Czy w przypadku śmierci brata, który ma 74 lata będę musiała spłacać jego długi?
Przed 10 laty aktem darowizny przepisałam na niego działkę i udział 3/4 w domu.
Przed 4 laty on aktem darowizny przepisał to z powrotem na mnie (z prawem do dożywotniego użytkowania dla siebie), a od 3lat zaczął zaciągać długi w bankach i różne chwilówki. Brat nie ma żadnego majątku tylko emeryturę.
Izabela
Szanowna Pani,
Pani ewentualna odpowiedzialność za długi brata może mieć podstawę wyłącznie w dziedziczeniu po bracie. Oznacza to, iż będzie Pani odpowiadać za długi brata wyłącznie w przypadku kiedy będzie Pani jego spadkobiercą. W skład spadku wchodzą nie tylko prawa należące do zmarłego ale także jego obowiązki.
Odpowiedzialność za długi Pani brata nie może mieć oparcia w fakcie zawarcia przez Panią i brata umowy (umów) darowizny.
Pani jako rodzeństwo brata będzie Pani brana pod uwagę jako spadkobierca jeżeli:
- zostanie Pani powołana do spadku w testamencie
- brat nie pozostawi testamentu, a Pani będzie w kręgu osób dziedziczących po bracie z mocy ustawy (wedle przepisów Kodeksu cywilnego)
Rodzeństwo jest powołane do spadkobrania z mocy ustawy wówczas jeżeli w chwili śmierci spadkodawcy nie ma on zstępnych (dzieci, wnuki, itd.), małżonka oraz rodziców.
Jeżeli znalazłaby się Pani w kręgu spadkobierców ustawowych brata lub Pani brat sporządziłby testament, w którym powołuje Panią do spadku to nie oznacza to jeszcze, że poniesie Pani odpowiedzialność za długi spadkowe.
Może Pani bowiem odrzucić spadek po Pani bracie co oznaczać będzie, że nie będzie Pani brana pod uwagę jako spadkobierca brata a tym samym nie będzie Pani odpowiadała za długi brata.
Jeżeli odrzuci Pani spadek po bracie to wówczas będzie Pani traktowana tak jakby nie dożyła Pani śmierci brata, a tym samym nie będzie Pani odpowiadała za jego długi wchodzące w skład spadku.
Oczywiście rozpatrując kwestię odrzucenia spadku należy mieć na względzie, że w takim przypadku nie ponosi się odpowiedzialności za długi spadkowe, ale i nie nabywa się (bo nie jest się spadkobiercą) aktywów spadku. W Pani przypadku pisze Pani, że brat nie ma żadnego majątku (czyli aktywów) spadku. W skład spadku po nim wejdą wyłącznie pasywa (długi spadkowe), a zatem odrzucenie spadku nie będzie się wiązało z rezygnacją z jakiś aktywów.
Oświadczenie o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Tym dniem, dla spadkobierców ustawowych, jest najczęściej dzień dowiedzenia się o śmierci spadkodawcy.
Oświadczenie o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem. Przed sądem można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Należy także pamiętać, iż oświadczenie o odrzuceniu spadku nie może być odwołane.
Jeżeli byłaby Pani spadkobiercą ustawowym brata i odrzuciłaby Pani spadek po bracie to wówczas jako spadkobiercy brane pod uwagę byłyby Pani dzieci i ewentualnie dalsi Pani zstępni.
Spadkobierca, który odrzucił spadek traktowany jest jak osoba, która nie dożyła otwarcia spadku, a w przypadku kiedy nie ma małżonka, zstępnych, rodziców i rodzeństwa spadkodawcy to w kręgu spadkobierców ustawowych znajdą się zstępni rodzeństwa (dalszymi spadkobiercami są dziadkowie, zstępni dziadków, dzieci małżonka na kiedy nie ma tych osób Skarb Państwa lub gmina ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego).
Wszystkie osoby brane pod uwagę jako spadkobiercy, prócz gminy i Skarbu Państwa, mogą odrzucić spadek.
Jeżeli spadkodawca pozostawia w spadku nie tylko długi ale także aktywa to można się zastanowić nad przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza powoduje, że odpowiedzialność spadkobiercy za długi spadkowe ograniczona jest do wartości stanu czynnego (aktywów spadku).
Gdyby Pani brat zmarł nie posiadając żadnego czynnego majątku (wartość aktywów spadku równałaby się 0) to wówczas, gdyby przyjęła Pani spadek z dobrodziejstwem inwentarza, de facto nie poniosłaby Pani odpowiedzialności za długi spadkowe.
Jak na wstępie wskazałem fakt darowania bratu nieruchomości a także fakt darowania Pani nieruchomości przez brata nie ma znaczenia dla odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte przez Pani brata.
Darowizna dokonana przez Pani brata mogłaby mieć znaczenie dla kwestii odpowiedzialności za zapłatę zachowku. Obdarowany ponosi bowiem odpowiedzialność za zapłatę zachowku na rzecz uprawnionych.
W kwestii zachowku należy przede wszystkim wskazać, że uprawnionymi do zachowku są wyłącznie zstępni (dzieci, wnuki, itd.), małżonek i rodzice spadkodawcy. Jeżeli zatem Pani brat umrze nie posiadając bliższej rodziny niż Pani to wówczas kwestia zachowku w ogóle nie wchodzi w grę.
Stan prawny na dzień 13.08.2014 r.
