Jestem kierownikiem w Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska (naprawdę coś takiego jeszcze funkcjonuje).
Z tytułu pełnionej funkcji otrzymuję dodatek w wysokości 65 zł miesięcznie i pracuję jak każdy inny pracownik, a do tego, do moich zadań dochodzi sporządzanie odpowiedniej dokumentacji.
Na umowie o pracę podpisanej lata temu mam wpisaną kwotę wynagrodzenia 760 zł netto. Do tej kwoty dochodzi min. prowizja 0,4 % utargu, stażowe, dodatek kierowniczy i inne dodatki.
Moje pytanie jest następujące, czy prezes spółdzielni konstruujący taką umowę robi to zgodnie z prawem? Czy zgodne z prawem jest to, że na najniższą krajową pracownik musi zarobić wszelkimi dodatkami i premią jaką otrzyma za wypracowany utarg? Czy minimalne wynagrodzenie dotyczy wynagrodzenia zasadniczego?
Czy prezes zarządu GS Samopomoc Chłopska może bez uzgodnienia z kimkolwiek zmienić godziny otwarcia sklepu czy też podjąć decyzję o zatrudnieniu pracownika?
Janina
Szanowna Pani,
Stosownie do art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2002 r. Nr 200, poz. 1679 ze zm.), wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia ustalonego w trybie art. 2 i 4 tej ustawy, z tym, iż zgodnie z ust. 2 art. 6 ustawy, wysokość wynagrodzenia pracownika w okresie jego pierwszego roku pracy, z zastrzeżeniem ust. 3, nie może być niższa niż 80 % wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.
W chwili obecnej minimalne wynagrodzenie miesięczne, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2012 r. (Dz. U. z 2011 r. Nr 192, poz. 1141), wynosi 1500 zł.
Minimalne wynagrodzenie za pracę nie jest tożsame z wynagrodzeniem zasadniczym. Jak bowiem wskazuje art. 6 ust. 4 ustawy, do obliczenia wysokości wynagrodzenia pracownika przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych.
Z tym, iż w myśl ust. 5 art. 6 ustawy, przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia pracownika nie uwzględnia się:
- nagrody jubileuszowej
- odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy
- wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych
Obowiązujące zasady statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określone przez GUS do wynagrodzeń osobowych zaliczają 2. Wynagrodzenia osobowe obejmują w szczególności:
- wynagrodzenia zasadnicze w formie czasowej, akordowej, prowizyjnej i innej
- dodatki za staż pracy oraz inne dodatki (dodatkowe wynagrodzenia) za szczególne właściwości pracy, szczególne kwalifikacje lub warunki pracy
- premie i nagrody regulaminowe i uznaniowe
- dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych
- wynagrodzenia dodatkowe za prace wykonywane w ramach obowiązującego wymiaru czasu pracy, lecz niewynikające z zakresu czynności
- wynagrodzenia za czynności przewidziane do wykonania poza normalnymi godzinami pracy w zakładzie lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (np. dyżury, pełnienie pogotowia domowego)
- wyrównanie do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę
- wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy, wypłacane ze środków pracodawców (wynagrodzenia za urlopy wypoczynkowe i dla poratowania zdrowia, za czas niezdolności do pracy wskutek choroby, za czas przestoju niezawinionego przez pracownika i in.)
- nagrody jubileuszowe, odprawy rentowe i emerytalne, ekwiwalenty pieniężne za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i inne
- uposażenia posłów i senatorów wraz z uposażeniem dodatkowym, odprawy emerytalne, rentowe i parlamentarne posłów i senatorów, odprawy pracowników biur klubów, kół poselskich i senatorskich oraz zespołów parlamentarnych w związku z zakończeniem kadencji Sejmu i Senatu, a także odprawy dla pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru, z którymi został rozwiązany stosunek pracy w związku z upływem kadencji
- świadczenia o charakterze deputatowym (wartość świadczeń w części nieopłaconej przez pracownika) lub ich ekwiwalenty pieniężne (np. deputaty węglowe, energetyczne, środków spożywczych), a także ekwiwalenty za umundurowanie jeśli obowiązek jego noszenia wynika z obowiązujących ustaw
- świadczenia odszkodowawcze (w związku ze skróceniem okresu wypowiedzenia), dodatek wyrównawczy wypłacany pracownikom, których wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej
Powyższą listę należy zweryfikować z uwzględnieniem art. 6 ust. 5 ustawy (vide wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych).
Tak więc sumując takie składniki Pani wynagrodzenia takie jak: wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie prowizyjne, dodatek kierowniczy, dodatek za staż pracy oraz inne dodatki za szczególne właściwości pracy, szczególne kwalifikacje lub warunki pracy, a także premie i nagrody (regulaminowe i uznaniowe), w każdym miesiącu, powinna Pani otrzymać kwotę co najmniej 1500 zł brutto.
