Odrzuciłem spadek po moim ojcu dwa lata temu. Teraz zmarł mój dziadek. Pozostawił testament, w którym do spadku powołał tylko dwoje dzieci, które miał z drugą żoną (mój ojciec był jedynym dzieckiem z pierwszego małżeństwa).
Czy mam prawo do zachowku po dziadku skoro odrzuciłem spadek po ojcu?
Michał
Szanowny Panie!
Jak wskazuje art. 991 § 1 kodeksu cywilnego, zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek).
Pan jest zstępnym swojego dziadka i gdyby miało miejsce dziedziczenie ustawowe to byłby Pan powołany do spadku z mocy ustawy i dziedziczyłby Pan po dziadku.
Wynika to z art. 931 kc.
§ 1 tego artykułu wskazuje, że w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.
Natomiast w myśl § 2, jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.
Jak wskazuje Pan w pytaniu, odrzucił Pan spadek po swoim zmarłym ojcu. Skutki odrzucenia spadku określone są w art. 1020 kc, zgodnie z którym, spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.
Odrzucając spadek został Pan wyłączony od dziedziczenia po swoim ojcu i jest Pan traktowany przy ustalaniu kręgu osób dziedziczących po Pana ojcu tak jakby Pan zmarł przed nim.
To, że odrzucił Pan spadek po ojcu nie powoduje, że nie może Pan dziedziczyć po dziadku, który zmarł po Pana ojcu. Wyłączenie od dziedziczenia dotyczy wyłącznie spadkobrania po tym spadkodawcy, po którym spadek został odrzucony. Nie ma to wpływu na dziedziczenie po innych osobach.
Z uwagi na to, że Pana ojciec zmarł przed dziadkiem jest Pan w kręgu spadkobierców ustawowych dziadka (stosownie do art. 931 kc § 1 kc) i jednocześnie jest Pan uprawnionym do zachowku (na mocy art. 991 § 1 kc).
Z dziedziczenia po dziadku byłby Pan wyłączony gdyby został Pan powołany do spadku i odrzucił spadek, gdyby został Pan uznany za niegodnego dziedziczenia lub gdyby zawarł Pan z dziadkiem, za jego życia, umowę o zrzeczenie się dziedziczenia (ponadto wyłączony od dziedziczenia może być małżonek spadkodawcy, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione).
Stan prawny na dzień 29.03.2017 r.
