Mój partner płacił zabezpieczenie na poczet przyszłych alimentów w wysokości 1 tys. zł. Z uwagi na fakt, iż na przekazach nie zaznaczał czego konkretnie dotyczą pieniądze była już żona uznała, iż nie były to pieniądze na ich syna, w związku z czym wszczęła egzekucję.
Co miesiąc pieniądze były i są wpłacane regularnie do komornika. Niedawno zapadł prawomocny wyrok rozwodowy zasądzający alimenty w wysokości 1500 zł.
W związku z powyższym zapłaciliśmy starą sumę do komornika i resztę (500 zł) wysłaliśmy pocztą wierzycielce.
U komornika powstała nadpłata, jednocześnie załączając notarialnie poświadczony odpis wyroku złożyliśmy wniosek o umorzenie egzekucji. Komornika odpisał, iż wierzycielka złożyła pismo o kontynuowanie egzekucji i jej nie umorzy.
Mimo, iż wcześniej telefonicznie uzyskałam informację, iż taka egzekucja będzie umorzona z urzędu po dostarczeniu wyroku rozwodowego.
Jak to możliwe aby kontynuować egzekucję, jeśli jest nadpłata, wszystkie wpłaty następowały w terminie? Mamy kilka zaświadczeń o niezaleganiu. Co zrobić aby umorzyć tę moim zdaniem bezprawną egzekucję. (Skarga na komornika lub depozyt to jedyne rozwiązania, aby umorzyć tę egzekucję, koszty comiesięczne to dla komornika zysk więc pewnie dlatego nie chce jej umorzyć i uważa, że nie ma normatywnych przesłanek do umorzenia a czy są do jej kontynuowania ?
Marta
Szanowna Pani,
Uiszczanie świadczeń okresowych (np. alimentów) regularnie i w terminie wskazanym w wyroku sądowym nie powoduje, że wierzyciel nie ma prawa skierować sprawy do postępowania egzekucyjnego. Podobnie jest w wypadku kiedy dłużnik reguluje zasądzone alimenty w czasie kiedy trwa postępowanie egzekucyjne.
W opisanej w pytaniu sytuacji komornik mógł umorzyć postępowanie egzekucyjne, ale tylko w sytuacji, w której wierzyciel nie złożyłby wniosku o dalszą egzekucję alimentów.
Wierzyciel prowadził postępowanie egzekucyjne na podstawie postanowienia sądu o zabezpieczeniu świadczeń. To zabezpieczenie upadło po miesiącu od uprawomocnienia się orzeczenia o alimentach zawartego w wyroku rozwodowym. Jak bowiem wskazuje art. 7541 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej albo jeżeli sąd inaczej nie postanowi, zabezpieczenie udzielone według przepisów tytułu II KPC upada po upływie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu.
Po upływie miesiąca od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego komornik nie mógłby prowadzić dalej egzekucji.
Komornik jednak prowadzi nadal egzekucję, ponieważ wierzyciel po uzyskaniu wyroku rozwodowego, w którym orzeczono również o alimentach, złożył wniosek o prowadzenie egzekucji na podstawie tego wyroku.
Skoro wierzyciel złożył wniosek o wszczęcie egzekucji na podstawie wyroku rozwodowego to komornik nie miał innego wyjścia niż prowadzić to postępowanie. Komornik nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym (co wynika wprost z art. 804 KPC). Skoro wierzyciel złożył wniosek o prowadzenie egzekucji to komornik jako organ egzekucyjny był obowiązany, na podstawie tego wniosku, wszcząć egzekucję i prowadzić ją przeciwko Pani partnerowi.
Telefoniczna informacja uzyskana przez Pani partnera nie była całkowicie błędna, jeżeli wziąć pod uwagę upadek zabezpieczenia roszczenia alimentacyjnego. Jak wskazałem powyżej po miesiącu od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego zabezpieczenie upada, czyli postanowienie o zabezpieczeniu staje się nieaktualne.
W sprawie Pani partnera należy jednak wziąć pod uwagę, że wierzyciel przedstawił komornikowi nowy tytuł wykonawczy (wyrok rozwodowy) i jednocześnie złożył wniosek o egzekucję na podstawie tego orzeczenia.
Należy wskazać także, że Kodeks postępowania cywilnego wskazuje sytuacje, w których komornik umarza postępowanie egzekucyjne z urzędu.