Jeżeli w danym miesiącu wynagrodzenie otrzymane przez Panią będzie niższe niż 1500 zł to wówczas pracodawca powinien wypłacić, stosownie do art. 7 ustawy, wyrównanie, tak aby wypłacone wynagrodzenie było równe kwocie 1500 zł brutto (1111,86 netto).
Określenie kwoty wynagrodzenia w umowie jako kwota netto (po potrąceniu należności publicznoprawnych) jest dopuszczalne. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lutego 2001 r., sygn. akt. I PKN 237/2000 (OSNAPiUS 2002/21 poz. 516), gdzie wskazano: (…) Umowa o pracę mogła przewidywać, że pracownik będzie otrzymywać zagwarantowane w umowie wynagrodzenie netto, a pracodawcę będzie obciążać w całości - ze wszystkimi konsekwencjami - obowiązek ponoszenia ze środków własnych podatku z tytułu przychodów z pracy (…) Pracownik miał otrzymywać wynagrodzenie netto (i otrzymał je), a podatek od wynagrodzeń stanowił obciążenie pracodawcy - gdyby powstała konieczność dopłacenia podatku, obciążałoby to wyłącznie pracodawcę (…).
Również określenie części wynagrodzenia jako prowizji od sprzedaży w sklepie jest dopuszczalne przez prawo.
Zwrócę uwagę, że zawierając umowę zgodziła się Pani na to, aby wynagrodzenie było określone kwotą netto, a jego część była uzależniona od sprzedaży w sklepie (prowizja). Umowa jaką Pani zawarła, jeżeli chodzi o określenie wynagrodzenia nie jest niezgodna z prawem.
Zgodnym z prawem jest to, że pracownik musi miesięcznie otrzymać tytułem wynagrodzenia kwotę co najmniej 1500 zł brutto, a na tą kwotę składa się nie tylko kwota wynagrodzenia zasadniczego, ale także dodatki, premie, itp.
Uprawnienia prezesa spółdzielni wynikają z ustawy z dnia z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (tekst jednolity: Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm.) oraz przede wszystkim ze statutu spółdzielni. Art. 2 tej ustawy stanowi, że spółdzielnia prowadzi działalność na podstawie niniejszej ustawy, innych ustaw oraz zarejestrowanego statutu.
Jak wskazuje art. 48 § 1 ustawy, zarząd kieruje działalnością spółdzielni oraz reprezentuje ją na zewnątrz.
Podejmowanie decyzji niezastrzeżonych w ustawie lub statucie innym organom należy do zarządu (§ 2 art. 48 ustawy).
Art. 49 § 1 ustawy wskazuje, iż skład i liczbę członków zarządu określa statut. Statut może przewidywać zarząd jednoosobowy, którym jest prezes, i ustalać wymagania, jakie powinna spełniać osoba wchodząca w skład zarządu lub prezes w zarządzie jednoosobowym.
Generalnie jest tak, że do ważności oświadczenia woli za spółdzielnię (np. do zawarcia w imieniu spółdzielni umowy o pracę) składają co najmniej dwie osoby.
Stosownie do art. 54 § 1 ustawy, oświadczenia woli za spółdzielnię składają dwaj członkowie zarządu lub jeden członek zarządu i pełnomocnik. W spółdzielniach o zarządzie jednoosobowym oświadczenie woli mogą składać również dwaj pełnomocnicy.
Jednak należy mieć na względzie także art. 55 § 1 ustawy, który wskazuje, iż zarząd może udzielić jednemu z członków zarządu lub innej osobie pełnomocnictwa do dokonywania czynności prawnych związanych z kierowaniem bieżącą działalnością gospodarczą spółdzielni lub jej wyodrębnionej organizacyjnie i gospodarczo jednostki, a także pełnomocnictwa do dokonywania czynności określonego rodzaju lub czynności szczególnych.
Bardzo możliwe, że statut spółdzielni, w której Pani pracuje przewiduje, że oświadczenia woli w imieniu spółdzielni może składać prezes spółdzielni. Jeżeli tak jest i prezes jest jedyną osobą podpisaną w imieniu spółdzielni na umowie o pracę to taka umowa jest ważna.
Podobnie zapisy ustawy i statutu mogą wskazywać, iż prezes spółdzielni może podejmować jednoosobowo decyzję o zatrudnieniu konkretnej osoby.
Jeżeli chodzi o zmianę pracy sklepu (kto może zmienić te godziny pracy) to te kwestię zapewne rozstrzyga statut spółdzielni. Zmiana godzin otwarcia sklepu spółdzielczego wchodzi w zakres bieżącej działalności spółdzielni, a kierowanie tą działalnością mieści się w zakresie kompetencji zarządu spółdzielni (który może być jednoosobowy).
Należy pamiętać, iż prezes spółdzielni nie może działać nadzoru i kontroli. Funkcje nadzoru i kontroli sprawuje rada nadzorcza. Każdy członek spółdzielni ma wpływ na wybór członków zarządu.
Stan prawny na dzień 1.05.2012 r.