Konkubinat to nieformalny związek dwóch osób, które pozostają we wspólnym pożyciu. Nieformalność konkubinatu przejawia się tym, że przepisy prawa nie regulują stosunków osobistych i majątkowych pomiędzy konkubentami.
Osoby pozostające w faktycznym pożyciu nie zaliczają się do kręgu spadkobierców ustawowych – mogą dziedziczyć wyłącznie na podstawie testamentu. Nie są one uprawnione do zachowku.
Nie ma żadnych przeszkód prawnych aby konkubenci dokonywali darowizn pomiędzy sobą.
Nabycie spadku lub darowizny wiąże się z obowiązkiem w zakresie podatku od spadków i darowizn. Tą materię reguluje ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.).
Wysokość podatku, zgodnie z tą ustawą, jest uzależniona od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.
Do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:
- do grupy I - małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów
- do grupy II - zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych
- do grupy III - innych nabywców.
Jak wynika z powyższego konkubenci zaliczeni są do III grupy podatkowej. Oznacza to, że konkubent, który otrzymał darowiznę lub spadek musi się liczyć z tym, że będzie musiał zapłacić podatek w najwyższej wysokości.
W przypadku nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej, podatek od spadków i darowizn, oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, według następującej skali
- kwota nadwyżki do 10278 zł – podatek wynosi 12%
- kwota nadwyżki od 10278 zł do 20556 zł – podatek wynosi 1233,40 zł i 16% od nadwyżki ponad 10278 zł
- kwota nadwyżki ponad 20556 zł – podatek wynosi 2877,90 zł i 20% od nadwyżki ponad 20556 zł
Kwota wolna od podatku, w przypadku osób zaliczonych do III grupy (również konkubentów) jest niższa niż w przypadku pozostałych grup i wynosi 4902 zł (np. w przypadku I grupy podatkowej ta kwota to 9637 zł).
Konkubenci nie mogą skorzystać z ulgi podatkowej określonej w art. 4a ustawy, zgodnie z którym, osoby najbliższe (wstępni, zstępni, małżonek, rodzeństwo) mogą nie płacić w ogóle podatku.
Stan prawny na dzień 9.08.2014 r.