Zgodnie z art. 824 § 1 KPC, postępowanie umarza się w całości lub części z urzędu:
- jeżeli okaże się, że egzekucja nie należy do organów sądowych
- jeżeli wierzyciel lub dłużnik nie ma zdolności sądowej albo gdy egzekucja ze względu na jej przedmiot lub na osobę dłużnika jest niedopuszczalna
- jeżeli jest oczywiste, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych
Sytuacje, w których komornik umarza postępowanie na wniosek strony określone są z kolei w art. 825 KPC. Przepis ten wskazuje, że organ egzekucyjny umorzy postępowanie w całości lub części na wniosek:
- jeżeli tego zażąda wierzyciel; jednakże w sprawach, w których egzekucję wszczęto z urzędu lub na żądanie uprawnionego organu, wniosek wierzyciela o umorzenie postępowania wymaga zgody sądu lub uprawnionego organu, który zażądał wszczęcia egzekucji
- jeżeli prawomocnym orzeczeniem tytuł wykonawczy został pozbawiony wykonalności
- jeżeli egzekucję skierowano przeciwko osobie, która według klauzuli wykonalności nie jest dłużnikiem i która sprzeciwiła się prowadzeniu egzekucji, albo jeżeli prowadzenie egzekucji pozostaje z innych powodów w oczywistej sprzeczności z treścią tytułu wykonawczego
- jeżeli wierzyciel jest w posiadaniu zastawu zabezpieczającego pełne zaspokojenie egzekwowanego roszczenia, chyba że egzekucja skierowana jest do przedmiotu zastawu
- jeżeli, w wypadku egzekucji prowadzonej na podstawie tytułu wykonawczego w postaci zaopatrzonego w klauzulę wykonalności tytułu egzekucyjnego, o którym mowa w art. 11531, dłużnik przedstawi przewidziane w przepisach odrębnych zaświadczenie o utracie lub ograniczeniu wykonalności, z którego wynika, że tytuł nie jest już wykonalny
Jak wynika z powyższych przepisów nie ma możliwości umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek dłużnika. To postępowanie może być umorzone na wniosek wierzyciela.
Dopóki matka dziecka Pani partnera nie złoży wniosku o umorzenie postępowania egzekucyjnego to egzekucja będzie nadal prowadzona.
W świetle okoliczności sprawy stwierdzam, że komornik nie miał możliwości umorzenia postępowania. W szczególności nie jest podstawą umorzenia postępowania egzekucyjnego fakt, że dłużnik regularnie, w pełnej wysokości i w terminie płaci należności.
Dodam, że z mojego doświadczenia wynika, że często, w sprawach egzekucji alimentów, zdarzają się sytuacje, w których rodzic dziecka składa wniosek o egzekucję świadczenia nawet w sytuacji, w której alimenty są płacone zgodnie z wyrokiem.
Ta okoliczność nie jest także podstawą do domagania się umorzenia postępowania egzekucyjnego. Jeżeli w takiej sytuacji wierzyciel złoży wniosek o egzekucję alimentów to komornik musi wszcząć postępowanie i prowadzić egzekucję.
Wszczęcie postępowania egzekucyjnego przez wierzyciela, w sytuacji, w której dłużnik dobrowolnie płacił alimenty w wysokości i w terminie określonych w wyroku sądowym nie jest podstawą do umorzenia egzekucji, stanowi natomiast podstawę do żądania aby to wierzyciel ponosił koszty takiej niecelowej egzekucji.
Art. 770 KPC wskazuje, że dłużnik powinien zwrócić wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji. Koszty ściąga się wraz z egzekwowanym roszczeniem. Koszt egzekucji ustala postanowieniem komornik, jeżeli przeprowadzenie egzekucji należy do niego. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie stronom oraz komornikowi.
Z kolei art. 49 ust. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (tekst jednolity: Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz. 137) mówi, iż w przypadku niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego opłaty stosunkowe uiszcza wierzyciel. W celu ich pobrania komornik wydaje postanowienie, w którym wzywa wierzyciela do uiszczenia należności z tego tytułu w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia. Postanowienie po uprawomocnieniu się podlega wykonaniu w drodze egzekucji bez zaopatrywania w klauzulę wykonalności.
Dłużnik przeciwko któremu wszczęta została egzekucja alimentów, mimo że dobrowolnie zaspokajał alimenty w terminie i wysokości określonej w tytule wykonawczym ma prawo, w drodze skargi na czynności komornika, kwestionować czynności komornika w zakresie obciążenia go kosztami egzekucyjnymi.
Należy jednak pamiętać, że skargę na czynności komornika można złożyć w terminie 7 dni od chwili doręczenia postanowienia o ustaleniu kosztów postępowania egzekucyjnego.
Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 28 kwietnia 2004 r., sygn. akt. III CZP 16/04 –„rozstrzygnięcie o kosztach niezbędnych do celowego przeprowadzenia egzekucji należy do sądu rozpoznającego skargę na postanowienie o ustaleniu jej kosztów. Oznacza to, że dłużnik alimentacyjny, który otrzymał od komornika postanowienie o ustaleniu kosztów egzekucyjnych i zauważył, iż został nimi obciążony bezzasadnie, powinien niezwłocznie złożyć do sądu skargę na czynności komornika. Jeśli sąd stwierdzi, że faktycznie tak się stało, powinien w tej części czynność komornika uchylić”.
Pani partner, po doręczeniu mu postanowienia o ustaleniu kosztów postępowania egzekucyjnego (zazwyczaj to postanowienie znajduje się w postanowieniu o wszczęciu egzekucji), powinien w ciągu 7 dni złożyć skargę na czynności komornika, w której zakwestionuje zasadność obciążania go kosztami postępowania egzekucyjnego.
W opisanej sytuacji są dwie drogi do umorzenia postępowania egzekucyjnego:
- Wierzyciel złoży stosowny wniosek o umorzenie egzekucji
- Pani partner skorzysta z przepisu art. 883 § 2 i złoży do depozytu sądowego kwotę odpowiadającą alimentom za 6 miesięcy (9000 zł)
Oczywiście Pani partner nie ma możliwości „przymuszenia” na drodze prawnej matki dziecka do złożenia u komornika wniosku o umorzenie postępowania egzekucyjnego. Może on, niestety, tylko prosić swoją byłą żonę o złożenie takiego wniosku.
Jeżeli istnieje możliwość partner może złożyć skargę na czynność komornika polegająca na obciążeniu go kosztami postępowania egzekucyjnego.
Stosownie zaś do art. 883 § 2 KPC, dłużnik może żądać umorzenia egzekucji co do świadczeń wymagalnych w przyszłości, jeżeli uiści wszystkie świadczenia wymagalne i złoży do depozytu sądowego sumę równającą się sumie świadczeń periodycznych za sześć miesięcy, z równoczesnym umocowaniem komornika do podejmowania tej sumy. Komornik skorzysta z tego umocowania, gdy stwierdzi, że dłużnik popadł w zwłokę z uiszczeniem świadczeń wymagalnych; równocześnie wszczyna z urzędu egzekucję.
Jeżeli Pani partner zapłacił dobrowolnie kwotę alimentów za okres przed wydaniem wyroku (zgodnie z wyrokiem rozwodowym - np. od chwili złożenia pozwu do dnia wydania wyroku), a mimo to matka dziecka złożyła wniosek o egzekucję tych alimentów (czyli wniosek o egzekucję nie dotyczył tylko bieżących alimentów) to Pani partner ma prawo złożyć w sądzie powództwo przeciwegzekucyjne o pozbawienie w części wykonalności orzeczenia o alimenty. Nie jest bowiem zasadnym egzekucja świadczeń, które zostały spełnione.
Art. 840 § 1 pkt 2 KPC wskazuje, że dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie.
Pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w części dotyczącej zapłaconych dobrowolnie świadczeń zapobiega sytuacji, w której wierzyciel egzekwuje już zapłacone mu świadczenia.
Ewentualne powództwo przeciwegzekucyje składa się w sądzie, w którego okręgu prowadzona jest egzekucja. Opłata sądowa wynosi 5% wartości przedmiotu sporu, a ta to np. kwota zapłaconych już alimentów, które wierzyciel mimo ich zapłacenia chce egzekwować.
Pozwanym w tej sprawie jest wierzyciel, a więc w przypadku określonym w Pani pytaniu, dziecko reprezentowane przez matkę.
Reasumując, w sprawie nie można przypisywać komornikowi złych intencji – skoro matka dziecka złożyła wniosek o prowadzenie egzekucji to komornik musi prowadzić postępowanie egzekucyjne. Komornik nie może bez wniosku wierzyciela lub na wniosek dłużnika umorzyć postępowania egzekucyjnego.
Dłużnik płacący regularnie, w terminie alimenty w zasądzonej wysokości nie może skutecznie domagać się na tej podstawie umorzenia postępowania egzekucyjnego. Jeżeli egzekucja jest niezasadna może on domagać się obciążenia kosztami postępowania egzekucyjnego wierzyciela. Jednak, aby to żądanie było skuteczne musi on złożyć skargę na postanowienie komornika o kosztach w terminie 7 dni od chwili doręczenia mu tego postanowienia.
Jeżeli wierzyciel chce egzekwować alimenty, które były już zapłacone, może złożyć w sądzie pozew przeciwegzekucyjny.
Stan prawny na dzień 2.01.2013 r.
