W 2010 r. zaciągnęłam pożyczkę hipoteczną w wysokości 150 tys. na firmę jako osoba fizyczna zabezpieczony na hipotece naszego mieszkania. Pieniądze przeznaczyliśmy na rozwój działającej firmy. Bank wymagał od męża na pismach bankowych pisemnej zgody na zaciągnięcie tego kredytu przez moją firmę. Ponieważ moja firma działa w branży budowlanej dopadł mnie kryzys i straciłam płynność finansową. Pisałam i chodziłam do banku z prośbą o pomoc w rozwiązaniu mojego problemu ale nic z tego nie wyszło. Dzisiaj odebrałam pisma od komornika wystawione na mnie i na mojego męża jako poręczyciela kredytu!!! W lutym 2012 r. spisaliśmy akt notarialny rozdzielności majątkowej. Proszę o odpowiedź czy mają prawo do egzekucji z majątku i dochodów męża tylko jako osoby wyrażającej zgodę.
Jolanta
Szanowna Pani,
Zgoda Pani męża na zaciągnięcie zobowiązania jest kluczowa dla sprawy. Jak bowiem wskazuje art. 41 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków.
Wyrażenie zgody na zaciągnięcie zobowiązania przez małżonka powoduje, że wierzyciel może prowadzić egzekucję nie tylko przeciwko małżonkowi, który zobowiązanie zaciągnął, ale także przeciwko małżonkowi wyrażającemu zgodę (z majątku wspólnego małżeńskiego).
W sytuacji, w której małżonek nie wyraził zgody na zaciągnięcie zobowiązania przez drugiego małżonka, wierzyciel, stosownie do przepisu art. 41 § 2 KRO, to wierzyciel mógłby żądać zaspokojenia wyłącznie z majątku osobistego dłużnika, z jego wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9, a jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa.
W Państwa przypadku bank może egzekwować wierzytelność z majątku, który stanowił Państwa majątek wspólny małżeński. Wierzyciel (bank) w celu prowadzenia egzekucji mógł uzyskać tytuł wykonawczy skierowany przeciwko obojgu małżonkom. Z tym, że egzekucja będzie ograniczona do majątku objętego wspólnością majątkową.
Fakt zawarcia umowy wprowadzającej w Państwa małżeństwie ustrój rozdzielności majątkowej nie zmienia zakresu odpowiedzialności Pani męża. Nadal wierzyciel może prowadzić egzekucję przeciwko Pani mężowi, z tym, że egzekucja ta powinna być ograniczona do składników majątku męża, które były i byłyby gdyby nie umowa o rozdzielności, częścią majątku wspólnego małżeńskiego.
Jak wskazano w postanowieniu Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 2 lipca 2009 r., sygn. akt V CSK 471/2008 (LexPolonica nr 3854143), umowne wyłączenie wspólności ustawowej - w przeciwieństwie do zniesienia wspólności wyrokiem sądu - jest nieskuteczne wobec wierzyciela, jeżeli nastąpiło ono po powstaniu wierzytelności.
Bank jako wierzyciel, który nie widział o umownym wyłączeniu wspólności ustawowej (a nie mógł wiedzieć, bo rozdzielność została ustanowiona po zaciągnięciu przez Panią kredytu), uzyskał szczególną ochronę prawną polegającą na tym, że wprowadzenie rozdzielności majątkowej jest wobec niego bezskuteczne (tak np.w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 1980 r., sygn. akt III CZP 13/80, OSNCP 1980/7-8 poz. 140, z dnia 9 czerwca 1995 r., sygn. akt III CRN 24/95 OSNC 1995/11 poz. 164 czy z dnia 28 lipca 1998 r., sygn. akt II CKU 34/98, Prokuratura i Prawo - dodatek 1999/1 poz. 36).
Bank może zatem egzekwować roszczenia z tych składników majątku Pani męża, które stanowiłyby składniki majątku wspólnego gdyby umowy o rozdzielności nie zawarto. Może zatem prowadzić egzekucję z wynagrodzenia za pracę męża, rzeczy, które zakupił za swoje wynagrodzenie. W przypadku udzielenia zgody na zaciągnięcie przez Panią kredytu bank nie będzie mógł prowadzić egzekucji z tych składników majątku męża, które stanowiłyby jego majątek osobisty, gdyby umowy o rozdzielności nie zawarto.
W Państwa przypadku ważnym jest także to, że ustanowiono hipotekę na Państwa wspólnym mieszkaniu. To oznacza, że bank może prowadzić egzekucję z tego mieszkania, niezależnie od tego kto jest właścicielem mieszkania, a w szczególności czy właścicielem jest nadal kredytobiorca. Wyrażając zgodę na ustanowienie hipoteki na wspólnym mieszkaniu Pani mąż zgodził się na to, że w razie problemów ze spłatą kredytu zaciągniętego przez Panią, bank będzie mógł prowadzić egzekucję z nieruchomości.
Art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jednolity: Dz. U. 2013 r. poz. 707) wskazuje, że w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka).
Jeżeli Pani mąż nie tylko wyraził zgodę na zaciągnięcie przez Panią zobowiązania, ale także poręczył jej zaciągnięcie (udzielenie zgody na zaciągnięcie zobowiązania nie jest tożsame z poręczeniem) to mąż odpowiada za spłatę zobowiązania całym swoim majątkiem.
Umowa poręczenia uregulowana jest w art. 876 § 1 Kodeksu cywilnego. Stosownie do tego przepisu, przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał.
Zgodnie z art. 881 KC, w braku odmiennego zastrzeżenia poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny.
Jeżeli Pani mąż jest poręczycielem umowy kredytu to odpowiada on za spłatę zobowiązania całym swoim majątkiem (jeżeli tylko wyraził zgodę na zawarcie przez Panią umowy kredytu to odpowiada on z majątku wspólnego małżeńskiego). Odpowiedzialność męża jest solidarna (chyba, że inaczej wynika z zawartej z bankiem umowy). Solidarność zobowiązania polega na tym, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie (czyli od kredytobiorcy i poręczyciela), od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych.
Jeżeli zawarliście Państwo umowę kredytu wspólnie (oboje byliście Państwo kredytobiorcami) to za spłatę kredytu odpowiadacie Państwo wspólnie, a ta odpowiedzialność ma charakter solidarny.
Mając na względzie powyższe należy wskazać, że Pani mąż odpowiada za spłatę Pani zobowiązania z ograniczeniem odpowiedzialności do majątku, który stanowił majątek wspólny małżeński jeżeli wyraził zgodę na zawarcie umowy kredytu lub całym swoim majątkiem jeżeli poręczył ten kredyt.
Prócz tego bank może zaspokoić swoje roszczenia z Państwa wspólnej nieruchomości.
Stan prawny na dzień 21.12.2013 r.
