Artykuły

Płacenie alimentów a ustalenie wysokości dochodu w pomocy społecznej

Korzystam z pomocy społecznej. Mam umiarkowany stopień niepełnosprawności. Prowadzę jednoosobowe gospodarstwo domowe. Przez długi czas byłem bezrobotny. Korzystałem z pomocy społecznej – miałem przyznany zasiłek stały w wysokości 444 zł miesięcznie.
Miesiąc temu podjąłem pracę na 1/2 etatu, co zgłosiłem pracownikowi socjalnemu. Moje zarobki to 1000 zł miesięcznie.
Jako, że byłem bezrobotny nie płaciłem alimentów – 400 zł miesięcznie. W związku z podjęciem pracy komornik zajął moje wynagrodzenie. Zabiera mi 600 zł miesięcznie (60 % wynagrodzenia). Z tego 400 zł przeznaczane jest na alimenty bieżące, 90 zł na koszty egzekucji, a reszta  110 zł jest przeznaczane na alimenty zaległe.
Pracownik socjalny powiedział mi, że ze względu na to, że przekraczam kryterium dochodowe nie będzie mi przysługiwała pomoc z MOPS. Powiedział mi też, że od mojego dochodu odejmuje się wyłącznie alimenty bieżące (czyli 400 zł) i nie ma podstaw prawnych, aby od mojego dochodu odliczyć kwoty egzekwowanych alimentów zaległych.
Czy pracownik socjalny miał rację?


Kuba

 

 


 

 

Szanowny Panie,


Od 1 października 2012 r. dla osoby samotnie gospodarującej obowiązuje kryterium dochodowe w wysokości 542 zł miesięcznie.


Art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej wskazuje, że prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej przysługuje osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 542 zł miesięcznie, przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art. 7 pkt 2-15 (a więc sieroctwa, bezdomności, bezrobocia, niepełnosprawności, długotrwałej lub ciężkiej choroby, przemocy w rodzinie,  potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi, potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności, bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych, trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, alkoholizmu lub narkomanii, zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej, klęski żywiołowej lub ekologicznej) lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy społecznej.


Zgodnie z art. 8 ust. 3 ustawy, za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o: 

  1. miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych
  2. składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach
  3. kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób


Przepisy ustawy o pomocy społecznej nie wskazują, że od przychodu odliczeniu podlegają wyłącznie alimenty bieżące. Skoro ustawodawca nie wskazał, że przy ustalaniu dochodu, od kwoty przychodu odlicza się płacone przez stronę alimenty bieżące, to moim zdaniem należy uznać, iż od przychodu odlicza się wszystkie płacone przez stronę alimenty, a więc nie tylko bieżące, ale także zaległe.


Powyższe ma odzwierciedlenie także w orzecznictwie sądów administracyjnych. Np. w wyroku wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 18 stycznia 2011 r., sygn. akt. IV SA/Gl 406/2010 (LexPolonica nr 2508331) wskazano wyraźnie, iż w celu prawidłowego ustalenia wysokości osiąganych przychodów należy odliczyć od dochodu skarżącego tak świadczone przez niego alimenty bieżące jak i płacone kwoty alimentów zaległych.
W innym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach - z dnia 15 czerwca 2010 r. sygn. akt. IV SA/Gl 868/2009 (LexPolonica nr 2371910) stwierdzono, że art. 8 ust. 3 pkt 3 ustawy o pomocy społecznej nie zezwala na różnicowanie świadczonych przez stronę alimentów jako bieżących i zaległych.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 września 2009 r., sygn. akt. I OSK 94/2009 (LexPolonica nr 2475026) wskazuje, że przepis art. 8 ust. 3 pkt. 3 ustawy o pomocy społecznej mówi wyraźnie o alimentach świadczonych na rzecz innych osób, nie precyzując czy świadczenie to ma być dobrowolne czy nie, a także czy mają to być alimenty bieżące czy zaległe.
Taki sam pogląd wyrażono również w wyrokach wojewódzkich sądów administracyjnych: np. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 27 października 2010 r., sygn. akt II SA/Sz 600/2010, w wyroku tegoż sądu z dnia 27 października 2010 r. sygn. akt II SA/Sz 598/2010 i z dnia 27 października 2010 r. sygn. akt. II SA/Sz 599/2010, w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 25 marca 2010 r., sygn. akt IV SA/Gl 347/2009.


