Moja zmarła niedawno matka była obywatelką Ukrainy. Była ona właścicielką mieszkania w Krakowie.
Ja także jestem obywatelką Ukrainy. Gdzie mam się starać o spadek w Polsce czy na Ukrainie?
Natasza
Szanowna Pani,
Zasadnicze przepisy dotyczące jurysdykcji sądowej z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego znaleźć można w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego.
Art. 1108 § 1 KPC wskazuje, że do jurysdykcji krajowej należą sprawy spadkowe, jeżeli spadkodawca w chwili śmierci był obywatelem polskim lub miał miejsce zamieszkania bądź miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej.
Według § 2 art. 1108 KPC, do jurysdykcji krajowej należą również sprawy spadkowe, jeżeli majątek spadkowy albo jego znaczna część znajduje się w Rzeczypospolitej Polskiej.
Należy jednak mieć na względzie, że przepisy Kodeksu postępowania cywilnego nie mają zastosowania w sytuacji, w której Polska zawarła z danym państwem umowę międzynarodową dotyczącą stosunków prawnych w sprawach cywilnych.
Stosunki prawne między Polską a Ukrainą reguluje umowa między Rzecząpospolitą Polską a Ukrainą o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych sporządzona w Kijowie dnia 24 maja 1993 r (Dz.U. z 1994 r., Nr 96, poz. 465).
Właściwość organów w sprawach spadkowych określa art. 41 tej umowy.
I tak, według ust. 1 w sprawach spadkowych dotyczących mienia ruchomego właściwy jest organ tej Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca w chwili śmierci.
Zgodnie zaś z ust. 2 art. 41, w sprawach spadkowych dotyczących mienia nieruchomego właściwy jest organ tej Umawiającej się Strony, na której terytorium mienie to jest położone.
Stosownie do ust. 3, w wypadku gdy całe mienie ruchome pozostałe po śmierci obywatela jednej Umawiającej się Strony znajduje się na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, to na wniosek spadkobiercy postępowanie przeprowadzi organ drugiej Umawiającej się Strony, jeżeli wyrażą na niego zgodę wszyscy znani spadkobiercy.
Przytoczony powyżej przepis rozstrzyga więc, że w Pani sprawie dotyczącej kto odziedziczył nieruchomość położoną w Polsce, jurysdykcję krajową mają sądy polskie (Umowa nie zawiera normy prawnej, która w tych sprawach przyznawałaby jurysdykcję przemienną sądom ukraińskim).
Jeżeli Pani mama była także właścicielem ruchomości to odnośnie dziedziczenia tego majątku rozstrzygać powinien sąd ukraiński, chyba, że wszystkie ruchomości mamy znajdują się na terytorium Polski, a Pani, za zgodą innych znanych spadkobierców wystąpi do polskiego sądu o przeprowadzenie postępowania spadkowego.
Wspomniana powyżej umowa pomiędzy Polską a Ukrainą rozstrzyga także jakie prawo (polskie czy ukraińskie) będzie prawem właściwym w sprawach spadkowych.
Art. 37 ust. 1 wskazuje, że stosunki prawne w zakresie dziedziczenia mienia ruchomego określa prawo tej Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca w chwili śmierci.
Zgodnie z ust. 2 art. 37, stosunki prawne w zakresie dziedziczenia mienia nieruchomego określa prawo tej Umawiającej się Strony, na której terytorium mienie to jest położone.
Ustalenie, czy rzecz wchodząca w skład spadku jest ruchomością czy nieruchomością, określa prawo tej Umawiającej się Strony, na której terytorium rzecz ta się znajduje (art. 31 ust. 3).
Mając na względzie powyżej należy stwierdzić, że ustalenie kto odziedziczył nieruchomość położoną na terytorium Polski, a której właścicielem był obywatel Ukrainy należy do sądu polskiego, który zastosuje w tej sprawie polskie prawo spadkowe.
Jeżeli polski sąd będzie rozstrzygał o dziedziczeniu ruchomości należących do Pani mamy to zastosuje w tej sprawie prawo ukraińskie.
Aby sądownie ustalić kto odziedziczył mieszkanie należące do Pani zmarłej mamy, musi Pani zatem złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po swojej mamy w sądzie rejonowym ostatniego miejsca zamieszkania mamy w Polsce, a jeżeli miejsca zamieszkania w Polsce Pani mamy nie da się ustalić, właściwym będzie sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część (czyli sąd rejonowy w Krakowie).
Stan prawny na dzień 24.06.2014 r.
