Od 9 lipca 2018 r. obowiązują będą nowe terminy przedawnienia roszczeń pieniężnych. Zmiany w Kodeksie cywilnym w tym względzie zostały wprowadzone na podstawie ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 1104).
Dotychczas przepis art. 118 Kodeksu cywilnego wskazywał, że jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.
Od 9 lipca 2018 r. terminy przedawnienia roszczeń uległy zmianie. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 118 Kodeksu cywilnego, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi:
- sześć lat (termin ogólny)
- trzy lata – w przypadku roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej
Zgodnie z nowymi zasadami, koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Np. jeżeli więc świadczenie okresowe będzie wymagalne w dniu 20 sierpnia 2018 r. to przedawni się ono w dniu 31 grudnia 2021 r. (a nie 21 sierpnia 2021 r.).
Zmiana dotyczy także roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd.
Do tej pory termin przedawnienia takiego roszczenia wynosił lat 10.
Od 9 lipca 2018 r., zgodnie z nowym brzmieniem art. 125 § 1 Kodeksu cywilnego, roszczenia stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd przedawnia się z upływem sześciu lat. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się z upływem trzech lat.
Nowe przepisy wskazują (art. 117 § 21 Kodeksu cywilnego), że po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi.
W myśl art. 1171 § 1 Kodeksu cywilnego, w wyjątkowych przypadkach sąd może, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności.
W tym względzie, zgodnie z § 1 art. 1171 Kodeksu cywilnego, sąd powinien rozważyć w szczególności:
- długość terminu przedawnienia;
- długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia;
- charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia.
Stosownie do przepisów intertemporalnych zawartych w ustawie z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie .
Jeżeli zgodnie nowymi przepisami termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.
Przykładowo, dotychczasowy 10-letni okres przedawnienia rozpoczął bieg w styczniu 2010 r. Z dniem 9 lipca 2018 r. rozpoczyna się 6-letni bieg przedawnienia. 6 lat upłynęłoby z dniem 31 grudnia 2025 r. Jako, że dotychczasowy 10-letni okres przedawnienia zakończyłby się w styczniu 2020 r. to właśnie tą datę bierze się pod uwagę, a nie datę zakończenia 6-letniego okresu przedawnienia.
W przypadku roszczeń konsumentów, które w dniu 9 lipca 2018 r. nie są przedawnione, stosuje się terminy dotychczasowe.
Natomiast roszczenia przedawnione przysługujące przeciwko konsumentowi, co do których do dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej nie podniesiono zarzutu przedawnienia, podlegają z tym dniem skutkom przedawnienia określonym w Kodeksie cywilnym w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą.
Ustawodawca wraz z nowymi przepisami Kodeksu cywilnego dotyczącymi przedawnienia roszczeń, zmienił Kodeks postępowania cywilnego w ten sposób, że składając do sądu pozew o zasądzenie roszczenia (np. o zapłatę określonej kwoty pieniężnej), powód będzie musiał wskazać datę wymagalności roszczenia.
Stan prawny na dzień 9.07.2018 r.