Wskażę jednak, że sprawa nie jest jednoznaczna i moja interpretacja, jak i interpretacja sądów administracyjnych dokonana w w/w postępowaniach nie jest jedyną. Można spotkać się z odmienną wykładnią wskazującą, że odliczeniu od przychodu podlegają wyłącznie kwoty bieżących alimentów. Taką wykładnię stosowały także sądy administracyjne.


I tak np. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 czerwca 2009 r., sygn. akt I OSK 1121/2008 (LexPolonica nr 2475627) stwierdzono, że generalnie za dochód miesięczny uważane są wszystkie przychody bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, pomniejszone o miesięczne obciążenia podatkiem dochodowym, składką na ubezpieczenie zdrowotne i świadczone alimenty. Obciążenia pomniejszające dochód są wymienione enumeratywnie i stanowią katalog zamknięty. Dobrowolnie płacone przez skarżącego alimenty nie podlegają odliczeniu. Odliczeniu od przychodu podlega wyłącznie kwota miesięcznych bieżących alimentów należnych osobie uprawnionej na podstawie tytułu prawnego tj. bez kwot zaległych świadczeń i ewentualnych odsetek oraz kosztów egzekucyjnych.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 31 października 2008 r., sygn. akt IV SA/Gl 282/2008 (ONSAiWSA 2010/2 poz. 33) wskazuje, że odliczeniu od przychodów osoby ubiegającej się o zasiłek (art. 8 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, Dz. U. 2004 r. Nr 64 poz. 593 ze zm.) podlega wyłącznie kwota miesięcznych bieżących alimentów należnych osobie uprawnionej na podstawie prawnego tytułu, bez kwot zaległych świadczeń i ewentualnych odsetek oraz kosztów egzekucyjnych.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 24 czerwca 2008 r. sygn. akt IV SA/Gl 6/2008 (LexPolonica nr 2002834) wskazano, że w pojęciu alimentów świadczonych na rzecz innych osób mieszczą się wyłącznie te kwoty, które odpowiadają bieżącym ratom. Zaległości alimentacyjne nie są natomiast świadczeniem, które może wpływać na wysokość dochodu osoby uprawnionej do świadczeń z pomocy społecznej.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 lutego 2012 r., sygn. akt. I OSK 1433/2011 (LexPolonica nr 3892108), wyjątek z punktu 3 ust. 3 art. 8 u.p.s. ma szczególnie silne uzasadnienie aksjologiczne (wyłącznie z uwagi na interes uprawnionego do alimentacji) i jako wyjątek, nie może być interpretowany rozszerzająco. Z wyjątku określonego art. 8 ust. 3 pkt 3 u.p.s. korzystać może tylko ten zobowiązany, który spłaca alimenty zgodnie z prawem - zatem w wysokości i w terminie określonym tytułem wykonawczym. W przeciwnym wypadku zobowiązany korzystałby dwakroć z naruszania przez siebie prawa - za pierwszym razem nie wykonując swego skonkretyzowanego obowiązku terminowo i należycie (popełniając delikt cywilnoprawny wobec uprawnionego do świadczeń alimentacyjnych), drugi raz - uzyskując pomniejszenie dochodu w rozmiarze większym, niż osoba w takiej samej sytuacji prawnej i faktycznej, która swe świadczenia łożyła należycie i w terminie. 


Proszę zwrócić uwagę, że z powyższych orzeczeń sądów wynika, że np. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w kwestii tego czy odlicza się od przychodu zaległe alimenty ustalając dochód osoby korzystającej prezentuje odmienne stanowisko.


Radziłbym w Pana przypadku, po wydaniu decyzji odmawiającej przyznania Panu świadczenia, w której w uzasadnieniu organ wskaże, że odmawia świadczenia ze względu na przekroczenie kryterium dochodowego oraz że od przychodu odlicza wyłącznie alimenty bieżące, złożyć odwołanie od tej decyzji do Samorządowego Kolegium Odwoławczego.
Jeżeli i SKO uzna, że decyzja jest prawidłowa i MOPS prawidłowo odliczył od Pana wynagrodzenia wyłącznie alimenty bieżące to przysługuje Panu skarga na decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.  Istnieje szansa, że sąd administracyjny zastosuje pozytywną dla Pana interpretację przepisów zgodnie z którą odliczeniu podlegają kwoty wszystkich świadczonych alimentów, zarówno bieżących jak i zaległych.

 

 

Stan prawny na dzień 2.10.2012 r.





  • Data2012-10-02
  • AutorŁukasz Obrał

Zadaj pytanie prawnikowi

regulamin
Jeśli chcesz dodać więcej załączników wyślij e-mail na kontakt@prawo-porady.pl