albo strony uzgadniają, że zapłata należnego siostrze zachowku nastąpi w x ratach po xx zł płatnych w następujących terminach – do xx.xx.xxxx r., xx.xx.xxxx r., itp., na konto siostry)
Umowa odnosząca się do zapłaty należnego siostrze zachowku może zawierać też inne postanowienia, na przykład:
- Wskazanie, że brak zapłaty określonej powyżej kwoty w uzgodnionym terminie spowoduje natychmiastową wymagalność całej należnej siostrze kwoty zachowku (zapis korzystny dla siostry)
- Dobrowolne poddanie się przez Pani egzekucji ustalonej tytułem zachowku kwoty, w sytuacji, w której nie wywiąże się Pani ze zobowiązania zapłaty określonej w umowie kwoty w terminie – jest to możliwe jeżeli ugoda co do sposobu i terminu zapłaty będzie zawarta w formie aktu notarialnego (zapis korzystny dla siostry)
Dobrowolne poddanie się egzekucji pozwali siostrze prowadzenie egzekucji ustalonych tytułem zachowku kwot bez konieczności przeprowadzania postępowania sądowego. Jak wskazuje art. 777 § 1 pkt. 4 Kodeksu postępowania cywilnego tytułem egzekucyjnym jest akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub uiszczenia rzeczy oznaczonych co do gatunku, ilościowo w akcie oznaczonych, albo też obowiązek wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, lokalu, nieruchomości lub statku wpisanego do rejestru gdy termin zapłaty, uiszczenia lub wydania jest w akcie wskazany.
Odnośnie podatku od czynności cywilnoprawnych to w związku z zapłatą zachowku czy zawarciem umowy związanej w wypłatą zachowku to nie będzie obowiązku zapłaty podatku. Po pierwsze podstawą zapłaty zachowku jest ustawa, a nie umowa, a po drugie stosownie do ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2010 r. Nr 101, poz.649 ze zm.) podatkowi podlegają tylko enumeratywnie wskazane w ustawie czynności cywilnoprawne:
- umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych
- umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku
- umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy
- umowy dożywocia
- umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat
- ustanowienie hipoteki
- ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności
- umowy depozytu nieprawidłowego
- umowy spółki
Pani siostra powinna pamiętać o tym, iż w związku z otrzymaniem zachowku pojawia się obowiązek podatkowy w zakresie podatku od spadków i darowizn (z tym, że może ona skorzystać ze zwolnienia jeżeli zgłosi nabycie środków pieniężnych tytułem zachowku do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od chwili ich nabycia).
Stan prawny na dzień 18.04.2014 r.
