Zmarł mój ojciec, który zapisał darowiznę swojemu pasierbowi (mojemu bratu przyrodniemu). Od zapisania darowizny do śmierci mojego ojca minęło 12 lat. Czy należy się zachówek rodzonym dzieciom od pasierba ojca?
Cały swój majątek (mieszkanie, nieruchomości) ojciec zapisał w darowiźnie pasierbowi.
Paweł
Szanowny Panie,
Art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego wskazuje, że zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek).
Wedle § 2 art. 991 KC, jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.
Stosownie do przepisów Kodeksu cywilnego za zapłatę zachowku odpowiadają w pierwszej kolejności spadkobiercy. Do zapłaty zachowku mogą być także zobowiązane osoby na rzecz których został uczyniony zapis windykacyjny oraz osoby, które otrzymały od spadkodawcy darowiznę doliczaną do spadku.
Obdarowany może odpowiadać za zapłatę zachowku jeżeli uprawniony do zachowku nie może otrzymać zachowku od spadkobierców lub osoby na rzecz, której uczyniono zapis windykacyjny oraz jeżeli darowizna jaką otrzymał od spadkodawcy jest darowizną doliczaną do spadku.
Odpowiedzialność obdarowanego za zapłatę zachowku normuje przepis art. 1000 § 1 KC wskazujący, że jeżeli uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy lub osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku, sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku. Jednakże obdarowany jest obowiązany do zapłaty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny.
Mając na względzie powyższe należy stwierdzić, że Pana brat a pasierb Pana ojca będzie odpowiadał za zapłatę zachowku tylko wówczas kiedy darowizna na jego rzecz jest darowizną doliczaną do spadku przy obliczaniu zachowku.
Zgodnie z art. 994 § 1 KC, przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.
Jeżeli Pana ojciec nie pozostawił testamentu lub pozostawił testament, w którym do spadku nie powołał pasierba a więc pasierb nie jest spadkobiercą to darowizna na jego rzecz nie jest darowizną doliczaną do spadku przy obliczaniu zachowku, a tym samym pasierb Pana ojca nie jest zobowiązany do zapłaty zachowku.
Wynika to z tego, że od chwili darowizny do śmierci Pana ojca upłynęło 12 lat, a w przypadku darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami i uprawnionymi do zachowku do spadku dolicza się darowizny dokonane przed mniej niż dziesięć lat, licząc wstecz od otwarcia spadku.
Jeżeli pasierb jest spadkobiercą Pana ojca (co możliwe jest tylko wtedy kiedy został powołany do spadku w testamencie) to darowizna na jego rzecz jest doliczana do spadku przy obliczaniu zachowku należnego uprawnionym, a tym samym odpowiada on za zapłatę zachowku.
Darowizny na rzecz spadkobierców i uprawnionych do zachowku dolicza się bowiem do spadku przy obliczaniu zachowku w każdym przypadku, niezależnie w jakim okresie licząc wstecz od śmierci spadkodawcy zostały dokonane.
Stan prawny na dzień 12.04.2013 r.
